Sağlık Bakanlığı ve uluslararası sağlık örgütlerinin verileri, Türkiye'nin ciddi bir "şeker" tehdidi altında olduğunu gösteriyor. Avrupa diyabet haritasında İskandinav ülkeleri yeşil (düşük risk) renkteyken, Türkiye %16.5'lik oranla haritanın en koyu (en riskli) ülkesi olarak dikkat çekiyor. Peki, biz nerede hata yapıyoruz? Neden Avrupa'nın en hasta toplumlarından biri haline geldik?
Biyogüvenlik uzmanı Prof. Dr. Kaan Yılancıoğlu, sosyal medya hesabından paylaştığı analizle acı gerçeği yüzümüze vurdu. İşte Türkiye'yi diyabet haritasında kapkara yapan o 7 neden:
1- EKMEK VE HAMUR İŞİ SEVDASI PANKREASI BİTİRİYOR
Listenin başında Türk mutfağının vazgeçilmezi olan hamur işleri var. Türkiye, Avrupa’nın en yüksek beyaz ekmek, pide, lavaş, börek ve makarna tüketen ülkelerinden biri. Prof. Dr. Yılancıoğlu, bu gıdaların vücutta yarattığı yıkımı şöyle özetliyor: "Bu gıdalar insülin piklerine neden oluyor, pankreası yoruyor, insülin direncini başlatıyor ve son durak diyabet oluyor."
2- AVRUPA'NIN İKİ KATINA YAKIN ŞEKER TÜKETİYORUZ
Çay şekeri, şerbetli tatlı kültürü ve market raflarındaki gizli şekerler... Türkiye’de kişi başı şeker tüketimi Avrupa ortalamasının neredeyse iki katı. Özellikle gazlı içecekler, meyve suları ve bisküvi gibi paketli gıdalar, vücuda adeta "şeker bombası" etkisi yapıyor.
3- HAREKETSİZLİKTE REKOR KIRDIK: NÜFUSUN %58'İ OTURUYOR
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre Avrupa Birliği'nde hareketsizlik ortalaması %35 iken, Türkiye'de bu oran %58. Prof. Dr. Yılancıoğlu, "Kas aktivitesi düşük olunca glikoz kas içine giremiyor ve insülin direnci patlıyor" diyerek sedanter (hareketsiz) yaşamın faturasını açıkladı.
4- TÜRK GENETİĞİ GÖBEK YAĞLANMASINA MÜSAİT
İşin bir de genetik boyutu var. Türk popülasyonunda "karın bölgesi yağlanması"na (abdominal obezite) neden olan genler (IRS1, FTO, TCF7L2, PPARG) Avrupa ortalamasından daha sık görülüyor. Bu genetik miras, yanlış beslenmeyle birleşince karın yağı ve insülin direnci kaçınılmaz oluyor.
5- GEÇ YATMA KÜLTÜRÜ İNSÜLİN DİRENCİNİ %50 ARTIRIYOR
Türkiye, dünyada en geç uyuyan toplumlar arasında. Oysa bilimsel çalışmalar, kronik uykusuzluğun insülin direncini %30 ila %50 oranında artırdığını kanıtlıyor. Gece geç saatlere kadar oturmak, vücudun biyolojik ritmini bozarak diyabete davetiye çıkarıyor.
6- EKONOMİK KAYGI VE STRES ŞEKERİ YÜKSELTİYOR
Türkiye; stres, ekonomik kaygı ve iş güvencesizliği sıralamalarında dünyada en üst sıralarda. Prof. Dr. Yılancıoğlu, bu durumun fizyolojik etkisine dikkat çekiyor: "Kronik stres demek, yüksek kortizol demektir. Yüksek kortizol ise kan şekerini sürekli yüksek tutar."
7- UCUZ VE İŞLENMİŞ GIDAYA MAHKUMİYET
Son madde ise ekonomik şartlarla doğrudan ilgili. Simit, poğaça, tost ve paketli atıştırmalıklar... Ucuz, ulaşılabilir ancak yüksek kalorili olan "ultra işlenmiş gıdalar"ın tüketimi artıyor. Yılancıoğlu, tüm bu faktörler birleştiğinde ortaya çıkan tablo için "Bu sonuç gayet normal" yorumunu yapıyor.
