Ulaştırma Bakanı’nın tartışma gündeminden düşmeyen İstanbul Havalimanı hakkında “Ekonomiye 80.7 milyar euro katkı sağladı” iddiası ekonomistlerin mizah konusu oldu. “Bu hesap nasıl yapıldı, bu kadar kazanç varsa nerede bu para” soruları yöneltildi. Metrosu bulunmayan, milyonlarca ağacın kesilerek kuşların göç yoluna inşa edilen havalimanıyla çevre ve akaryakıttan tasarruf edildiğine ilişkin sözlere de tepki yağdı.
Bu hesabı nasıl yaptınız?
Ulaştırma Bakanı’nın 29 Ekim 2019’da açılan havalimanının ekonomiye katkısına dair verileri tartışma konusu oldu. Yatırım tutarı 10.25 milyar euro olan havalimanının ‘devletin kasasından para çıkmadan’ yapıldığını savunan Karaismailoğlu “Toplam alınacak kira 26 milyar euro. Açıldığından bu yana ekonomiye katkısı 80.7 milyar euro. Sıfır harcama ile toplam 117 milyar euro Türkiye’ye kazanç” ifadesini kullandı. Ekonomistlerden, muhalefetten “Bu hesap nasıl yapıldı, o zaman nerede 80 milyar euro” tepkileri geldi.
Prof. Dr. Cem Başlevent: Metrosu olan havalimanı yerine göletlerin üzerine inşa edilen yeni havalimanına taksiyle gidince zamandan, akaryakıttan ve çevreden nasıl tasarruf ediliyor?
İYİ Partili Kerim Yılmaz: Öyleyse bu zamlar niye, ek bütçe neden? Edinilen kazanç kimin cebinde? Üç sent için el aleme kırılan gerdanlara ne demeli? Matematiğin mi ahlâkın mı dip seviyelerde?
DEVA Partili Ömer Rıfat Gencal: İGA borcunu ödeyemedi ve kredisini yeniden yapılandıralı bir yıl oldu. Devletin cebinden para çıkmayacak dediğiniz projeyi kamu bankaları fonluyor, işi zararına yapıyor.
80 milyar euro nerede?
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, İstanbul Havalimanı’nın açılmasından bu yana ekonomiye 80,7 milyar euroluk katkı yaptığını belirterek, “Sıfır harcama ile toplam 117 milyar avro Türkiye’ye kazanç” ifadesini kullandı. Bakan’ın açıklaması
‘’80 milyar euro nerede?’’ eleştirisine neden olurken, işletmeci firmanın borcunu ödeyemediği ve yapılandırdığı hatırlatıldı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Twitter hesabından 29 Ekim 2019’da açılan İstanbul Havalimanı’nın ekonomik etkilerine ilişkin verileri paylaştı. Yatırım tutarı 10,25 milyar euro olan İstanbul Havalimanı’nın “devletin kasasından para çıkmadan” yapıldığına işaret eden Karaismailoğlu, “Toplam alınacak kira, 26 milyar avro. Açıldığından bu yana ekonomiye katkısı, 80,7 milyar avro. Sıfır harcama ile toplam 117 milyar avro Türkiye’ye kazanç” değerlendirmesinde bulundu. Karaismailoğlu’nun paylaşımında yer alan verilere göre, İstanbul Havalimanı, milli gelire 23,75 milyar euro, üretime 51,3 milyar euro, ihracata 4,2 milyar euro, vergiye 1,23 milyar euro katkıda bulunurken, istihdama etkisi 972 bin oldu. Bakan’ın paylaştığı verilerde İstanbul Havalimanı ile zamandan 84,3 milyon euro, akaryakıttan 56,5 milyon euro, çevreden 7,8 milyon euro ve diğer kalemlerden 97,8 milyon euro olmak üzere toplamda 246,4 milyon euro tasarruf edildi. Bakanın açıklaması eleştirilere neden olurken 80 milyar euronun nerede kullanıldığı sorusu gündeme geldi. İyi Parti Ekonomi Politikaları Başkan Yardımcısı ekonomist Özcan Kadıoğlu ‘’İstanbul HavaLimanı’nda uçuş sayısı olarak Atatürk Havalimanı 2014 yılı uçuş ve iniş sayısını yakalayamamış durumdasınız. İşte kaynak israfı ve verimsizlik için güzel bir örnek. Atatürk Havalimanı’nda bunların hepsi sıfır mıydı?’’ ifadelerini kullandı. DEVA Partisi kurucularından ekonomist Ömer Rıfat Gencal ‘’ Sayın bakan ya finanstan ya da matematikten hiç anlamıyorsunuz... İGA borcunu ödeyemedi ve kredisini yeniden yapılandıralı 1 yıl oldu. Devletin cebinden para çıkmayacak dediğiniz projeyi kamu bankaları fonluyor, ve bu işi zararına yapıyor biliyorsunuz değil mi?’’ değerlendirmesinde bulundu.
‘Trajikomik bir hesap olmuş’
Ulaştırma Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun paylaştığı verileri değerlendiren ekonomistler hesaplamanın trajikomik ve hatalı olduğunu belirtti. İktisatçı Ceyhun Elgin sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmesinde ‘’Hakikaten trajikomik bir hesap olmuş. Bir kamu politikası tercihinin (bu otoyol olur, hastane olur, köprü olur, tren hattı olur vs.) fayda ve zarar maliyeti analizi kamu ekonomisi alanının konusuna girer. Genelde iktisat programlarında lisans 3. sınıf seviyesinde alınır bu ders’’ dedi. Prof. Veysel Ulusoy ise ‘’Devleti yönetenler havalimanı maliyet ve gelirlerini Twitter’da değil, kurumun web sayfasında yayımlamalıdır. Yoksa tabansız bir açıklama olarak kalır... ki öyle aslında’’ ifadelerini kullandı.
‘Akaryakıt ve zamandan nasıl tasarruf edildi?’
Bakan Karaismailoğlu’nun paylaştığı verilere göre İstanbul Havaalanıyla zamandan 84,3 milyon euro, akaryakıttan 56,5 milyon euro, çevreden 7,8 milyon euro ve diğer kalemlerden 97,8 milyon euro olmak üzere toplamda 246,4 milyon euro tasarruf edildi. Yeni havalimanın daha uzak olduğuna değinen ekonomist Cem Başlevent sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’Şehir merkezinde ve metro durağı da olan eski havalimanı yerine, Karadeniz kıyısında, göletlerin üzerine inşa edilen yeni havalimanına taksiyle gidince, zamandan, akaryakıttan ve çevreden nasıl tasarruf edilmiş oluyor acaba?’’ dedi. Karar Gazetesi Yazarı Prof. Dr. Uğur Emek de ‘’İstanbul Havalimanı çevreden 7,8 milyon TL katkı sağlayacakmış. Şu doğal hayatı mahvederek mi peki?’’ paylaşımında bulundu.
‘Devletin cebinden çıkan 2 milyar euro’
İstanbul Havalimanı’nı inşa etmek ve 25 yıl boyunca işletmek için 7 Ekim 2013’te kurulan İGA, Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne olan 1 Milyar 195 milyon Euro’luk kira borcunun, 2042 ve 2043 yıllarına kadar ertelendiği ortaya çıktı. Bakanın açıklamasıyla tekrar gündeme gelen borç eleştirilere neden oldu. Analist Fatih Sezer ‘’Ertelendiği için devletin cebine girmeyen 2 yıllık kira, devletin cebinden çıkan 2 milyar euro. Atatürk Havalimanı kapandığı için DHMİ’nin cebine girmeyen milyarlarca lira. Yurt dışı, transit; yurt içi, transit her bilet fiyatına eklenen ve vatandaşın cebinden çıkan yüz milyonlarca euro’’ paylaşımı yaptı. Merkez Bankası eski Başkanı Durmuş Yılmaz yaptığı değerlendirme “0 maliyetli bedava yatırımdan 80.7 milyar euro gelir! Tam iktidara yakışır bir yaklaşım. Torba kanun gibi içinde yok yok. Abartılı, temelsiz hesabın zaman ufku nedir. 80.7 milyar euro katkı son 1 yıldaki mı, 3 yıldakı mı yoksa gelecek 50 yıldaki katkı mı?’’ dedi. İYİ Parti YİK Üyesi Kerim Yılmaz ise ‘’Öyleyse bu zamlar niye, ek bütçe neden? Edilen kazanç kimin cebinde?’’ yorumunu yaptı.
