TÜBİTAK destekli başlatılan o projede inanılmaz bir başarı elde edildi. Proje kapsamında kahve telvesinden üretilen yerli tohum artık dışarıdan alma dönemini bitirecek. İşte, kahve telvesinden üretilen yerli tohumun detayları…
Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTÜ) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteği ile geliştirilen proje ile kahve telvesinden elde edilen substratlarda (enzimlerin tepkimelerinde işlenen madde) yerli istiridye mantarı tohumu ve mantarı geliştirildi.
KAHVE TELVESİNDEN YERLİ TOHUMA
ESTÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rasime Demirel danışmanlığında öğrencisi Gizem Çiftlik, "İstiridye mantarının (pleurotus ostreatus) yerli üretimi ve atık kahve telvesi substratında yetiştirilmesi" projesini geliştirdi.
TÜBİTAK’ın desteklediği proje ile istiridye mantarından elde edilen yerli tohumlar, samanla bir araya getirilen kahve telvesi atıklarından elde edilen subtratta ortalama 4 aylık bir sürede yetiştirildi. Proje ile, yerli istiridye mantarı tohumu üretimi yapılırken, atık haldeki kahve telvesi de sıfır atık düşüncesiyle ekonomiye geri kazandırılmış oldu. Projenin geliştirilmesi ile mantar tohumundaki ithalatın da önüne geçilecek.
EV ORTAMINDA ÜRETİLEBİLİR
Projeye danışmanlık yapan Prof. Dr. Demirel, tedarik ettikleri istiridye mantarının ev ortamı ve imkanlarında yerli tohum elde edilmesi ve üretiminin yapılabildiği bir süreçte oldukları bilgisini verdi.
Aynı zamanda mantar bilimci de olan Demirel, TÜBİTAK 2209-Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekle Programı’ndan finansal destek alan projenin, lisans öğrencileri Gizem Çiftlik’in fikri ile geliştirdiklerini söyledi. Genelde mantar üretim sürecinde tohum temininin yurt dışından sağlandığını söyleyen Demirel, şöyle konuştu:
"Mantar üretim süreçlerinde tohum genellikle yurt dışı kaynaklı elde ediliyor. Ülkemizde üretilen mantar tohumları da hem ihtiyaca yetişemiyor hem de kalite olarak bazen düşük kalıyor. Market kaynaklı bir mantardan yerli tohumun elde edilmesini ve yeniden üretilmesini amaçlayan bir çalışma gerçekleştirdik. Kültüre edilebilen mantarlar herhangi bir hibrit süreç olmadan yeniden ve istenildiği kadar üretilebilir. Bu üretimle aile, toplum ve ülke ekonomisine katkı sağlanabilir. Ev koşullarında üretilebilmesini göz önünde bulundurarak istiridye mantarını kullandık. Aynı uygulama kültüre edilebilen diğer mantar türlerine de uygulanabilir."
ÜRETİCİNİN EN BÜYÜK SORUNU YERLİ TOHUMA ULAŞMAK
Projeyi hazırlarken üreticilerin karşılaştığı sorunları araştıran Gizem Çiftlik bitirme teziyle ilgili şunları söyledi:
"Onların en sık karşılaştığı sorunun yerli tohuma ulaşmak olduğu üzerine bir çalışmaya denk geldim. Bu sorundan yola çıkarak yerli tohum geliştirmeye yöneldim. Kahve atıklarının da sıfır atık prensibiyle bu üretimde kullanılarak geri dönüşüme katılmasını amaçladım. Günden güne artan kahve tüketimi var. Mantarın yetiştirileceği kahveyi de böylece kolay bir yoldan elde ettim. Kentteki kahvecilerden atık kahve telvelerini topladım. İstiridye mantarından tohum üretme aşaması yaklaşık bir ay sürdü. Daha sonra kendi ürettiğimiz tohumlarını samanla karıştırdığım kahve telvesi substratında yetiştirdik. Yüksek oranda kahve kullandığımızda mantarın gelişemediğini gözlemledik. Yüzde 10-15 kahve kullanıldığından mantarın çok iyi geliştiğini tespit ettik. Bu çalışmayla atıkların geri dönüştürülmesini de sağladık. Yerli mantar tohumumuzu geliştirip, atıkları geri dönüşüm yoluyla değerlendirdim. Elde ettiğimiz mantarlardan da yeniden tohum elde edebildik."
Ayrıca Çiftlik, ortalama iki ay gibi bir sürede tohumları elde ettiklerini ve istiridye mantarı yetiştirdiklerini de belirtti.
