BÜŞRA CEBECİ
Kocaeli’nin Gebze ilçesinde metro hattı güzergâhında yer alan 7 katlı Arslan Apartmanı’nın çökmesi sonucu aynı aileden dört kişi hayatını kaybetti. 29 Ekim’de yaşanan olayın ardından, binanın Gebze–Darıca Metro Hattı inşaatı nedeniyle çökmüş olabileceği iddiaları gündeme geldi. Tartışmalar sürerken, projeye ait ‘Akse Sapağı İstasyonu Kazı İksa Raporu’ medyaya yansıdı. Özel bir mühendislik şirketi tarafından hazırlanarak proje şartnamesine eklendiği belirtilen rapor, Akse Sapağı çevresindeki bazı parsellerde kazı derinliği ve zemin hareketleri açısından ciddi risk bulunduğunu ortaya koyuyordu. Raporda, bu bölgelerde kamulaştırma ve zemin güçlendirme yapılması gerektiği vurgulanmıştı. Ancak bu önerilerin sahada uygulanmadığı, çökme noktasının da aynı riskli bölgeyle örtüştüğü görülüyor. Projenin işvereni Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM). İhale kayıtlarına göre, işin ana yüklenicisi EZE İnşaat A.Ş, denetim görevini TÜMAŞ Türk Mühendislik A.Ş, tasarım ve mühendislik süreçlerini ise Prota Mühendislik Proje ve Danışmanlık A.Ş. yürütüyor. 2017 tarihli raporun da Prota Mühendislik tarafından hazırlanmış olabileceği değerlendiriliyor. Zemin güçlendirme ve iksa imalatlarının önemli bir bölümünü ise alt yüklenici olarak Met-Gün İnşaat A.Ş. üstleniyor. EZE İnşaat ve Met-Gün İnşaat, aynı sermaye grubuna ait iki şirket. Her iki şirketin de sahibi Metin Güneş. Gebze–Darıca Metro Hattı projesinde EZE İnşaat ana yüklenici, Met-Gün İnşaat ise zemin güçlendirme ve iksa imalatlarından sorumlu alt yüklenici olarak yer aldı. Bu da bilirkişi incelemeleri sonucunda binanın çökmesinin metro inşaatı kaynaklı olduğu kesinleşirse, en büyük sorumluluk zincirinin bu iki şirkette olacağı anlamına geliyor. Zira hem kazı ve iksa çalışmalarının sahadaki uygulamasından, hem de zemin güvenliğini sağlamaktan doğrudan bu iki şirket yükümlü.
YARISI KAMUYA AİT ŞİRKETİN DE SORUMLULUĞU VAR
Projede bir diğer önemli firma TÜMAŞ Türk Mühendislik Müşavirlik ve Müteahhitlik A.Ş. TÜMAŞ, yüklenici EZE’nin çalışmalarını yerinde denetlemek, raporlamak ve riskli durumlarda Bakanlığa bildirmekle yükümlü. Şirketin yüzde 49 hissesi Sümer Holding’e ait, yani neredeyse yarısı kamuya ait bir şirket. TÜMAŞ’ın bölgede hangi sıklıkta denetim yaptığı veya raporlarında hangi bulgulara ulaştığına dair kamuoyuna yansımış bilgi yok. Ancak zemin riskleri yıllar önce bu kadar net şekilde raporlara girmişken, bu denetimlerin uygulanmadığı ya da yeterince dikkate alınmadığı değerlendiriliyor. Öte yandan, facianın ardından şirkette dikkat çekici bir gelişme yaşandı. TÜMAŞ’ın Muhasebe, Finansman ve Kontrol Daire Başkanı Engin Boztepe, 1 Haziran 2022’den bu yana yürüttüğü görevinden 31 Ekim 2025’te, yani faciadan iki gün sonra alındı. Bu değişikliğin olayla doğrudan bağlantısına dair resmi bir açıklama yapılmadı, ancak zamanlaması soru işaretlerini artırdı. Projede tasarım sorumluluğu Prota Mühendislik, denetim sorumluluğu TÜMAŞ, uygulama sorumluluğu ise EZE İnşaat ve Met-Gün İnşaat’a ait. Raporlara göre Akse Sapağı’nda zemin riskleri yıllar önce ortaya konmuştu. Bu uyarıların sahada karşılık bulmaması hem özel firmalar hem de kamuya bağlı denetim mekanizmaları açısından ciddi bir ihmal iddiasını gündeme taşıdı.
İHALE İMPARATORU
Metin Güneş, sahibi olduğu şirketlerle bugüne kadar kamudan milyarca liralık ihaleler aldı. Güneş, aldığı dev ihaleler kadar usulsüzlük iddialarıyla da gündeme geldi. 2021 yılında Kocaeli Şehir Hastanesi Tramvay Hattı ihalesindeki usulsüzlük iddiaları Meclis gündemine taşındı. Bakanlık, usulsüzlük iddialarını yalanladı ancak söz konusu projede ilk ihaleyi EZE İnşaat, ikinci ihaleyi ise aynı grubun şirketlerinden ATİS Asfalt kazanmıştı. Daha sonra açılan dava sonucunda iki ihale de iptal edildi. İlk ihale şirketin yeterlilik belgesi bulunmaması, ikinci ihale ise pazarlık usulü yapılması için gerekli şartların oluşmadığı gerekçesiyle iptal edilmişti. 2020 yılından bu yana tamamlanamayan proje için son ihale bu yıl eylül ayında davet usulüyle yapıldı ve ihaleyi yeniden EZE İnşaat aldı. Met-Gün ayrıca 2024 Şubat ayında sonuçlanan araç muayene istasyonlarının özelleştirme ihalesinde de yer aldı. Güneş’in başında bulunduğu konsorsiyum, ihalede 1,72 milyar dolar teklif vermişti. Bu iki şirketin şimdi dört kişinin öldüğü binanın çöktüğü metro hattında yan yana bulunması dikkat çekti.
DİLARA’YA ACI HABER VERİLDİ
Gebze’de çöken binada 5 kişilik Bilir Ailesi’nden enkazdan 18 yaşındaki Dilara sağ kurtulmuştu. Ailesinin başına gelenlerden haberdar olmayan Dilara, yoğun bakımdan çıktı. Dilara’ya 4 kişilik ailesini kaybettiği haberinin ise psikologlar eşliğinde verildiği bildirildi. Mevlana Mahallesi’nde 29 Ekim’de yaşanan faciada Emine (37) ve Levent Bilir (44) ile çocukları Muhammet Emir (12) ve Hayrunnisa Nur Bilir (14) hayatını kaybetmişti. Öte yandan bölgede 3 bina daha hasar nedeniyle boşaltıldı, 42 kişi tahliye edildi.
