Binlerce canın yitirildiği büyük felakette kurumların hazırlıksızlığı ve arama kurtarmadaki gecikme tartışılırken deprem konutlarının ihaleleri 15 gün içinde hazırlandı. 1999’dan beri beklenen afete hazırlık için adım atılmamasına karşılık, depremde gösterilemeyen koordinasyon becerisinin ve hızlı yönetimin inşaat sürecinde sergilenmesi dikkat çekti.
AFAD, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinde can kaybının 41 bin 156’ya yükseldiğini açıkladı. 15 binada arama kurtarma çalışması devam ederken 20 bin 870 binada enkaz çalışmaları yürütüldü. 392 bin 287 kişi tahliye merkezleri aracılığıyla bölgeyi terk etti. Barınma sorununun en kritik ihtiyaç olduğu bölgede 7 bine yakın konteyner kuruldu, iki ayda hedefin yüz bin konteyner olduğu belirtildi. Çadırların plansız kurulduğu eleştirileri karşısında AFAD, çadırların 2 metre arayla düzenlendiğini, bölgede 216 bin 166 çadır kurulduğunu kaydetti. Pazarcık ve Elbistan merkezli depremlerin ardından 6 bin 212 artçı sarsıntının meydana geldiği bölgede inşaat çalışmalarına başlanacağı açıklandı.
Uzmanlar, iktidarın deprem bölgesinde yapıların bir yılı içinde inşa edilip sahiplerine teslim edileceği yönündeki vaadini eleştiriyordu. İngiliz Financial Times gazetesine konuşan British Columbia Üniversitesi’nden Profesör Sara Shneiderman “Tepeden inme bir inşa süreciyle konutlar inşa edilir ama insanların istediği gibi olmaz. Böylece büyük bir parayı yanlış harcamış olursunuz” ifadesini kullandı.
University College London’dan Deprem Mühendisliği Profesörü Tiziana Rossetto da “Bir yanda binaları geçmişte yaptıkları gibi yeniden inşa etmek var, bir yanda ise binaları daha güvenli yapmak da bir seçenek” diye konuştu. Türkiye Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp Muhçu, depremden etkilenen 3,4 milyon binanın yarısının yıkılması gerekebileceğini vurgulayarak “Bu binaları yeniden yapmak için altyapı ve kamusal tesisleri de inşa etmeniz gerekir. Yani yeniden inşa için tahmini 100 milyar dolarlık bir maliyetten bahsediyoruz” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Naci Görür de “Kentlerimizi depreme dirençli inşa etmeliyiz, deprem bölgesinde acele inşaat benzer acıları yaşatabilir” uyarısında bulundu. Görür, Twitter hesabından “Deprem bölgesindeki faaliyetlerle ilgili bir uyarım daha olacak: Eğer prekast betonarme kullanmıyorsunuz bir süre o bölgede inşaatlarda beton dökmeyiniz zira çok sık küçüklü büyüklü artçı depremler oluyor. Bu depremler dökülen betonlarda küçük çatlak, kırık ve zafiyet oluşturur” paylaşımında bulundu.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, deprem bölgesine ilk etapta yapılacak 250 bin konutla ilgili hazırlıkları anlattı. Kurum, hasar tespiti tamamlanan illerde aşama aşama yeni konutların yapımına başlayacaklarını, yeni evlerin 3-4 katlı olacağını söyledi. Kurum, atı dükkan, üstü daire döneminin kapanacağını da kaydetti. İlk ihalenin yarın, martta ise temelin atılacağını söyleyen Kurum, Sabah’a yaptığı açıklamada “Vatandaşımız müsterih olsun. Zeminin sağlamlığından, kullanılacak inşaat malzemelere kadar her türlü ayrıntıyı düşünüyoruz. Hassas davranıyoruz” dedi. Gaziantep’in Nurdağı ilçesinde yapımı süren konteynerlerde incelemelerde bulunan Kurum, 10 kentte TOKİ koordinasyonunda, bakanlığın tüm birimleri ve tüm iştiraklerle inşaat sürecini başlatacaklarını belirterek “Hasar tespitinin tamamlanmasını müteakip etap etap inşaat süreçlerini 10 ilde eş zamanlı başlatacağız” diye konuştu.
Bölgede TOKİ’nin yaptığı 1 milyon 180 bin konutun ayakta olduğuna dikkati çeken Bakan Kurum “Bu süreci de 10 ilimizde ilçelerimiz dahil eş zamanlı yürütmeyi planlıyoruz. Bütün planlarımızı yaptık. Çarşamba günü de tüm inşaat malzemecileriyle bir araya geleceğiz. Onlarla buradaki tedarik zincirini kuracağız çünkü 3-4 ay içerisinde bütün deprem bölgelerinde inşa faaliyetleri başlayacak. Demirimizde, çimentomuzda, tedarikte herhangi bir problem, sıkıntı yok. Dolayısıyla hep birlikte nasıl depremin ilk anında tüm Türkiye tek yürek olduysa bütün Türkiye’nin kalbi, yüreği deprem bölgeleri için attıysa aynı anlayışla vatandaşlarımızı evlerine sokana dek, onları sağlam, güvenli yapıya oturtana kadar 24 saat esasıyla çalışacağız” değerlendirmesini yaptı.
Kurum “Mümkün olan her ilimizde, ilçemizde ovalardan dağlara doğru yerleşeceğiz. Birçok bölgemizde tarım arazilerimiz mevcut. Tarım arazilerinde yeraltı su seviyesine bakıyoruz. Zemin emniyetine bakıyoruz. Dolayısıyla uygun olmayan yere kesinlikle yerleşime müsaade etmeyeceğiz ve mümkün olan her yerde dağlara doğru sağlam zemini bulduğumuz yerlerde, fay hattına uzak olan yerlerde yerleşimi öngörüyoruz. Tabii ki örneğin İslahiye’de dağdan fay hattımız geçiyor. Dolayısıyla orada fay hattından uzak bir mesafede en doğru zemin nereyse orada yerleşeceğiz” dedi.
Yeni yerleşim alanlarının ön tespitlerini yaptıklarını, akademisyenlerle, bilim insanlarıyla ayrıntılı bir şekilde zemin etüt çalışmaları yapacaklarını ifade eden Kurum, “Konutlarımız zemin artı 3-4 katı geçmeyecek ve yöresel, kültürel ihtiyaçlar neyse bu ihtiyaçlar doğrultusunda planlanıyor. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda inşallah inşaatlarımızı da yapacağız. Ovalardan dağlara doğru sağlam zemin neredeyse şehirlerimizde yerleşmeyi bu alanlara çekmek suretiyle buradaki tüm jeolojik etütlerimizi yapıyoruz. Tüm illerimizde en doğru yerleri, şehrin 50-100 yılını planlayacak, buradaki istihdamı, çalışmayı ve şehrin ihtiyaçlarını içerecek anlayışla belirledik” şeklinde konuştu.
EN BÜYÜK KONUT SEFERBERLİĞİNDE İLK İHALE YARIN İLK KAZMA MARTTA
Kahramanmaraş merkezli depremin ardından 118 bin yapıda 412 bin bağımsız bölümün yıkık veya ağır hasarlı olduğu bildirildi. Daha illerde enkaz yığınları yerdeyken Çevre Bakanı Murat Kurum, 11 ilde Cumhuriyet tarihinin en büyük konut yapım seferberliğini başlatacaklarını belirtti. “Konutlarımız zemin artı 3-4 katı geçmeyecek ve kültürel ihtiyaçlar dikkate alınacak” dedi. İlk ihalenin yarın yapılacağı, ilk temellerin martta atılacağı kamuoyuna yansıdı.
ÇEVRE BAKANI: TEK HEDEFİMİZ KONUTLARI HIZLI BİR ŞEKİLDE YAPMAK
Kurum’un “Mühendislik ofislerini ayağa kaldırdık. Tek hedefimiz konutları hızlı şekilde yapmak” sözleri ise uzmanların “Aceleye getirilmemeli” uyarısını gündeme taşıdı. 1999’dan sonra ‘Ders almıyoruz’ tartışmaları başladı. Dört yıl önce İstanbul Kartal’da çöken binada 21 kişinin can verdiği facianın ardından da 81 ile ‘Riskli binaları üç ay içinde bildirin’ genelgesi gönderildi. Ancak Kahramanmaraş faciası yine önlemlerin kağıt üstünde kaldığını gösterdi.
