Depremlerle ilgili yaptığı açıklamalarla sık sık ekranlarda gördüğümüz bazı isimler gerçekten ne kadar yetkin? Akademik dünyada etkileri ne kadar büyük? Bilimsel veriler konuştu, işte şaşırtan rakamlar...
Özellikle 23 Nisan depremi sonrası ekranlarda ve sosyal medyada sıkça gördüğümüz deprem uzmanlarının farklı yorumları, "Kime inanmalıyız?" sorusunu gündeme getirdi. Aynı verilere bakan bilim insanlarının farklı sonuçlara varması kafaları karıştırırken, bu uzmanların akademik dünyadaki bilimsel üretim performansları mercek altına alındı. Google Scholar gibi uluslararası kabul görmüş akademik veri tabanları taranarak, uzmanların makale sayıları, aldıkları atıf sayıları ve bilimsel etkiyi ölçen H-indeksleri araştırıldı.
BİLİMSEL ETKİYİ ÖLÇEN KRİTER: H-İNDEKSİ NEDİR?
Gazete Oksijen'den Baran Can Sayın'ın haberine göre, bir akademisyenin bilimsel başarısını ölçmede kullanılan önemli metriklerden biri olan H-indeksi, sadece çok sayıda yayın yapmayı değil, yapılan yayınların akademik camiada ne kadar etki yarattığını (atıf aldığını) da ölçer. Örneğin, bir akademisyenin 10 yayını varsa ve bunlardan 5'i en az 5'er kez başka bilimsel çalışmalarda kaynak gösterilmişse (atıf almışsa), o kişinin H-indeksi 5 oluyor. Bu indeks, uluslararası alanda akademik yükselmelerde, fon başvurularında ve bilimsel itibarda önemli bir kriter olarak kabul ediliyor. İndeksin yaratıcısı Prof. Jorge E. Hirsch'e göre, başarılı bir bilim insanı için 20, sıra dışı bir bilim insanı için 40, eşsiz bir bilim insanı için ise 60 H-indeksi değeri beklenir.
İŞTE EKRAN YÜZÜ DEPREM UZMANLARININ BİLİMSEL KARNESİ
Yapılan araştırmaya göre, sıkça kamuoyunda yer alan deprem uzmanlarının bilimsel performansları şöyle:
- Prof. Dr. Celal Şengör: 457 bilimsel çalışma, 47.511 atıf, H-indeksi: 74 (Uluslararası alanda "eşsiz" kabul edilen seviyenin üzerinde)
- Prof. Dr. Namık Çağatay: 372 bilimsel çalışma, 8.712 atıf, H-indeksi: 52 (Uluslararası alanda "sıra dışı" ile "eşsiz" arasında)
- Prof. Dr. Okan Tüysüz: 195 bilimsel çalışma, 10.732 atıf, H-indeksi: 43 (Uluslararası alanda "sıra dışı" kabul edilen seviyede)
- Prof. Dr. Tuncay Taymaz: 272 bilimsel çalışma, 7.322 atıf, H-indeksi: 43 (Uluslararası alanda "sıra dışı" kabul edilen seviyede)
- Prof. Dr. Naci Görür: Yaklaşık 75 makale, ~10.000+ atıf, H-indeksi: ~38 (Ad Scientific Index verisi, Google Scholar profili erişilemiyor - Uluslararası alanda "sıra dışı" seviyeye yakın)
- Prof. Dr. Cenk Yaltırak: 204 bilimsel çalışma, 3.790 atıf, H-indeksi: 34 (Uluslararası alanda "başarılı" ile "sıra dışı" arasında)
- Prof. Dr. Şükrü Ersoy: 85 bilimsel çalışma, 1.575 atıf, H-indeksi: 21 (Uluslararası alanda "başarılı" kabul edilen seviyede)
- Dr. Ramazan Demirtaş: Google Scholar profili yok. Researchgate'de 228 yayın, 242 alıntı. (H-indeksi verisi yok, alıntı sayısı diğerlerine göre daha sınırlı)
- Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: Google Scholar ve Scopus'ta çalışma bulunmuyor. Dergipark'ta mineraloji alanında 2 makale. Üniversite profilinde 15 yayın (çoğu bildiri), en günceli 2014. Atıf ve H-indeksi verisi bulunmuyor (0 görünüyor).
- Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan: Google Scholar profili yok. Dergipark'ta 10 eski makale (çoğu madencilik, jeofizik arama vb.), Scopus'ta 1 makale verisi. Atıf ve H-indeksi verisi bulunmuyor.
Sırasıyla: Prof. Dr. Celal Şengör, Prof. Dr. Okan Tüysüz, Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Namık Çağatay, Prof. Dr. Tuncay Taymaz, Prof. Dr. Cenk Yaltırak, Prof. Dr. Şükrü Ersoy, Dr. Ramazan Demirtaş, Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, Prof. Dr. Ahmet Ercan
MEDYA POPÜLERLİĞİ Mİ, BİLİMSEL ETKİ Mİ?
Bu veriler, kamuoyunda sıkça yer alan deprem uzmanlarının akademik dünyadaki bilimsel üretkenlik ve etki düzeyleri arasında önemli farklılıklar olduğunu gösteriyor. Bazı uzmanların uluslararası çapta çok yüksek bilimsel etkiye sahip olduğu görülürken, bazılarının akademik yayın ve atıf sayılarının daha sınırlı olduğu veya deprem bilimi dışındaki alanlarda yoğunlaştığı anlaşılıyor. Bu tablo, vatandaşların deprem konusunda bilgi alırken, uzmanların sadece medya görünürlüğünü değil, bilimsel alandaki yetkinliklerini ve akademik performanslarını da göz önünde bulundurmasının önemini ortaya koyuyor. Ancak unutulmamalıdır ki, H-indeksi gibi metrikler tek başına bir uzmanı değerlendirmek için yeterli olmamakla birlikte, bilimsel itibar ve etki konusunda önemli bir gösterge sunmaktadır.
