Ankara’nın köprüleri kurmasıyla Körfez para musluklarını açtı. Katar ve BAE’den sonra Suud’la 5 milyar dolarlık anlaşma duyuruldu. Seçim öncesi dikkat çeken gelişme üç soruyu öne çıkardı: Milyar dolarlar ne karşılığında geliyor? Alınan paralar hangi amaçla kullanılıyor, doları tutmak için mi yakılıyor? Geri ödemenin ne zaman ve hangi şartlarda yapılması planlanıyor?
ÖNCE RUSYA, ARDINDAN KATAR VE BAE’DEN MİLYAR DOLARLAR GELDİ
Türkiye’nin ipleri kopardığı başkentlerle ‘normalleşme’ sürecinin son aşamasında Kahire ve Şam’a zeytin dalı uzatıldı. Körfez’le ilişkiler ise ‘iş birliği’ aşamasına geldi. Rusya’dan para girişi ve veresiye gaza dönük kamuoyuna yansıyan gelişmelerin ardından Katar’la 10 milyar dolara ulaşabilecek kaynak girişi için zemin oluşturuldu. 15 Temmuz’un sorumlusu olarak gösterilen BAE’yle de 5 milyar dolarlık swap anlaşması imzalandı.
KAŞIKÇI DOSYASI KAPANDI RİYAD’DAN MB’YE CAN SUYU ANLAŞMASI AÇILDI
İstanbul’un göbeğinde Kaşıkçı’nın vahşice katledilmesi sonucu atılan köprülerin yeniden kurulmasıyla birlikte Suudi Arabistan da paranın önünü açtı. Maliye Bakanı Muhammed el-Jadaan “Birkaç gün içinde TCMB’ye 5 milyar dolar yatıracağız” açıklaması yaptı. Erdoğan’ın “Birçok dost ülke destek veriyor” sözleri sonrası oluşan tablo soru işaretlerine yol açtı. ‘Bu paralar ne uğruna geliyor, Türkiye’ye maliyeti ne olacak?’ soruları yöneltildi.
GELECEK PARTİSİ’NDEN ÇOK SERT ELEŞTİRİLER
Gelecek Partisi, hükümet politikalarını video paylaşımla eleştirdi. Riyad’la swap anlaşması işaret edilerek Erdoğan ile Prens Muhammed’in el sıkışması için ‘Kaşıkçı failiyle barışmak 5 milyar dolar’ ibaresi kullanıldı. ‘15 Temmuz’un faili BAE’yle pasta kesmenin’ karşılığının ise 5 milyar dolarlık anlaşma olduğu savunuldu. Rusya’yla ilişkilerin karşılığının borç erteleme olduğu belirtilirken ‘Doğu Türkistan’daki Çin zulmüne sessiz kalmak 1 milyar dolarlık swap anlaşması’ denildi.
Ankara’nın dargınlıkları bitirip köprüleri tekrar kurduğu Körfez ülkeleri seçim öncesi para musluklarını açtı. Katar, BAE’den sonra Suudi Arabistan’la da 5 milyar dolarlık anlaşma sağlandı. Hamleler kuru sabit tutmak için harcanan çabaya rağmen rezervleri artırırken kamuoyunda da sorular dillendirilmeye başlandı. Muhalefet ve uzmanlar “ Milyar dolarlar ne karşılığında geliyor? “ Alınan paralar hangi amaçla kullanılıyor, doları tutmak için mi yakılıyor? “Geri ödemenin ne zaman ve hangi şartlarda yapılması planlanıyor?” sorularını yöneltti.
5 Temmuz’dan sorumlu Tutulan Birleşik Arap Emirlikleri ve Cemal Kaşıkçı’nın cinayetinden sorumlu tutulan Suudi Arabistan’la sağlanan barışlar sonrası hükümet iplerin koptuğu Mısır ve Suriye’ye yöneldi. Kahire ve Şam’a da zeytin dalı uzatıldı. Bu iki ülke ile temaslar henüz diplomatik görüşme safhasına gelmese de Körfez’de kurulan köprüler iş birliği seviyesine geldi. Rusya’dan 15 milyar dolar para girişi, gazda borç erteleme ve veresiye gaza dönük kamuoyuna yansıyan gelişmelerin ardından Katar’la 10 milyar dolara ulaşabilecek kaynak girişi için zemin anlaşma sağlandı. Paranın 3 milyar dolarının bu yılın sonuna kadar aktarılacağı belirtildi.
ESKİ DÜŞMAN DOST OLDU
Katar’la can suyu olacak 10 milyar dolarlık anlaşma sonrası Ankara yönünü 15 Temmuz’un sorumlusu olarak gösterilen BAE’ye yöneltti. Önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ziyareti ile başlayan süreç bakanlar düzeyinde devam etti. Son olarak BAE’yi 15 Temmuz’un faali olarak en yüksek seviyede dillendiren İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ülkeye resmi ziyarette bulundu. Yaşanan süreç ‘Eski düşman dost oldu’ yorumlarına neden olurken Ankara ile Abu Dabi arasında 5 milyar dolarlık swap anlaşması imzalandığı duyuruldu. Muhalefet yaşananlar sonrası ‘iki yüzlü’ siyaset tepkisi getirdi.
RİYAD’LA DA CAN SUYU ANLAŞMASI
İstanbul’un göbeğinde Suudi Arabistan Başkansolosluğu’nda Gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın vahşice katledilmesi sonucu Riyat’la atılan köprüler tekrar kuruldu. Atılan köprülerin yeniden kurulmasıyla birlikte Suudi Arabistan da paranın önünü açtı. Suudi Arabistan Maliye Bakanı Muhammed el-Jadaan “Birkaç gün içinde TCMB’ye 5 milyar dolar yatıracağız” açıklaması yaptı. Reuters’a 22 Kasım’da konuşan Suudi Arabistan’ın Maliye Bakanlığı sözcüsü, mevduat depo hesabı açılması konusunda iki ülke arasındaki “görüşmelerin nihai aşamada” olduğunu ifade etmişti.
PARA NEYE KARŞILIK GELİYOR?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Birçok dost ülke destek veriyor” sözleri sonrası oluşan tablo soru işaretlerine yol açtı. Ancak muhalefet gelen ve nasıl verildiği tam olarak belirlenmeyen paraya işaret ederek Merkez Bankası’nın alınan borç parayı doları dizginlemek için yaktığını belirtti. Merkez Bankası yakma fırınlarına benzetildi. Kamuoyunda ise ne için verildiği ve nasıl kullanılacağı belirtilmeyen paraya ilişkin sorular dillendirilmeye başlandı: Milyar dolarlar ne karşılığında geliyor? Alınan paralar hangi amaçla kullanılıyor, doları tutmak için mi yakılıyor? Geri ödemenin ne zaman ve hangi şartlarda yapılması planlanıyor?. Bu paralar ne uğruna geliyor, Türkiye’ye maliyeti ne olacak?” sorularını yöneltti.
KİME BORÇLU OLACAĞIMIZI BİLMELİYİZ
Öteyandan gelen paraya ilişkin ekonomistler de sorularını ve eleştrielerini dile getirdi. Ekonomist Mahfi Eğilmez, gelen paraya ilişkin Merkez Bankası ve Hazine Bakanlığı sitelerinde resmi bir açıklama olmadığına değindi. Eğilmez “Parayı yollayacak olanın Suudi Arabistan olduğu yazılıyor ama Suudi Arabistan devleti mi, Suudi Arabistan Merkez Bankası mı yoksa Suudi Fonu mu olduğuna ilişkin hiçbir açıklama yok. Oysa kime borçlu olacağımızı bilmek gerekir diye düşünüyorum. Para hangi biçimde gelecek? Swap işlemi mi yapılıyor? Borç olarak mı geliyor? Depo hesabı olarak mı geliyor? Gelecek olan paranın maliyeti ne olacak? Faiz mi ödenecek? Kâr payı mı ödenecek? Maliyeti normal borçlanmadan düşük mü olacak yüksek mi olacak? Geleceği söylenen bu beş milyar dolar TCMB’nin rezervlerini nasıl etkileyecek?” dedi.
RİYAD’LA, ABU DABİ İLE NORMALLEŞME TARİFESİ
Hükümetin politikalarını video paylaşımla eleştiren Gelecek Partisi, Riyad’la swap anlaşması işaret edilerek Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın el sıkışması için ‘Kaşıkçı failiyle barışmak 5 milyar dolar’ ibaresi kullanıldı. ‘15 Temmuz’un faili BAE’yle pasta kesmenin’ karşılığının ise 5 milyar dolarlık anlaşma olduğu belirtildi. Rusya’yla ilişkilerin karşılığının borç erteleme olduğu belirtilirken ‘Doğu Türkistan’daki Çin zulmüne sessiz kalmak 1 milyar dolarlık swap anlaşması’ denildi. Öte yandan Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu daha önce 15 Temmuz’un faili olarak ilan ettiği BAE ziyareti üzerinden İçişleri Bakanı Süleyman Soylu tepki gösterdi. Davutoğlu “İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’ya soruyorum; hani 15 Temmuz’un arkasında Birleşik Arap Emirlikleri vardı? Dediğin doğruysa, bugün onlarla nasıl kucaklaşıyorsun? Ey Süleyman Soylu ahirette aziz şehitlerimizin yüzüne nasıl bakacaksın?” dedi.
TÜRKİYE, RUS GAZINDA YÜZDE 25’TEN FAZLA İNDİRİM İSTİYOR
Türkiye’nin Rus gazında yüzde 25’ten fazla indirim talep edeceği ileri sürüldü. ABD’li haber ajansı Bloomberg’in Türk yetkililere dayandırdığı haberine göre, Türk ve Rus yetkililer, bugün Ankara’da bir görüşme gerçekleştirecek. Haberde, Türkiye’nin yarın gerçekleştirilen görüşmede, Rus gazı için yüzde 25’ten fazla indirim talep edeceği ifadelerine yer verildi. Haberde, Türk Lirası’nın son bir yılda en kötü performans gösteren para birimlerinden biri olduğu ve Rusya’yla bir anlaşmanın Türk Lirası üzerindeki baskıyı hafifletebileceği, bunun yanı sıra, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a 2023 seçimlerine giderken yardım edebileceği belirtildi. Konuşan Türk yetkililer, Türkiye’nin 2023 ödemelerinin yanı sıra bu yıl gerçekleştirilen bazı ödemelerde de indirim istediğini söyledi. Yetkililer, eğer Türkiye’nin istediği bir indirim alamaması durumunda ödemeleri 2024 yılına ertelemek için çabalayacağını bildirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yılın Türkiye’nin enerji faturasının ikiye katlanarak 100 milyar dolar seviyesine çıkabileceğini söylemişti.
ABD: PETROL TANKERLERİNE EK KONTROLLERE GEREK YOK
ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo ile Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal telefon görüşmesi yaptı. Görüşmede Adeyemo, Önal’a Rus petrolüne yönelik tavan fiyat uygulamasının Türk sularından geçen gemilere ek kontrollar yapılmasını gerekli kılmadığını söyledi. Söz konusu açıklama Moskova’nı sert çıkışı aonrası geldi. Önceki gün Boğazlar’da takılan tankerlere ilişkin konuşan Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Grushko “Sorun çözülmezse elbette siyasi düzeyde müdahale olacaktır” demişti.
