Sahte içki nedeniyle yılbaşından bu yana İstanbul ve Ankara’da 131 kişi yaşamını yitirdi. Ölümlerden en az 6'sı ise 3 zincir marketten alınan sahte içki sonucunda gerçekleşti. Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar, içki satan firmaların araç içinin kamerayla takip edildiğini belirterek, sahte içkilerin market yöneticilerinin bilgisi dışında satılmasının mümkün olmadığını söyledi.
ERCAN ÇANKAYA
Yılbaşından bu yana İstanbul ve Ankara'da sahte içkiden dolayı 131 kişi hayatını kaybetti. Son olarak Ankara'da sahte içki nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 61'e ulaştı, 36 kişiyse yoğun bakımda tedavi görüyor.
Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu'nun ulaştığı verilere göre son 1 yıl içinde sahte içki operasyonlarında ele geçirilen alkollü içecek miktarında 4 kat artış oldu. 2023 yılında 707 kaçak ve sahte içki operasyonu yapıldı. Yapılan operasyonlardan 1 milyon 195 bin 493 bin litre kaçak içki ele geçirildi. 2023 yılı içinde kaçak içki dolayısıyla yıl içerisinde 17 kişi hayatını kaybetti. Platform, 2024’ün Kasım ayına kadar ise 4 milyon 75 bin 468 litre kaçak ve sahte içki ele geçirildiğini aktardı.
ZİNCİR MARKETLERDEN ALDIKLARI İÇKİLERLE ÖLDÜLER
131 kişinin ölüm nedeni sahte içki olsa da sahte içkiye nasıl ulaştıkları oldukça farklılık gösteriyor. KARAR'ın Ankara'daki mağdur yakınlarından edindiği bilgilere göre Ankara'nın Mamak ilçesinde hayatını kaybeden 4 kişi, "kaçak içkiyi konu dava sürecinde olduğu için adı açıklanamayan, hemen herkesin bildiği bir zincir marketten alıyor." Hayatını kaybeden mağdurlar, bir zincir marketten aldıkları içkinin sahte olabileceğini bilmiyorlar. Bu gerçeği öğrenemeden hayatlarını kaybediyorlar. Ankara'nın Eryaman ve Batıkent semtlerinde hayatlarını kaybedenler de yine tükettikleri "içkiyi kaçak olduğunu bilmeden 2 ayrı zincir marketten alıyorlar." Ankara'nın Keçiören ilçesinde hayatını kaybeden iki kişiyse ruhsatsız bir tekel bayisi sahibi ve arkadaşı. Üretip içtikleri içkinin kaçak olduğunu biliyorlar, fakat internet üzerinden etil alkol diye sipariş ettikleri ürünün çok küçük bir miktarı bile insanı dakikalar içinde öldürebilecek olan metil alkol olduğunu bilmiyorlar.
TEKEL BAYİSİ SANDIKLARI YER TEKEL BAYİSİ DEĞİLDİ
"Sahte içkinin zincir marketlere ve tekel bayilerine nasıl girdiği" sorusuna cevap veren Türkiye Tekel Bayileri Platform Başkanı Özgür Aybaş, Ankara'da ve İstanbul'da kendilerinin ulaştıkları bazı zehirlenme vakalarında, sahte içkiyi satan işletmelerin ruhsatsız tekel bayileri olduğunu açıkladı. Aybaş, tüketicinin dışarıdan tekel bayisi olduğunu düşünerek alışveriş ettiği işletmelerin aslında tekel bayisi ruhsatı taşımadıklarını söyledi.
KENDİ SATTIĞI İÇKİDEN KÖR OLDU
Bu dükkanlardan bazılarında plastik şişede kaçak içki satıldığını öğrendiklerini aktaran Aybaş, bu şahıslardan birinin kendi sattığı içkiden dolayı kör olduğunu aktardı. Kendi ürettikleri kaçak içkiden dolayı ölme ya da kalıcı şekilde sakatlanma vakalarında şahıslar ürettikleri içkinin kaçak olduğunu elbette biliyorlar. Fakat kullandıkları alkolün sahte olduğunun farkında değiller. İnternet üzerinden sipariş ettikleri etil alkol, çok daha ucuz, fakat ölümcül olan metil alkolle değiştirildiği için ölüyolarlar ya da sakat kalıyorlar.
'İÇKİLER SAHTELERİYLE SEVKİYAT SIRASINDA DEĞİŞTİRİLDİ' İDDİASI
Ankara'da sahte içkilerin temin edildiği yerler arasında 3 ünlü zincir marketin adı geçiyor. Marketlerin avukatları, savunmalarında şirketlerine giren içkinin faturalı olarak alındığını, sevkiyat sırasında değiştirildiğini söylüyorlar. Sahte içkiden kaynaklı zehirlenmelerin bazıları lüks restoranlarda gerçekleşti. Bu restoranlarda içki tüketenler, tabii sahte olduğunu bilmiyorlardı. Bu mekanların çoğu da yine kaçak içkiyi, güvenilir olduğu gerekçesiyle evlerinde ya da küçük atölyelerinde içki yapan şahıslardan alıyor. Fakat bu içkileri aldıkları şahıslar, içki yaparken aldıkları alkolü internet üzerinden temin ediyorlar. Etil alkol olarak temin ettikleri madde, metil alkol olduğu noktada ürettikleri içkiyi tüketenlerde zehirlenmeler kaçınılmaz hale geliyor.
'SEVKİYAT SIRASINDA DEĞİŞTİRİLMESİ MÜMKÜN DEĞİL'
Market zincirlerinin avukatlarının faturalı yasal içkilerin, kaçaklarıyla sevkiyat sırasında değiştirildiğini yönündeki iddialarına cevap veren Tekel Bayileri Yardımlaşma Derneği Başkanı Erol Dündar, içki firmalarının sevkiyat yaptığı araçlarda kamera olduğunu, içkilerin sahteleriyle sevkiyat sırasında değiştirilmesinin mümkün olmadığını söyledi.
Dernek olarak sahte içki satanların kendi araçlarıyla dağıtım yaptıklarına ilişkin duyumlar aldıklarını söyleyen Dündar, kaçak içki tüccarlarının bu marketlere içkileri kendi araçlarıyla dağıttıklarını belirtti. Dündar, marketten alınan sahte içkinin, marketlerin müdürleri ve yöneticilerinin bilgisi dışında raflara girmiş olmasının ihtimal dışı olduğunu söyledi.
Dündar, içkinin üretim maliyetiyle vergilendirilmiş, ÖTV'li fiyatı arasındaki devasa fark devam ettikçe bu farkı, kaçak içki yoluyla kendi cebine atmak isteyecek, insanların hayatlarıyla oynayan kötü niyetli kişilerin önlerinin alınamayacağına dikkat çekti.
ONLINE ALIŞVERİŞ SİTELERİNDEN BİR TIKLA SATIN ALINABİLİYOR
Aybaş, sadece Google'a etil alkol yazarak ilk sayfada çıkan internet sitelerinden etil alkol sipariş edilebileceği söylüyor. Etil alkol satışı sadece internetle sınırlı değil. Aybaş, "müşterisi genelde erkek olan mekanlarda, berberlerde, oto yıkamacılarda, hatta eczacılarda bile etil alkol satılabildiğini" aktarıyor.
Google'dan etil alkol satın almayla ilgili bir arama yapıldığında dünya ya da ülke çapında ünlü online satış sitelerinden kolaylıkla etil alkol temin edilebildiğini görüyoruz. Aynı sitelerde metanol olarak bilinen, çok küçük miktarı bile ölümcül olan metanola ulaşmak da mümkün.
SINIRLAMALAR SADECE ECZACILARA GEÇERLİ
İstanbul Eczacılar Odası Başkanı Şeker Pınar Özcan da eczacıların temin etmesinde sınırlamalar olan etil alkole kaçak içki üreticilerinin belirli sosyal medya hesaplarından, Telegram ve WhatsApp gruplarıyla internet sitelerinden çok kolaylıkla ulaşabildiklerini aktarıyor.
Bağımlı Danışmanı ve Kriminal Uzmanı İsa Altun, içkiden kaynaklı zehirlenmeler arasında ayrım yapmak gerektiğini söylüyor.
Alkollü içkilerin üretiminde etil alkol (etanol) kullanıldığını söyleyen Altun, ülkemizde sahte içki yapımında maliyetleri azaltmak ve daha fazla kazanç elde etmek amacıyla insan sağlığı için çok zararlı olan metil alkol ilave edildiğini belirtiyor. Altun, bu sebeğle etil alkol zehirlenmeleri ve sahte içki (metil alkol) zehirlenmelerini ayrı ayrı değerlendirmek gerektiğini söylüyor. Etil alkol zehirlenmesi genellikle yüksek miktarda alkolü kısa sürede tüketmek ile ortaya çıkan ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumken sahte alkol üretiminde kullanılan metil alkol çok ucuz olduğu için merdiven altı üretim yapan yerlerin sıklıkla tercih ettiği bir bileşen.
İstanbul Eczacılar Odası Başkanı Özcan da etil alkol kaynaklı zehirlenmelerin miktardan dolayı olduğunu, basına yansıyan sahte alkol vakalarının ise bugüne kadar takip ettiği kadarıyla metanol, metil alkol kaynaklı olduğunu vurguluyor.
25 MİLİLİTRESİ BİLE KÖR EDEBİLİR
Altun, metil alkolün ağız yoluyla alındığında mide ortamında çok hızlı bir şekilde emildiğini, yaklaşık 25-30 ml metil alkol alımının kalıcı körlüğe, 100 ml alımının ise ölüme neden olduğunu aktarıyor; metil alkol zehirlenmelerinde acil servislere başvuru süresinin çok önemli olduğuna dikkat çekiyor.
Altun, alkol zehirlenmelerinin önüne geçmek için nereden alırlarsa alsınlar “vatandaşların aldıkları ürünü kontrol etmelerininin, telefona Darphane BUİS uygulamasını indirip, bandrolü kamerayla okutarak veya seri numarasını girerek doğruluğunu kontrol etmelerinin" önemine dikkat çekiyor. Altun, şüpheli bir durum halinde tüketicinin ALO 174 Gıda Hattı'nı aramasının ve polise bildirimde bulunmasının başka mağduriyetlerin önüne geçmek için çok önemli olduğuna dikkat çekiyor.
TAĞŞİŞ YASASI SAHTE İÇKİYİ DE KAPSIYOR
Piyasaya sahte içki sürülmesinin hukuki yaptırımlarının neler olduğuna dair soruya cevap veren Hukukçu Tarkan Erdal, kaçak içki bulundurduğu ya da sattığı tespit edilen işletmenin herhangi bir ölüm ve mağduriyet yaşanmasa bile ruhsat iptaliyle karşı karşıya kalacağını aktardı. Tarkan, söz konusu işletmecilerin aynı zamanda Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 186. maddesiyle yargılanacağını söyledi. TCK'nın 186. maddesi şu şekilde:
- Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş her tür yenilecek veya içilecek şeyleri veya ilaçları satan, tedarik eden, bulunduran kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve binbeşyüz güne kadar adli para cezası verilir.
- Bu suçun, resmi izne dayalı olarak yürütülen bir meslek ve sanatın icrası kapsamında işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.
Sahte içki sonucunda ölümün meydana gelmesi durumunda sorumlunun olası kastla ya da bilinçli taksirle ölüme sebebiyet vermekten yargılanacağını aktaran Erdal, olası kastla ölüme sebebiyet vermenin üst sınırının ağırlaştırılmış müebbet olduğunu, bilinç taksirde ise zanlılar hakkında 22,5 yıla kadar hapis istenebileceğini belirtti.
Erdal, ruhsatsız satış yaptığı tespit edilen tekel bayisi görünümlü işletmelerin sahiplerinin ise yaptıkları iş henüz ölüme ya da mağduriyete sebep olmadıysa bile dolandırıcılıktan yargılanacaklarına dikkat çekti.
