Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı işgal savaşı devam ederken hükümetin politikalarından rahatsız olan on binlerce Rus, ülkeyi terk edip komşu ülkelere ve Türkiye'ye geldi. Türkiye'ye gelenler arasında beyaz yakalı denilen kalifiye inanların yanı sıra bilim insanları da vardı. Ancak süreci takip edenler, gelenlere oturum verilmediği için 'Rusların göçen beyninin' Türkiye'de kalmayıp yetenek vizesi ile başka ülkeye gittiğini söylüyor.
Rusya ve Ukrayna arasında patlak veren savaşın ardından on binlerce beyaz yakalı Rus ülkeden ayrıldı. Gitme kararı alanlar genelde Putin iktidarının uyguladığı politikalardan rahatsız olan muhalif kesimdendi. Batıya ve eski Sovyet cumhuriyetlerine yerleşenler olduğu gibi Türkiye’ye gelenler de oldu. Ağırlıklı olarak İstanbul ve Antalya'ya yerleştiler.
Antalya’nın tercih edilmesindeki en önemli etken, önceki yıllarda kimi Rusların kentten emlak satın almış olmasıydı. Türkiye’yi tercih edenler arasında farklı meslek gruplarından Ruslar olduğu gibi aralarında bilim insanları, yazarlar, senaristler, yönetmenler, akademisyenler de var. Yani aynı zamanda bir ‘beyin göçünden’ bahsetmek pek de yanlış olmaz. Bahsi geçen kesim Türkiye’de kalmak istese de resmi otoritelerce kendilerine oturum izni verilmedi. Sonuç olarak yetenek vizesiyle başka ülkelere göç ettiler.
'GELMELERİNDE İKİ ANA ETKEN ROL OYNUYOR'
Konuyu olayları ilk günden bu yana haberleştiren ve deyim yerindeyse 'kriz merkezi' gibi çalışan gazeteci, yazar ve yönetmen Olga Haldız, Gazete Duvar'dan Vercihan Ziflioğlu'na anlattı.
Haldız şunları söyledi: “Rusların hangi ülkelere hangi oranda gittiğiyle ilgili elimizde istatistiki bir veri yok. Sorunuza şöyle yanıt verebilirim. Türkiye’nin tercih edilmesinde üç etken söz konusu. Bunların başında elbette coğrafi olarak Rusya’ya yakınlığı geliyor. Ayrıca Ruslardan vize istenmiyor. Bir diğer önemli faktörse yıllardır Türkiye’ye gelip giden çok sayıda Rus var. Dolayısıyla buradaki yaşam hakkında insanlarımız bilgi sahibi. Daha önceki yıllarda Antalya’da emlak satın alan çok sayıda Rus'u da unutmayalım. Ayrıca Ruslar sadece Türkiye’ye gelmedi, başta Ermenistan, Gürcistan, Kazakistan olmak üzere eski Sovyet cumhuriyetlerine yerleşenler de oldu, Avrupa’ya gidenler de...
'RUSLAR İKİ ANA DALGA HALİNDE AYRILDI'
Önemli bir noktaya vurgu yaptınız. İki dalga halinde Rusya’dan ayrılanlardan bahsedebiliriz. Birinci dalga 2022 yılında başladı. İkinci dalgaysa seferberlik ilanının hemen ardından. Kuşkusuz son dalgada göç edenlerin oranı birinci dalgadakine göre daha yüksek. Ülkeden ayrılmayı tercih edenler muhalif kesimdendi. Rusya’da 2010 yılına kadar protestolara katılmak gayet normal bir durumken sonrasında atmosfer sertleşmeye başladı. Muhalif kesim için işler gitgide zorlaştı.
'BURADA İŞLERİ SANILDIĞI KADAR KOLAY OLMADI'
Büyük bir endişe yaşadığımı söylemeliyim. Seferberliğin ilanıyla birlikte büyük bir felaketin kapıda olduğunu anladım. İnsanlarımız ait olduğu toprakları bırakıp başka ülkelere göç etmek zorunda kaldı. Kendi adıma konuşmam gerekirse, ben evlendikten sonra Türkiye’ye yerleştim. Şanslıydım çünkü senelere yayılan bir adaptasyon süreci yaşadım. Ayrıca burada bir ailem var. Oysa Rusya’dan ayrılmak zorunda kalan insanların buna fırsatı olmadı.
Gözlemlediğim kadarıyla karmaşık bir ruh hali yaşadılar. Gelenler beyaz yakalı, eğitimli insanlardı, paraları vardı. Fakat hazır para ne kadar dayanır? Dolayısıyla çalışmaya ihtiyaçları vardı. Şu kadarını söyleyebilirim ki buraya geldikten sonra da işleri sanıldığı kadar kolay olmadı.
'TÜRKİYE REDDETTİ, İNGİLTERE YETENEK VİZESİ VERDİ'
Gelenlerin çoğu burada kalmak isteseler de başka ülkelere göç etmek zorunda kaldılar. Çünkü Aralık 2022’den sonra ikamet tezkereleri yenilenmedi. Oturum taleplerine ret yanıtı geldi. Böyle bir durum daha önce yaşanmamıştı. Gelenlerin hepsi turist vizesiyle ülkeye giriş yapmışlardı. Dolayısıyla çalışma izinleri yoktu.
Sorunuzu dolaylı olarak şöyle yanıtlayayım. Kanada, İngiltere gibi ülkeler sanatçılara, bilim insanlarına, akademisyenlere vs. özel vize veriyor. Türkiye’deyse farklı göç politikaları var. Mesela başarılı bir yönetmen arkadaşım defalarca oturum için başvurdu. Olumlu yanıt alamayınca İngiltere’ye başvurdu ve yetenek vizesiyle ülkeye kabul edildi. Keşke bahsi geçen insanlara oturum verilseydi, kuşkusuz Türkiye’ye her anlamda katkıları büyük olurdu.
Kuşkusuz kiraların yükselmesi konusunda Rusların etkisi oldu. Rus basınında da bu konudan sıkça bahsedildi. Buraya gelenler yaşayabilecekleri bir ev bulmak adına daha fazla para vermeye hazırdı. Biraz önce de bahsettiğim gibi ağırlıklı olarak paralı kesim geldi. Dolayısıyla talep yükselince fiyatlar da yükseldi. 5 bin liralık bir evi 25 bin liraya kiralayınca piyasa hareketlendi. Türkiye’deki tepkiyi de anlıyorum, Rusların içinde bulunduğu hali de...
‘Gitmek isteyen gitsin’ algısı hakim. İktidar yanlısı Rus basınındaysa gidenler ‘hain’ olarak lanse ediliyor. Vladimir Putin geçtiğimiz haftalarda St Petersburg Ekonomik Forumu’nda yaptığı bir konuşmada farklı ülkelere göç eden Rusların ikili ilişkilere katkıda bulunacağını vurguladı. Yaşanan trajediyi pozitif anlamda ele aldı. Açıklamalarını duyduğumda şaşkınlık yaşadığımı söylemeliyim.”
