Kapanmayla geçen 2020’den sonra Türkiye bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21.7 büyüdü. Ancak artan milli gelir vatandaşın cebine yansımadı. Çalışanların pastadan aldığı pay azaldı. Geçen yıl 100 liralık gelirin 38 lirası ücret olarak ödenirken bu yıl 32 liraya düştü. Ekonomistler de maaşlıyı pas geçen tabloya dikkat çekti: Şahlanış ücretlilere yaramadı. Daha çok ürettik ancak iş gücü biraz daha yoksullaştı.
TÜİK verilerine göre büyümenin ilk çeyreğe göre yüzde 0.9 ile sınırlı kalması dikkat çekti. Tabloda lokomotif, hizmet sektörü oldu. Büyümenin tabana yayılmaması ise eleştiri konusu oldu. Tüketim harcaması geçen yılın aynı dönemine göre artmasına rağmen çalışanların payı geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 5 azaldı. CHP’li Faik Öztrak “Bu gidişat sağlıklı değil. Hükümet bizi yoksullaştıran büyümeyle tanıştırdı” dedi.
DAHA ÇOK ÜRETTİK AMA ÇALIŞANIN PAYI DAHA DA AZALDI
Ekonominin geçen yıl yüzde 10.4 küçüldüğüne işaret eden DEVA Partili Birol Aydemir “Yüzde 30 fakirleşmişiz. Bu küçülmekten büyüme” ifadesini kullandı. Ekonomistler de çalışanların Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’dan aldığı payın düştüğünü vurguladı: Önemli bir büyüme var ama çalışanlar giderek daha az pay alıyor. Büyüdüysek şimdi sıra paylaşımda yani maaşlara zamda. Daha çok ürettik ancak aslan payını sermaye sahibi aldı.
ÇALIŞAN KAYBETTİ TÜRKİYE BÜYÜDÜ
Pandemi sonrasında Türkiye ekonomisi baz etkisiyle ikinci çeyrekte yüzde 21,7 büyüdü. Bir önceki çeyreğe göre ise büyüme yüzde 0,9 olarak gerçekleşti. Fakat ülke ekonomisinde yaşanan bu rekor büyümeyi ne vatandaş ne de çalışanlar hissetti. Yüzde 19 enflasyon ortamında çalışan için bu büyüme sanal kaldı. Çalışanların aldıkları ücret gayrisafi katma değer içindeki payı geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11 azaldı.
Türkiye ekonomisi pandemi sonrasında baz etkisiyle iyi bir büyüme oranı kaydetti. Neredeyse rekor büyümeye imza atan büyüme verileri, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından paylaşıldı. TÜİK, 2021 yılının ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 21,7 büyüdüğünü açıkladı.
Bir önceki çeyreğe göre büyüme, yüzde 0,9 oldu. Bu büyüme rakamına, pandemi sürecinin yarattığı baz etkisiyle ulaşıldı. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verileri incelendiğinde; Türkiye ekonomisi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,9 büyüdü. Büyüme, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,7 oldu. Fakat bu rekor büyüme karşısında yüksek enflasyon da çalışanların belini büktü.
Özellikle yüzde 19 olan enflasyon ortamında büyümenin sanal olduğu da düşünülüyor. Büyüme karşısında çalışanlara yapılan ödemeler enflasyon karşısında eridi. Çalışanların aldıkları ücret Gayrisafi Katma değer içindeki payı geçen yılın aynı çeyreğine yüzde 37 iken bu dönemde yüzde 32,9’a kadar geriledi.
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2021 yılı ikinci çeyreğinde, bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak hizmetler yüzde 45,8, sanayi yüzde 40,5, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 32,4, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 32,3, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 25,3, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 8,5, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3,7, inşaat yüzde 3,1 ve tarım, ormancılık ve balıkçılık yüzde 2,3 arttı. Finans ve sigorta faaliyetleri ise yüzde 22,7 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,9 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2021 yılı ikinci çeyreğinde, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 21,9 yükseldi.
‘SABİT GELİRLİ HÜKÜMETTEN ALACAKLI’
Ekonomist Prof. Dr. Mehmet Hasan Eken, 2021 ikinci çeyrekte ekonominin yüzde 21,7 büyüdüğünü paylaşarak “Enflasyon yüzde 19. Belli ki büyümenin önemli bir kısmı nominal yani sanal. İşçi, memur ve emekliye yapılan zam ise yüzde 12. Fark yüzde 9,7. Sabit gelirli hükumetten alacaklı” yorumunu yaptı. Ekonomist Hayri Kozanoğlu da şu yorumu yaptı: “Ekonomi büyüyor da halk bunu neden hissetmiyor? Çünkü işgücünün, yani emeğin pastadaki payı geriliyor. 1 yıl önce yüzde 37 iken, yüzde 32,9’a düşmüş. Madem öyle talep niye durmuyor? Çünkü ihtiyaç kredileri 76, kredi kartları 56 milyar TL artmış. Millet borçtan yemiş” dedi.
‘GELİR DAĞILIMINDA ADALET YOK’
Ekonomistler de büyüme hakkında sosyal medya hesapları üzerinden yorumlarda bulundu. Ekonomist İris Cibre, yüzde 21,7 büyümeyi paylaşarak “Baz etkisi ve sermayeye toplanmış gelirle yani adaletsiz gelir dağılımı ile büyüdük. Kişi balına düşen milli gelir 2021 birinci çeyrekte 8 bin 713 dolar iken ikinci çeyrekte 8 bin 592 dolara geriledi” dedi. Karar yazarı ekonomist Oğuz Demir de “Kim büyüdü diye tartışacağız ya hani. Cevabını TÜİK vermiş. İşgücü ödemeleri, 2021 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 36,1 net işletme artığı/karma gelir ise yüzde 78,2 arttı. Kim büyümüş?” diye konuştu. GSYİH hesaplanma yöntemlerini sıralayan Demir “Üretim yöntemi; 2’nci çeyrek verisi diyor ki Türkiye geçen yıl yaşadığı üretim kaybını telafi etti, üzerine koydu. Daha çok ürettik. Gelir yöntemi; Veriler diyor ki üretimin artmasından aslan payını sermaye sahibi aldı. Üretimin yarattığı gelirden çalışan daha düşük pay aldı. Yüzde 37’den yüzde 33’e indi. Harcama yöntemi; Artan üretimi tüketim harcamaları ve ihracat sürükledi. Tüketim harcamaları yüzde 22 arttı. İhracatın katkısı yükseldi. Geliri artmayan yurttaş, tüketimi arttırmaya devam etti. Yani bu büyümeyi de borçlanan biz finanse ettik” açıklamasını yaptı.
‘FAKİR VE ORTA GELİRDEN ZENGİNE TRANSFER SÜRÜYOR’
Analist Özcan Kadıoğlu, ikinci çeyrekte rekor büyüme yaşayan ülkeleri paylaşarak şöyle devam etti: “Ücretli kesimin 2’nci çeyreklerde aldığı pay 2016 yılından beri sürekli düşme eğiliminde. Kısaca gelir dağılımı giderek bozuluyor. Emeğin alın terinin değeri azalıyor. İşgücü ödemeleri 2021 yılı 2’nci çeyreğinde rekor düşüş olarak kayda geçti. En yüksek pay 2016, en düşük pay ise 2021’de. Çalışanların aldıkları ücret Gayrisafi Katma değer içindeki payı geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11 azalmış ve pay yüzde 32,9’a düşmüş. Kısaca orta gelirli ve fakirden zengin kesime transfer artarak devam ediyor.” Ekonomist Fatih Özatay ise “Yeni GSYH verisinde en ilginç noktalardan biri şu. Ücretli kesimin GSYH’den aldığı pay 2019 ikinci çeyreğe kıyasla 3.8 puan, 2021 birinci çeyreğe göre 2.6 puan düşmüş durumda. Önemli bir büyüme var ama çalışanlar bu büyümeden giderek daha az pay alıyorlar” dedi.
