CHP Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç’un hazırladığı Doğa Hak İhlalleri 2021 raporunda, çıkarılan yasalarla doğal tarihi ve kültürel alanların bakanlık eliyle imar ve turizme açılabileceği, koylar ve halka açık plajların özelleştirileceği belirtildi. ‘Kültür ve turizm koruma ve geliştirme bölgesi’ ilan edilerek CHP’li belediyelerin kendi sınırları içindeki alanları yönetmesinin engelleneceği savunulan raporda, belediyelerin bazı alanlardaki denetim yetkisinin de kısıtlandığı belirtildi.
CHP’nin doğa hakları ve çevre politikalarından sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Ali Öztunç, ‘Doğa Hak İhlalleri 2021’ raporu hazırladı. Resmi Gazete’de 28 Temmuz 2021 tarihinde yayınlanan Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un orman alanlarının Cumhurbaşkanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı eliyle yapılaşmaya açılmasına yol açacak düzenlemeler içerdiğine dikkat çekilen raporda, kanunun ortaya çıkaracağı sakıncalar şöyle sıralandı:
'DOĞAL ALANLAR, ORMANLAR, MERALAR TURİZME AÇILABİLECEK'
"Doğal alanlar, ormanlar, meralar turizm alanları olarak ilan edilebilecek, yapılaşmaya açılacak; mera, yaylak ve kışlaklar turizm yatırımcılarına tahsis edilecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığı eli ile doğal, tarihi ve kültürel alanlar ve kamuya ait olan alanlar yatırımcılara tahsis edilmek suretiyle özelleştirilecek.
Cumhurbaşkanı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın doğal, tarihi ve kültürel alanlar üzerindeki yetkileri artırılacak, bu alanlar merkezi kararlar ile yönetilecek.
'CHP’Lİ BELEDİYELERİN SINIRLARINDAKİ ALANLAR GASP EDİLECEK'
AKP, yerel yönetimlere sahip olmadığı, çoğu CHP’li büyükşehir belediyeleri sınırlarındaki alanları ‘turizm bölgesi’, ‘kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi’ adı altında kendi himayesine alarak Kültür ve Turizm Bakanlığı aracılığıyla yönetecek, bu alanlardaki yatırımları gasp ederek ‘kendi yatırımcılarına’ tahsis edecek.
'HALKA AÇIK PLAJLAR ÖZELLEŞTİRİLECEK'
Koylar ve halka açık plajlar, mesire alanları özelleştirilecek. Yasa ile MUÇEV benzeri yapılar meşruluk kazandırılmıştır."
Muğla Turizm Çevre Vakfı’nın (MUÇEV) adıyla bilinen uygulama, belediyelerin sınırları içinde kalan sahillerdeki yerlerin bakanlık ve valilik protokolü ile valilikler tarafından kurulan vakıflarca işletilmesini içeriyor.
'TARİHİ VE KÜLTÜREL BÖLGELER İMARA VE TURİZME AÇILACAK'
Raporda, Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a dayanarak Cumhurbaşkanı kararıyla doğal, tarihî ve kültürel değerlerin yoğun olarak yer aldığı alanlara ‘kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi’ statüsü verilebileceği; orman vasıflı alanlar dahil Hazine taşınmazları ve tescili mümkün olan devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin ise ‘turizm merkezleri’ haline getirilebileceği belirtildi.
Raporda, imara ve turizme açılacak alanların özel sektör yatırımcıları tarafından işletilebileceği kaydedilerek, “Kanunun 2. maddesiyle Kültür ve Turizm Bakanlığı, istediği kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgesinde veya turizm merkezinde özel sektör iş birliğini sağlamak için yatırımcıların da katılımıyla turizm hizmetleri yönetim birlikleri kurma yetkisine sahip olacak. Tanımı yapılmayan ‘turizm hizmetleri yönetim birlikleri’ adlı yeni bir kavram oluşturulmuş, turizm bölgelerinin özel sektör iş birliği ile işletilmesi hedeflenmiştir” değerlendirilmesi yapıldı.
'BELEDİYELERİN DENETİM YETKİLERİ DARALTILIYOR'
Raporda, Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 3. maddesinin belediyelerin denetim yetkilerinin daraltıldığı ileri sürülerek, “Yetkili idareler tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen konaklama işletmelerinin (belediye belgeli konaklama tesisleri), bu ruhsatı aldıktan sonra bir yıl içerisinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan turizm işletme belgesi almaları zorunluluğu getirilmiştir. Bu yolla belediyelerden aldıkları işyeri açma ve çalışma ruhsatıyla faaliyet gösteren konaklama tesisleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetimine alınmıştır” denildi.
'GÜNÜBİRLİK TESİSLER İLE KOYLAR VE HALK PLAJLARI ÖZELLEŞTİRİLECEK'
Raporda, aynı kanunun 4. maddesiyle ilgili olarak günübirlik tesisler ile koylar ve halk plajlarının özelleştirileceği kaydedildi. Raporda, “Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde, imar planı gerektirmeyen, konaklama içermeyen günübirlik tesisler inşa edilebilecek. Yurttaşların denize ücretsiz girebildikleri koylar, halk plajları özelleştirilecek” değerlendirmesi yapıldı.
'ORMANLAR, DOĞAL, TARİHİ VE KÜLTÜREL ALANLARIN İMAR PLANLARINI KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YAPACAK'
Raporda, yine kanunun 5. maddesiyle birlikte ormanlar, doğal, tarihi ve kültürel alanların imar planlarını Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yapacağına dikkat çekildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgeleri ile turizm merkezlerindeki imar yetkisinin genişletildiği belirtilen raporda şu değerlendirmelere yer verildi:
“Değişiklik öncesinde, bu bölge sınırları içerisinde turizm amaçlı ve odaklı imar planlarını yapma ve yaptırma yetkisi Kültür ve Turizm Bakanlığı’na aitti. Bu bölge ve merkezlerin sınırları içinde kalan milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiat koruma alanları, doğal sit alanları, sulak alanlar gibi koruma alanlarının plan onama yetkisi ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından kullanılmaktaydı. Yapılan değişiklikle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mevcut yetkisine ek olarak, bu bölge ve merkezlerin içinde yer alan korunan alanlarda kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce hazırlanan her tür ve ölçekteki plan ve plan değişikliklerinin sadece Kültür ve Turizm Bakanlığı’na sunulması, Bakanlık tarafından uygun görülen planların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na gönderilmesi, bu planların Kültür ve Turizm Bakanlığı ile mutabakat sağlanarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nca geç 6 ay içinde sonuçlandırılması kuralı getirilmiştir.”
Mera, yaylak ve kışlak alanların turizme açıldığının altı çizilen raporda, değişiklikle birlikte bu alanların turizm amaçlı kullanılmak üzere Kültür ve Turizm Bakanlığı’na tahsis edilebileceği kaydedildi. Raporda, “Bu düzenleme Anayasa’nın 45. maddesine aykırılık taşımaktadır. Zira Anayasa’nın 45. maddesi devlete, meraların amaç dışı kullanılmasını ve tahribini önlemek, tarımsal üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırmak maksadıyla tarım ve hayvancılıkla uğraşanların işletme araç ve gereçlerinin ve diğer girdilerinin sağlanmasını kolaylaştırmak görevini yüklemiştir” denildi.
'TURİZM AMAÇLI HAZİNE TAŞINMAZLARI YATIRIMCILARA TAHSİS EDİLECEK'
Raporda, “Turizm bölgeleri ve turizm merkezleri dışında kalan ve imar planları ile turizm amaçlı kullanıma ayrılan yerlerdeki Hazine’nin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, konaklama tesisi yapılmak üzere yatırımcılara tahsis edilebilecek” saptaması yer aldı.
'CUMHURBAŞKANI TEK YETKİLİ'
Raporda, Cumhurbaşkanı’nın koruma ve gelişim bölgesinin tamamını bir yatırıma verebileceğinin altı çizilerek, “Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesinin tamamının veya alt bölgesinin tek bir ana yatırımcıya tahsisi için yapılan başvuruların tamamı hakkında sadece Cumhurbaşkanı karar verecek” denildi.
'KIYI İŞGALİNE MEŞRULUK KAZANDIRILDI'
Raporda, kıyıları işgal eden ‘MUÇEV’ tarzı yapıların meşrulaştırıldığı ifade edilerek, “Kanunun 17. maddesiyle kıyıları işgal eden ‘beach’lere işletme belgesi verilerek kıyı işgaline meşruluk kazandırılmıştır. Tanımı yapılmamakla birlikte, ‘müstakil plaj işletmeleri’ denilen yeni bir kavram türetilmiş ve bu işletmelere turizm işletmesi belgesi verileceği düzenlenmiştir” değerlendirmesi yapıldı.
