Eskişehir Teknik Üniversitesi (ESTÜ) tarafından Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle gerçekleştirilen bir proje, kahve telvesinin geri kazanımıyla yerli istiridye mantarı tohumu ve mantar üretimini hedefliyor. ESTÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü’ndeki bir öğrenci olan Gizem Çiftlik tarafından yürütülen “İstiridye mantarının yerli tohum üretimi ve atık kahve telvesi substratında yetiştirilmesi” projesi, Prof. Dr. Rasime Demirel’in danışmanlığında gerçekleştirildi.
YERLİ MANTAR TOHUMU ÜRETTİ
TÜBİTAK tarafından desteklenen projede, yerli istiridye mantarı tohumları, kahve telvesi atıklarıyla karıştırılan saman substratında yaklaşık 4 ay içinde yetiştirildi. Bu proje sayesinde, yerli istiridye mantarı tohumu üretiminin yanı sıra atık durumundaki kahve telvesi de ekonomiye geri kazandırıldı. Projeyi geliştirerek ithalatın önüne geçmeyi hedefleyen ekip, mantar üretimi için yerli tohumların kullanımını teşvik etmektedir.
Projenin danışmanı Prof. Dr. Demirel, yerli tohum elde etmek ve üretimi gerçekleştirmek için ev ortamında uygun bir süreç geçirdiklerini belirtti. Demirel, projenin TÜBİTAK tarafından desteklenen 2209-Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında, lisans öğrencisi Gizem Çiftlik’in fikriyle geliştirildiğini açıkladı.
Demirel, mantar üretim süreçlerinde tohum temininin genellikle yurt dışından yapıldığını ve ülkede üretilen mantar tohumlarının ihtiyacı karşılayamadığını ve bazen kalite sorunlarına yol açtığını belirtti. Bu nedenle, yerli tohumların elde edilmesi ve yeniden üretilmesini amaçlayan bir çalışma gerçekleştirdiklerini söyledi. Demirel ayrıca, kültüre edilebilen mantarların herhangi bir hibrit süreç olmadan yeniden ve istenildiği kadar üretilebileceğini ifade etti. Bu üretimin aile, toplum ve ülke ekonomisine katkı sağlayabileceğini belirtti ve istiridye mantarını kullanmanın nedeni olarak da ev koşullarında kolaylıkla üretilebilmesini gösterdi. Aynı uygulamanın diğer kültüre edilebilen mantar türlerinde de uygulanabileceğini vurguladı.
Proje yürütücüsü olan Gizem Çiftlik, bitirme tezinde yerli istiridye mantarı tohumu üretimi ve atık kahve telvesinde yetiştirilmesini amaçladığını belirtti. Çiftlik, mantar üreticilerinin en büyük sorununun yerli tohuma ulaşmak olduğunu araştırdığını söyledi. Bu sorundan yola çıkarak yerli tohum geliştirmeye odaklandığını ve aynı zamanda atık kahve telvesinin geri dönüşümünü sağlamayı hedeflediğini açıkladı. Çiftlik, kahve telvesi substratında yetiştirilen istiridye mantarının tohum üretim sürecinin yaklaşık bir ay sürdüğünü ve daha sonra bu tohumların kendi ürettikleri substratlarla karıştırılarak mantar yetiştirdiklerini belirtti.
KAHVE TELVESİ İLE MUCİZE YARATTI
Çiftlik, kullandıkları kahve telvesini farklı oranlarda denediklerini ve yüksek oranda kahve kullanmanın mantarın gelişimini olumsuz etkilediğini gözlemlediklerini ifade etti. Yüzde 10-15 oranında kahve kullanmanın mantarın daha iyi geliştiğini belirtti. Bu çalışma sayesinde atıkların geri dönüştürülmesinin sağlandığını ve yerli mantar tohumlarının geliştirilerek atıkların geri dönüşüm yoluyla değerlendirildiğini vurguladı. Elde ettikleri mantarlardan yeniden tohum elde edebildiklerini söyledi.
Proje kapsamında yaklaşık 2 aylık bir süreçte hem tohum elde ettiklerini hem de istiridye mantarı yetiştirdiklerini belirten Çiftlik, bu çalışmanın gelecekte daha büyük ölçekli projelere ilham kaynağı olabileceğini ifade etti.
