Muğla Geri Gönderme Merkezi’nde kalp yetmezliği olan Khasan Umarov mahkemenin serbest bırakmasına rağmen idari gözetimden çıkarılamadı ve kalp krizi geçirerek yaşamını yitirdi. Uluslararası Türkistanlılar Derneği Başkanı Burhan Kavuncu “Tacikistan’a, Özbekistan’a ölüme gönderildiler. Yetmedi. Muğla GGM, bir Özbek muhacire mezar oldu” diyerek ölümünü duyurdu.
BÜŞRA CEBECİ
Muğla İl Göç İdaresi Geri Gönderme Merkezi’nde (GGM) idari gözetim altında tutulan Özbekistan vatandaşı H.U., geçirdiği kalp rahatsızlığı nedeniyle yaşamını yitirdi. Edinilen bilgilere göre, daha önce İzmir GGM’de tutulan Khasan Umarov, kalp yetmezliği tanısı üzerine Muğla’ya sevk edildi. Burada yapılan muayenede acil ameliyat kararı verilmesine rağmen idari gözetim statüsünden çıkarılmadı ve işlemleri tamamlanamadan hayatını kaybetti.
Sınır dışı edilmesine yönelik idari kararın, kısa süre önce mahkeme tarafından iptal edildiği ve serbest bırakılması için sürecin başlatıldığı öğrenilen Khasan Umarov’un, İstanbul’da bir işte çalışarak geçimini sağladığı, üç evliliğinden toplam 14 çocuğu olduğu ve 2023 Kahramanmaraş depremleri sonrası gönüllü arama-kurtarma faaliyetlerine katıldığı belirtildi. Khasan Umarov hukuksuz bir şekilde tutulmasının ardından hayatını kaybetmesi, geri gönderme merkezlerindeki hak ihlallerine bir yenisini daha eklemiş oldu.
GGM’DE HAK İHLALLERİ
Türkiye’ye sığınan Doğu Türkistanlı göçmenlerin geri gönderme merkezlerinde (GGM) sistematik hak ihlallerine maruz kaldığına dair iddialar bu olayın ardından yeniden gündeme geldi. 48 yaşındaki Alisher Tursunov, 2025 başlarında İzmir GGM’de tutulurken kalp rahatsızlığı nedeniyle hastaneye kaldırıldı. Ancak Tursunov, mahkeme süreci devam ederken geri gönderilme tehdidiyle karşı karşıya kaldı.
Türkmenistanlılar İnisiyatifi’nden Burhan Kavuncu ise çok sayıda Doğu Türkistanlı göçmenin GGM’lerde fiziksel ve psikolojik baskı altında “Deport edilmeyi kabul ediyorum” yazılı belgeleri imzalamaya zorlandığını aktarıyor: “Yakalanan göçmenler, dayak ve çeşitli işkencelerle bu belgeleri imzalamaya zorlanıyor. Bu belgeler daha sonra hukuki süreçleri etkisiz bırakmak için kullanılıyor.
Sınır dışı edilenlerden bazıları gönderildikleri ülkelerde işkence gördüklerini söylüyor.” Uluslararası hukukun açıkça ihlal edildiğini dile getiren Kavuncu, geri gönderme merkezlerinin adeta gizli gözaltı alanları gibi çalıştığını ifade ederek, “Bu merkezler her türlü hukuksuzluk ve şiddetin kol gezdiği yerler olarak anılıyor. İnsanlar sağlık hizmetine, avukata, tercümana ulaşamıyor. Sınır dışı edildiklerinde ise ya kayboluyor ya da işkenceye uğruyorlar” dedi. DEM Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu da konuyu Meclis’e taşıdı.GGM’lerdeki kötü koşullar, yalnızca yetişkin göçmenleri değil, hamile kadınlar ve bebekleri de etkiliyor.
İstanbul’daki Çatalca GGM’de, yedi buçuk aylık hamile bir Özbek kadının düşük yaptığı, başka bir vakada ise kuvözde tedavi gören bir bebeğin aileye haber verilmeden başka bir merkeze sevk edildiği ortaya çıktı. Bebek ve annenin akıbeti hakkında hâlâ resmi bir açıklama yapılmadı. Hukukçular, bu olayların hem bilgi alma hem de sağlık hakkının açık ihlali olduğunu belirtiyor.
