Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti), Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmeleri tamamlanan ve bugün Meclis Genel Kurulu’nda ele alınmaya başlayan 2026 yılı bütçesine ilişkin muhalefet şerhini duyurdu.
Açıklamada, hükümetin sunduğu bütçenin önceki yıllarla aynı ekonomik yaklaşımı sürdürdüğü belirtildi. DEM Parti’nin değerlendirmesine göre bütçe, toplumsal kesimlerin ihtiyaçlarına yanıt üretmekten uzak ve gelir dağılımında adaletsizliği derinleştirecek nitelikte.
Parti açıklamasında, “Bu bütçenin AKP iktidarlarının daha önceki bütçelerinden hiçbir farkı yoktur. Nasıl ki, daha önceki bütçeler yoksulluğa, adaletsizliklere, zamlara, yüksek enflasyona, sefalete neden olmuşsa, 2026 Bütçesi’nde de aynı sonuçları doğuracak bir kaynak dağılımı yapılmıştır.” ifadelerine yer verildi.
“İKTİDAR YANLIŞTA ISRAR ETMEKTEDİR”
DEM Parti açıklamasında, bütçenin temel tercihlerini belirleyen yaklaşımın değişmediği vurgulanarak şu görüş paylaşıldı:
“İktidar 2026 Bütçesi’yle sermayeden yana emeğin aleyhine, yandaşlardan yana doğanın aleyhine bütçe tercihlerinde, yani yanlışta ısrar etmektedir.”
Açıklamada ayrıca, iktidarın “İstikrar ve Refah Bütçesi” olarak tanımladığı 2026 bütçesinin toplumun geniş kesimlerine refah sağlamadığını öne sürülerek, bütçenin özellikle dar gelirli yurttaşlar için yeni yükler içerdiği belirtildi:
“AKP 2026 Bütçesi için ‘İstikrar ve Refah Bütçesi’ tanımlamasını kullanmıştır. Ancak 2026 Bütçesi ne emekçilere ne emeklilere ne kadınlara ne işsizlere ne engellilere ne gençlere ne küçük esnafa ne de çiftçilere refah sunabilecek ve refah vadedebilecek bir bütçe değildir.”
SAVUNMA VE FAİZ HARCAMALARINA AYRILAN PAY ELEŞTİRİLDİ
DEM Parti açıklamasında, bütçenin kaynak dağılımında savunma, güvenlik ve faiz giderlerinin yüksek seviyede tutulduğu belirtildi. Bu tercihin toplumsal ihtiyaçların gerisinde kaldığı savunuldu.
Parti şu ifadeleri paylaştı:
“Devasa savunma ve silahlanma harcamalarına, şirketlere garanti ödemelerine büyük bir kaynak ayırmaktadır. Sermaye lehine kimi vergilerden vazgeçmekte, kaynakları faize aktarmakta ve emekçilere, yurttaşlara vergiler yüklemektedir.”
Açıklamada, iktidarın “istikrar” kavramını mali politikalardaki “alışıldık” yaklaşımı sürdürmek olarak yorumladığı ifade edildi:
“2026 Bütçesi iktidarın iddia ettiği gibi refahı artıran bir istikrar bütçesi değildir. Tam tersine, yıllardır tekrarlanan alışılmış kalıpların dışına çıkamadığı için ancak ‘alışıldık’ anlamında bir istikrar sunmaktadır.”
MAKRO BÜTÇE VERİLERİ PAYLAŞILDI
DEM Parti, değerlendirmesinin bir bölümünde 2026 bütçesine ilişkin temel büyüklüklere de yer verdi:
BÜTÇE DENGESİ
- Bütçe Giderleri: 18 trilyon 929 milyar TL (452 milyar dolar)
- Bütçe Gelirleri: 16 trilyon 216 milyar TL
- Bütçe Açığı: 2 trilyon 713 milyar TL
- Açığın Giderlere Oranı: %14,33
- Faiz Giderleri: 2 trilyon 742 milyar TL
- Faiz Giderlerinin Payı: %14,48
SAVUNMA HARCAMALARI
- Toplam Savunma Harcamaları: 2 trilyon 155 milyar TL
- İç Güvenlik Harcamaları: 953 milyar TL
- Dolar Karşılığı: 51,5 milyar dolar
- Savunma Harcamalarının Bütçedeki Payı: %11,4
VERGİ HARCAMALARI
- Toplam Vergi Harcamaları: 3 trilyon 597 milyar TL
- Giderlere Oranı: %19
- Gelirlere Oranı: %22
BÜTÇE KALEMLERİNİN EKONOMİK SINIFLANDIRMASI
2026 yılı ödeneklerinin ekonomik sınıflandırmasına göre dağılım şu şekilde:
- Personel Giderleri: 5 trilyon 507 milyar TL
- Mal ve Hizmet Alımları: 1 trilyon 250 milyar TL
- Cari Transferler: 6 trilyon 821 milyar TL
- Sermaye Giderleri: 1 trilyon 312 milyar TL
- Sermaye Transferleri: 525 milyar TL
- Borç Verme: 397 milyar TL
- Yedek Ödenekler: 375 milyar TL
- Faiz Giderleri: 2 trilyon 742 milyar TL
Bütçe Gelirleri
- Gelir Vergisi: 3 trilyon 517 milyar TL
- Kurumlar Vergisi: 1 trilyon 613 milyar TL
- ÖTV: 2 trilyon 532 milyar TL
- KDV: 3 trilyon 993 milyar TL
- Diğer Vergiler: 2 trilyon 128 milyar TL
- Vergi Dışı Gelirler: 2 trilyon 433 milyar TL
DEM PARTİ’NİN ALTERNATİF ÖNERİSİ: EKMEK VE BARIŞ BÜTÇESİ
DEM Parti açıklamasında, mevcut bütçe yaklaşımına karşılık “Ekmek ve Barış İçin Bütçe” önerisini sundu. Bu öneri, sosyal desteklerin genişletildiği, kamusal hizmetlerin ücretsizleştirildiği ve vergilendirmenin artan oranlı hale getirildiği bir program içeriyor.
PARTİNİN ÖNERDİĞİ BAŞLICA POLİTİKALAR
- Geliri olmayan veya düşük gelirlilere temel gelir güvencesi sağlanması
- Elektrik, su, doğalgaz, kömür ve internetin ihtiyaç sınırına kadar ücretsiz verilmesi
- Temel gıda ürünlerinde KDV’nin sıfırlanması
- Toplu taşımanın ücretsiz hale getirilmesi
- Yoksul ailelerin eğitim ve kira giderlerinin kamu tarafından karşılanması
- Kadınlara ve engellilere öncelik verilerek her haneye düzenli gelir desteği sağlanması
- Kamu destekli istihdam programlarının artırılması
- Sağlık hizmetlerinin tüm yurttaşlara kamusal ve ücretsiz sunulması, şehir hastanelerinin kamulaştırılması
- Eğitim hizmetlerinin parasız ve nitelikli hale getirilmesi
- Kamu Özel İşbirliği projelerinin garanti ödemelerine son verilmesi ve ilgili varlıkların kamulaştırılması
- Örtülü ödeneğin kaldırılması, birden fazla maaş uygulamasına son verilmesi
- Büyük sermaye ve servetten alınan vergilerin artırılması, rant vergisi ve karbon vergisi getirilmesi
- Varlık Fonu’nun kapatılması
- Kamu harcamalarında şeffaflığın artırılması
