400 yılı aşkındır uyuyordu. Bu görüntüler bir film sahnesinden değil. O mezardan çıkan asma kilitli çocuk cesedi herkese korku saldı. Drakula uzun yıllar sonra mezarından hortladı. Türkiye tarihinde görülmedik bir olaya şahit oldu. Vampirler hortlaklar meğer gerçekten varmış. İşte çocuk cesedi'nin sırrı…
Polonya'da bulunan 400 yıllık bazı mezarlar, vampir ve hortlak kelimelerinin yeniden hatırlanmasına neden oldu. Bir kadın, eğer yeniden ayağa kalkarsa boynu kopsun diye keskin bir orakla gömülmüştü. Türkiye'den de bol bol hortlak hikayesi var ve bu hikayelerde Giresun'un özel bir yeri bulunuyor.
Ertuğrul Özkök 10 Haber'deki köşesinde ilginç bir makele kaleme aldı. Özkök Dariusz Polinski adlı bir arkeologun, Polonya'nın Bydgoszcz şehri yakınlarındaki Pien köyü yakınlarında bir kazı alanında çalışmalarından yola çıkarak dikkat çekici bir hikayesi köşesine taşıdı. Geniş ayçiçeği tarlalarının ortasında bir kazı bölgesidir burası. Prof. Polinski'nin yanında çalışan Nicolaus Copernicus Üniversitesi mensubu arkeologlar, küçük bir mezarı ortaya çıkarırlar. Şaşırmışlardır, çünkü burası mezarlık değildir ama içinde 6-7 yaşlarında olduğu tahmin edilen bir çocuğa ait iskelet yatmaktadır.
Ama bu çocuk mezarda niye yüzüstü yatıyor? Henüz bunun şaşkınlığını üzerlerinden atmadan, çukurun içindeki asistan seslenir: “Hocam çocuk yüzüstü yatıyor…” Normal bir mezar olsa çocuğun yüzünün yukarı doğru gömülü olması gerekmektedir.
Üçüncü şaşırtıcı işaret bundan sonra gelir. Çocuğun ayağında bir asma kilit vardır… Hem de hala kilitli vaziyettedir… Altı yaşında bir çocuk neden ayağından kilitli vaziyette ve yüzü yeryüzüne değil de toprağın derinliklerine doğru gömülmüştür…
Biraz ilerideki kadın iskeletinin boynundaki şey… Bu şaşkınlıkları çocuğun kemiklerinin biraz ilerisinde ikinci bir iskeletin bulunması ile daha da büyüyecektir… Çünkü orada bu defa yetişkin bir kadının kalıntıları vardır…
Pien köyündeki bu bulgular, ilk olarak 7 Ağustos 2023 günü gazetelerde küçük bir haber olarak çıktı. Ancak 23 Ağustos tarihinde “Scientific American” dergisinde yayınlandığında herkesin gözü ayçiçeği tarlasının altındaki bu çukurda ortaya çıkan iki iskelete çevrildi.
AYÇİÇEĞİ TARLASINDAKİ ÖLÜ KADININ BOYNUNDAKİ TASMA
Önlerinde Stephen King romanlarından yapılan filmleri hatırlatan bir korku filmi sahnesi vardır. King’in romanları, mısır tarlalarında öldürülen çocukları anlatır. Burada ise ayçiçeği tarlaları arasında kaybolup gitmiş bir çocuğun korku filmi gibi hikayesi yatmaktadır…
Bulunan iskeletlerin DNA analizleri 400 yıl öncesine ait olduğunu göstermektedir. Bulunan kadın iskeletinin boyun kısmında da ilginç bir şey vardır. Boğaz kısmına keskin bir orak yerleştirilmiştir. Böylece adeta mezarında doğrulmak isterse bu orağın kadının boynunu kesip koparması düşünülmüştür.
ETRAFTA NİYE TEK BİR MEZARTAŞI VEYA HAÇ YOK?
Kazı devam ettikçe etrafta buna benzer başka iskeletler de ortaya çıkarılır… Çevrede buranın mezarlık olduğunu gösteren hiçbir işaret yoktur.
Koyu Katolik Polonya’da, bu insanların kalıntılarının üzerinde hiçbir dini işaret yoktur. Ne bir haç, ne bir mezar taşı… Köy klisesinin kayıtlarında da buraya ait en küçük belge bulunmaz… Sonunda teşhis konur. Burası “İstenmeyen ve toplum dışına atılmış insanların gömüldüğü bir yerdir…”
MEZARDA YATAN ÇOCUK, FİLMDEKİ CHUCKY Mİ?
Kimdir mezardaki bu isimsiz insanlar öyleyse… Fahişeler mi? Bulaşıcı bir hastalıktan ölenler mi… Yoksa….
İŞTE KORKU HİKAYEMİZ BU ÜÇÜNCÜ “YOKSA” İHTİMALİ İLE BAŞLIYOR…
Arkeologların yorumu, ayçiçeği tarlası altındaki yaşanmış bir Stephen King korku filminin ilk sahnesidir. Burası bir “Vampir mezarlığı mıdır…” Ve vampir bir çocuğun kalıntıları… Biraz ilerisinde yatan kadın bu çocuğun vampir annesi midir? Mısır tarlalarında öldürülen çocukları, büyüklere ait hikayeleri okuduk. “Chucky” filminin katil oyuncak bebeğinin hikayesini bile biliyoruz. Ama daha 6 yaşında bir vampir çocuk, pek duyduğumuz bir şey değildi. Hayır, o bir vampir değil hortlak! Arkeologlar çocuğa şimdilik “Vampir” demiyorlar. Ama bu isimsiz mezardan, Batılı deyimi ile bir “Revenant” hikayesinin sesleri geliyordu. Yani bir “Hortak” hikayesi… Öldükten sonra geri dönen insanlar… Yani, son 20 yılın sinemada ve televizyonda en çok tutan, “Zombi” veya “Yaşayan Ölüler” olayı..
YAŞAYAN ÖLÜLER GECESİ FİLMİ NİYE 40 MİLYON HASILAT YAPTI?
Dünya sineması en vurucu hortlak temasıyla 1968 yılında tanıştı. O yıl çıkan “Yaşayan Ölüler Gecesi” filmi, aynı zamanda “Zombi” kavramını da bizim kuşaklarımızın hafızasına yerleştirdi. O yıl 144 bin dolar bütçe ile çekilen film 40 milyon dolar hasılat yapmıştı ve bu da bütün sosyolog, tarihçi ve arkeologların kafasına şunu sokmuştu: “Mezarından çıkıp aramıza dönen insanlar” konusu insan hafızamızın asırlardır unutamadığı bir korkunun sembolüydü.
MEZARDAKİ ASMA KİLİTLİ ÇOCUK İLK SOMUT İŞARET Mİ?
Pien köyünde, ayağından asma kilitle toprağa yüzüstü gömülmüş çocuk iskeleti, Avrupa arkeoloji tarihindeki “Hortlak” efsanelerinin ilk somut kanıtıydı. Çocuk niye yüzü ters biçimde gömülmüştü sorusunun cevabı da yaşayan ölü filmlerinde verilmişti zaten. Çünkü uyanıp mezardan çıkmak isterse insanların yaşadığı yere değil, toprağın derinliklerine, bilinmezliğe doğru yürüsün diye…. Bu defa biz mezardan çıkıp bir şeyler öğreniyoruz. 16’ncı yüzyılda, Avrupa’nın Aşkenaz Yahudi toplumlarında ölüleri asma kilitle toprağa gömme adeti varmış. Ve bu İkinci Dünya Savaşı’na kadar devam etmiş. Bunun nedeni de ölüyü, tekrar dünyaya dönmesin diye mezara kilitlemekmiş. Yahudi Talmut geleneğinde “Mezar” kelimesinin karşılığı “Kilit’miş.”
ACABA İLK KOVİD HASTASI NE OLDU?
Ama hangi ölüler ayağında asma kilitle mezara gömülür sorusu hala tam cevabını bulamadı. Tabii ki kötü ruhlar. Vampirler. Veya salgın hastalıklarda ilk ölen kişi. Böylece Kovid salgınında öğrendiğimiz “Patient zero” konusuna geliyoruz. İlk hasta. Orta Çağ, o ilk hastayı bulup, öldükten sonra tekrar dünyaya dönüp hastalığı başkalarına bulaştırmaması için mezarına kilitlemek için arıyordu. Bugün bizse hastalığın nasıl yayıldığını öğrenmek için aradık.
HANİ KADIN VE ÇOCUK ASLA VAMPİR OLMAZDI?
Ancak bu mezarda bir başka tuhaflık daha var. Londra Kolej Üniversitesi tarihçilerinden Martyn Rady’e göre tarihte vampirlerle ilgili ilk tarifi 1720 yılında bir Avusturya Hapsburg memuru yapmıştı. Buna göre kadın ve çocukların vampir olamayacağı inancı vardı.
Öyleyse Pien’deki mezardaki kadın ve çocuk niye asma kilitle toprağa bağlanmıştı. Los Angeles'lı folklor bilimcisi Al Ridenour’a göre mezardaki bu kadın “Kötü ruhlu biri” olarak görülüyordu. Yani bir Cadı… O döneme göre içine kötülük girmiş kadınlar iki ruhla doğardı. Kötü olan ruh mezarında huzur bulamaz, çıkar ve ortalığı darmadağın ederdi. Orta Avrupa’da bunun gibi başka asmakilit mezarları daha vardı. Lublin civarındaki Yahudi mezarlığındaki 1200 mezarın 400’ünde böyle asma kilitle toprağa bağlanmış iskeletler bulunmuştu.
ACABA HİTLER ÖNCESİNDE YAHUDİ DÜŞMANLIĞININ İLK SONUÇLARI BUNLAR MIYDI…
Geçen hafta New York Times’da bu haberi okuduktan sonra kafama takıldı. Acaba Türkiye’de de ayağında asma kilitle mezara ters gömülen insanlar var mıdır?
Bugün kadar Türkiye’de pek vampir hikayesi okumamıştım. Ama varmış. Bununla ilgili en güzel kaynaklardan biri 2013 yılında Tarih Okulu Dergisi’nde de yayınlanmış bir tez. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Öğrencisi Mehmet Ali Yaltırık’ın “Türk Kültüründe Hortlak -Cadı İnanışları” başlıklı makalesi çok ilginç. İlgiyle okudum.. Türkiye’de en çok hortlak ve vampir hikayesi hangi ilimizde?
MEĞER TÜRKİYE’DE EN ÇOK VAMPİR VE HORTLAK HİKAYESİ VE EFSANESİNİN BULUNDUĞU BÖLGE GİRESUN’MUŞ
Bazı görüşlere göre Türk kültüründe “Kan içici” vampir inanışı yoktur. Ama Yaltırık’a göre başka bazıları bunun aksini söylüyor. Tam aksine kan içicilik, vampir ve hortlak inanışlarının kökeni Balkanlar ve eski Türk geleneği. Sloven asıllı bir filologa göre “Vampir” kelimesinin kökeni Kuzey Türkçesi’nden “Uber’dir…” Bu da “Obur” kelimesinden gelir.
GECELERİ KURTADAMA DÖNÜŞEN BİR ‘OBUR’ NASIL ÖLDÜRÜLÜR?
Bu kelime Türk kökeninde “Açgöz” anlamına gelir ki anlamı “İçe doğru batırıp yutmaktır.” Gagavuz Türklerinde ölen günahkar kişinin mezarda yaşayan bir hayvan şekline dönüşeceğine inanılır. Bu hayvana “Obur” adı verilir. Obur, geceleri mezardan çıkarak yaşayan insanlara zarar verir. İşte onların mezardan çıkmasını önlemek için mezarı açılır ve üzerine çivi çakılır.
BU TAM TAMINA BİR “VAMPİR” HİKAYESİ DEĞİL Mİ SİZCE…
Şimdi Walking Dead dizisinin 10 sezon boyunca niye özellikle genç insanların ilgisini çektiğini anlıyor musunuz… Mezardaki o çocuk mesih vampir çocuk Summer mı? O zaman Polonya’da ayçiçeği tarlasının altından çıkan ayağı asma kilitle bağlanmış 6 yaşındaki çocuk, Walking Dead dizisi hayranlarının merakla beklediği “Mesih Vampir” çocuk Summer olamaz mı. Buyrun size bir pop kültür efsanesi… Sadece bir pop kültür benzetmesi tabii…
MİLOŞEVİÇ’İN KALBİNE KAZIK SAPLAMAK İSTEYEN İKİ ADAM
Bugün yaşayan ölü efsaneleri bakımından neredeyiz. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri Sırbistan’da, Belgrad yakınlarında Pozarevac’da yaşandı. Miroslav Miloseviç adlı bir Sırp vatandaşı bir arkadaşıyla birlikte bir gece Pozarevac Mezarlığına geldiler. Ellerinde ucu uzun bir sırık vardı. Orada sıradan bir mezarda yatan, insan kasabı olarak bilinen eski başkanı Slobadan Miloseviç’in mezarının başına geldiler. Sırp diktatörün mezarda yatış biçimine göre kalbinin bulunduğu yerin tam üstüne getirdikleri bu kazığı çaktılar. Çünkü o günlerde Miloseviç’in dirilip mezarından çakacağı söylentileri yayılmıştı. Yeryüzünde milyonlarca insanın kanını içen zamane diktatörleri, despotları, bu zalimler var oldukça öldükten sonra onların mezarına kazık çakmaya çalışan insanlar da olacak.
Polonya’daki mezarda yatan 7 yaşındaki çocuk büyük bir ihtimalle vampir değildi. Annesine yüklenen “Cadılık” suçlaması büyük bir ihtimalle onun hayatına da malolmuştu… Boynu tasmalı kadın belki de ilk feministlerden biriydi. Bugün artık “Cadıların” içinde kötü ruh olan insanlar değil, kadın hakları için çalışan cesur kadınlar olduğu tezi giderek yaygınlaşıyor. Diyorum ki… Polonya’da Ağustos ayı başında bulunan o çocuğun iki metre ötesinde yatan o insan, bir daha korkak erkekler dünyasına dönmesin diye yakılan ilk cesur feminist kadınlardan biriydi… Yanı başındaki asmakilitli çocuk da annesinin hakkını aramak için dünyaya dönmeye çalışan Summer…
