İstanbul Sanayi Odası (İSO), Türkiye’nin sanayi dinamiklerini ortaya koyan “İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu – 2024” araştırmasının sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. İSO 500’e göre daha küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşlarını kapsayan rapor, sanayi sektörünün 2024 yılı boyunca yaşadığı ekonomik baskılara rağmen üretim, ihracat ve AR-GE alanlarındaki mücadelesini gözler önüne serdi.
ÜRETİM REEL OLARAK GERİLEDİ
2024 yılında İSO İkinci 500 şirketlerinin üretimden satışları nominal olarak yüzde 41 artarak 1 trilyon 393 milyar liraya ulaşsa da, bu artış yüzde 41,1 oranındaki ÜFE ile arındırıldığında reel olarak binde 1’lik sınırlı bir gerilemeye işaret etti. Böylece reel bazda düşüş üst üste üçüncü yıla taşınmış oldu. Ekonomik sıkılaşmanın etkisiyle iç talepte daralma yaşanırken, dış pazarlarda da zayıf talep ve kur baskısı sanayiciyi zorladı.
KÂRLILIKTA SERT EROZYON
Satış kârlılığı yüzde 8,2’den yüzde 2,1’e gerilerken, vergi öncesi toplam kârda yüzde 63,8’lik düşüşle 34 milyar TL seviyesine inildi. Faaliyet kârı da yüzde 18,9 azalarak 118 milyar TL’ye düştü. Enflasyon muhasebesi uygulamasının oluşturduğu 20,6 milyar TL’lik zarar, bu olumsuz tablonun belirleyici unsurlarından biri oldu. Sanayicinin kazancının dörtte üçünün finansman giderlerine ayrıldığı tespiti ise dikkat çekti.
İSO İkinci 500 şirketlerinin ihracatı yüzde 6,2 artışla 15,9 milyar dolara yükseldi. Bu oran, İSO 500 şirketlerinin ihracat performansının üzerinde gerçekleşti. Özellikle tekstil ve giyim gibi sektörlerin güçlü katkısı, ikinci 500 şirketlerinin dış ticaretteki etkisini artırdı. 2024’te İSO İkinci 500’ün Türkiye sanayi ihracatındaki payı yüzde 6,3’e yükseldi.
2024 yılında İSO İkinci 500 şirketlerinin istihdamı yüzde 2,2 artarak 291 bini aştı. Ödenen maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 90,9 ile enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Bu durum çalışanlara yönelik ücret baskısının azaldığını ancak işletme maliyetleri üzerindeki yükün arttığını gösteriyor.
AR-GE VE TEKNOLOJİYE YÖNELİM ARTTI
AR-GE yapan firma sayısı 238’e ulaşarak rekor kırdı. Harcamalar da yüzde 120 artışla 8,6 milyar TL’ye çıktı. Üretimden satışlara oranla binde 62’ye yükselen AR-GE harcamaları, İSO İkinci 500’ün teknolojik dönüşüme yönelmeye başladığını ortaya koydu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sektörlerin toplam içindeki payı yüzde 30’u aştı.
BORÇLULUK YAPISINDA KREDİYE DÖNÜŞ
Sanayicilerin finansman ihtiyacı kredi kanallarına yönelmeyi zorunlu kıldı. Mali borçlar yüzde 45,1 artarken, kısa vadeli mali borçların payı yüzde 57,4’e geriledi. Buna karşın borç/öz kaynak oranında iyileşme dikkat çekti. 2024’te öz kaynakların aktifler içindeki payı yüzde 55,2’ye yükseldi.
2024 yılı sıralamasında ilk sırada İstanbul Asfalt Fabrikaları yer aldı. Onu Yılmaz Redüktör ve Boyteks Tekstil izledi. İlk 10’a giren şirketler, 1,8 milyar TL ile 4,2 milyar TL arasında değişen üretimden satış rakamlarına ulaştı.
KDV ALACAKLARI KRONİK SORUN
Devreden KDV tutarı yüzde 24 artarak 17,4 milyar TL’ye ulaştı. Bu yük, sanayicinin likidite sorunlarını derinleştirirken, İSO yönetimi bu yapının artık sürdürülemez olduğunu vurguladı.
İSO’ya bağlı 135 firma hâlâ ilk sırada yer alsa da Anadolu sanayisinin ağırlığı her geçen yıl artıyor. Gaziantep, Bursa, Ankara ve Kocaeli gibi merkezler, İSO İkinci 500 içinde daha fazla yer bulmaya başladı.
“SANAYİ SEKTÖRÜ DİRENCİNİ SÜRDÜRDÜ”
İSO yönetimi, “Satışlardaki düşüşe, finansman maliyetlerindeki artışa ve kur baskısına rağmen sanayi üretiminin ve istihdamın sürmesi, Türkiye ekonomisinin dayanıklılığını gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu. AR-GE eğilimindeki artış ve teknoloji yoğunluğundaki dönüşüm, sektörün geleceğine dair umutları artıran gelişmeler arasında yer aldı.
