İstanbul Vergi Mahkemesi tarafından yapılan itirazı değerlendiren Anayasa Mahkemesi (AYM), mülkiyet hakkının korunması ve paranın değer kaybının telafisi noktasında tarihi bir karara imza attı. Karar, devletin haksız veya yersiz tahsil ettiği tutarları iade ederken kullandığı faiz hesaplama yöntemini kökten değiştiriyor.
"KANUNİ FAİZ" ENFLASYON KARŞISINDA YETERSİZ KALDI
Dava süreci, Gümrük Kanunu'nun 216. maddesinde yer alan ve iadelerde "kanuni faiz" uygulanmasını öngören ibareye karşı İstanbul Vergi Mahkemesi'nin yaptığı başvuruyla başladı. İtirazda, ihtirazi kayıtla ödenen vergilerin iadesinde uygulanan faiz oranının, paranın enflasyon karşısındaki değer kaybını karşılamadığı vurgulandı.
Başvuruyu inceleyen Anayasa Mahkemesi, mevcut sistemdeki dengesizliğe dikkat çekti. Yüksek Mahkeme, devletin kendi alacakları için uyguladığı faiz ve gecikme zammı oranları ile vatandaşa geri ödeme yaparken kullandığı oranlar arasındaki farkı irdeledi. Kararda, yıllık yüzde 12 olarak uygulanan kanuni faiz oranının, piyasa faizlerinin ve enflasyon oranlarının son derece altında kaldığı ifade edildi.
"PARANIN DEĞER KAYBINI ÖNLEYECEK MEKANİZMA YOK"
Anayasa Mahkemesi, iptal gerekçesinde devletin geri ödemelerdeki sorumluluğuna vurgu yaparak şu tespitlerde bulundu:
Ekonomik Aşınma: Fazla veya yersiz tahsil edilen paranın iadesinde kanuni faiz öngörülse de bu oran, enflasyon nedeniyle oluşan değer kaybını telafi etmekte yetersiz kalmaktadır.
Mekanizma Eksikliği: Mevcut yasada, paranın önemli ölçüde değer kaybına uğramadan ödenmesini sağlayacak veya bu aşınmayı tam olarak giderecek ek bir mekanizmaya yer verilmemiştir.
Mülkiyet Hakkı İhlali: Hak sahiplerinin alacaklarını piyasa koşullarının çok altında bir oranla geri alması, kişilerin mülkiyet hakları üzerinde ölçüsüz bir yük oluşturmaktadır.
KARAR 9 AY SONRA YÜRÜRLÜĞE GİRECEK
Yüksek Mahkeme, Gümrük Kanunu'nun ilgili maddesindeki "kanuni faiz" ibaresini iptal ederken, yasama organına yeni bir düzenleme yapması için süre tanıdı. Kararda, iptal hükmünün Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girmesine karar verildi.
Bu 9 aylık süreçte, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM), devletin borç geri ödemelerinde paranın enflasyon karşısındaki değerini koruyacak, piyasa gerçekleriyle uyumlu yeni bir faiz veya güncelleme mekanizması kurması bekleniyor. Kararın yürürlüğe girmesiyle birlikte, devletten alacağı olan vatandaş ve kurumların uğradığı "enflasyonist kayıp" yasal güvence altına alınmış olacak.
