Ünlü Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Övgün Ahmet Ercan İBB'nin ilçe ilçe deprem haritasını sosyal medya hesabından paylaştı. İstanbul... Milyonların evi, tarihi ve kültürüyle büyüleyen mega kent. Ama bir de acı gerçeği var: Deprem. Peki, olası büyük bir sarsıntıda oturduğunuz semt ne kadar güvende? Cevap, ayaklarınızın altındaki zeminde gizli. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) ve Kandilli Rasathanesi'nin titiz çalışmasıyla hazırlanan Vs30 zemin haritaları, bu kritik sorunun yanıtını mahalle mahalle gözler önüne seriyor. Unutmayın, 1999'da Avcılar'daki yıkımın Beşiktaş'tan 20 kat fazla olmasının sırrı da bu zemin farkında yatıyordu!
DEPREM HARİTASI NE ANLATIYOR? KIRMIZI, SARI, MAVİ NE DEMEK?
Bu haritalar, zeminin deprem dalgalarını ne kadar "büyüteceğini" gösteren Vs30 değerlerini kullanıyor. Basitçe anlatmak gerekirse:
Koyu Mavi Tonlar (Sağlam Zemin): Burası adeta kaya gibi! Vs30 değeri yüksek (700-1392 m/s). Deprem dalgaları burada gücünü pek artıramaz. Binalarınız sağlamsa, şanslısınız.
Açık Yeşil/Mavi Tonlar (Orta Sağlam Zemin): Ne çok iyi ne çok kötü. Vs30 değeri orta seviyede (400-700 m/s). Dikkatli olmakta fayda var.
Sarı, Turuncu, Kırmızı Tonlar (Riskli Zemin!): Alarm zilleri çalıyor! Vs30 değeri düşük (150-400 m/s). Bu yumuşak, alüvyonlu zeminler deprem dalgalarını bir mikser gibi büyüterek sarsıntıyı katlayabilir. Bina ne kadar sağlam olursa olsun, zemin affetmeyebilir. Kırmızı (150-200 m/s) en tehlikeli bölge!
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi'nden Prof. Dr. Süleyman Pampal, "S-dalgası depremin asıl yıkıcı gücüdür. Yumuşak zeminler bu dalgaları ememez, aksine büyüterek daha şiddetli sarsıntıya yol açar. Vs30 değeri düştükçe, risk artar," diyerek durumun ciddiyetini vurguluyor.
KORKUTAN SENARYO: 7.5'LİK DEPREM İSTANBUL'U NASIL VURACAK?
İBB'nin "İstanbul İli Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi/2019" verilerine dayanan en kötü senaryoya (7.5 büyüklüğünde bir deprem) göre:
- Yaklaşık 190.800 bina orta ve üzeri hasar görecek.
- Tam 2.5 milyon kişi acil barınma ihtiyacıyla yüzleşecek.
Bu rakamlar ürkütücü, ancak asıl detaylar ilçe ve mahalle bazındaki raporlarda saklı. Çünkü tehlike her sokakta farklı!
İLÇE İLÇE DURUM NE? EVİNİZİN ALTINDAKİ TEHLİKEYİ ÖĞRENİN!
İBB, 39 ilçe için ayrıntılı raporlar hazırladı. Bu raporlarda nüfus yoğunluğundan bina stokuna, zemin etütlerinden olası hasar tahminlerine kadar her şey var. İşte bazı dikkat çekici örnekler ve genel eğilimler:
Zemini En Riskli İlçelerden Bazıları: Özellikle Avrupa Yakası'nda sahil şeridine yakın, alüvyon dolgu zeminlerin yoğun olduğu Avcılar, Bakırköy, Küçükçekmece, Beylikdüzü gibi ilçelerin bazı mahalleleri ile Fatih ve Zeytinburnu'nun tarihi yarımadaya yakın kesimleri haritalarda turuncu ve kırmızı renklerle dikkat çekiyor. Bu bölgelerde binaların %30 ila %60'ının orta ve üzeri hasar görmesi bekleniyor.
Zemini Daha Sağlam İlçelerden Bazıları: Genellikle kentin kuzey kesimlerinde, ana kayanın yüzeye yakın olduğu Şile, Çatalca, Arnavutköy'ün kuzeyi, Sarıyer ve Beykoz'un iç kesimleri ile Beşiktaş gibi ilçelerde mavi tonlar hakim. Bu bölgelerde hasar oranları %5-15 aralığında kalıyor.
Adalar: Özel bir durumu var. Zemin yer yer farklılık gösterse de binaların %48'inin orta ve üzeri hasar alması bekleniyor.
SADECE ZEMİN DEĞİL, BİNA DA ÖNEMLİ!
Unutmayın, zemin ne kadar sağlam olursa olsun, binanız çürükse risk yine büyük. Tersi durumda, zemin kötüyse en sağlam bina bile zorlanabilir. Bu haritalar, zeminin deprem davranışını gösteriyor. Asıl önemli olan, binanızın bu zemin koşullarına uygun ve depreme dayanıklı inşa edilip edilmediği.
NE YAPMALI? KENDİ MAHALLENİZİN RÖNTGENİNİ ÇEKİN!
Endişelenmek yerine bilinçlenmek en doğrusu. Hemen depremzemin.ibb.istanbul adresine girin. Kendi ilçenizin ve hatta mahallenizin detaylı zemin haritasını ve deprem risk raporunu inceleyin. Binanızın durumu hakkında bilgi edinin ve olası bir depreme karşı hazırlıklı olun. Unutmayın, bilgi hayattır! İstanbul'un deprem gerçeğiyle yüzleşmek, sevdiklerimizi ve kendimizi korumanın ilk adımıdır.
6 milyar giga tonluk dev gerilim: Prof. Dr. Ahmet Ercan deprem beklediği 3 yeri haritada gösterdi!
