İlki 19 yıl önce olmak üzere aralıklarla tam sekiz kez Meclis'e gelen ve her seferinde tepkiler sonrası rafa kaldırılan zeytinlik düzenlemesi, dokuzuncu kez geldiği Meclis Komisyonunda kabul edildi. Doğa katline 'süper izin' veren düzenleme, koruma altındaki alanlarda madenciliğin önünü açarken, kaçak madenlere de af getiriyor.
ERCAN KÜÇÜK
Zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılmasına yol açacak kanun teklifi tartışmaların ardından Meclis Komisyonu’nda kabul edildi. Düzenleme, koruma altındaki doğal alanlarda madenciliğin önünü açarken, kaçak madenlere de af getiriyor. Teklife tepki gösteren uzmanlar ve milletvekilleri, KARAR’a yaptıkları değerlendirmelerde maden şirketlerine yarayan teklifin, çevre için bir yıkım olacağını vurguladı.
ÇED'E KOLAYLIK, KAÇAK MADENE AF
Ak Parti milletvekillerinin imzasıyla Meclis’e sunulan teklif muhalefetin ve çevre örgütlerinin itirazlarına rağmen 26 saatlik tartışmalı görüşme sonrası TBMM komisyonunda kabul edildi. ÇED raporu uygulamasına kolaylık getiren düzenleme kaçak faaliyet gösteren maden ve enerji şirketlerine daha önce verilen cezaları affederken, yıkım kararlarını askıya alıyor. Teklif ayrıca stratejik ve kritik maden sahalarında acele kamulaştırmanın önünü açarken kamulaştırma kararlarını tapu hükmünde sayıyor. Çevre örgütleri, teklifin yasalaşması durumunda doğa tahribatının kaçınılmaz olacağı görüşünde.
ZEYTİNLİKLER MADENLERE AÇILIRSA ÇEVRE YIKIMI OLUR
Zeytinlik alanların madencilik faaliyetlerine açılması yönünde büyük tartışmalara neden olan düzenleme, TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda görüşüldü. Teklifin 11. maddesi muhalefetin ve çevre örgütlerinin tepkilerine rağmen oylama sonucunda kabul edildi. Çevrecilerin komisyona girmesi engellenirken, yaşanan arbedede Türkiye Barolar Birliği Çevre Komisyonu Üyesi Av. Yakup Okumuşoğlu yere düşürülüp sürüklendi.
İktidarın zeytinliklere yönelik hamlesi yeni değil. İlki 2006’da, sonuncusu 2017’de olmak üzere sekiz kere meclis gündemine geldi. Ancak kamuoyunun tepkisinin ardından geri adım atarak tartışmalı maddeler gündemden çıkarılmıştı. Yaklaşık 26 saat süren tartışmaların ardından dün sabah saatlerinde komisyondan geçen son düzenleme, koruma altındaki doğal alanlarda da madenciliğin önünü açarken, kaçak madenlere af getiriyor.
Teklife göre, 2022’de gelen tepkiler üzerine tekliften çıkarılan madde, ek madde olarak Maden Kanunu’na ekleniyor ve bu kez kamu yararı gerekçesiyle zeytinliklerde geçici tesis kurulmasına izin veriyor. Geçici madde yoluyla yasalaşma sürecine giren yeni düzenlemeye göre, elektrik üretimi amacıyla yürütülen madencilik faaliyetlerinin zeytinlik alanlara denk gelmesi ve başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması hâlinde, kamu yararı gözetilerek geçici tesislerin kurulmasına Bakanlık tarafından izin verilebilecek. Bölgede bulunan zeytin ağaçlarının da maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınmasına karar verilebilecek.
‘SÜPER İZİN’ İLE ZEYTİN AĞAÇLARI TAŞINABİLECEK BELLİ OLDU
‘Süper İzin’ olarak anılan torba kanun teklifindeki düzenlemeye göre, elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan, Maden Kanunu’na ekli Harita ve Koordinat Listesi sınırları içindeki alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda, faaliyet yürütülecek kısımdaki zeytin ağaçları maden sahalarının bulunduğu ilçe ve il sınırlarına öncelik vermek suretiyle taşınabilecek.
MUHALEFET VE ÇEVRE ÖRGÜTLERİNDEN TEPKİ YAĞDI
İKLİM FELAKETLERİ 10 KATINA ÇIKTI: Enerji ve İklim Uzmanı Önder Algedik ise daha önceki 8 paketin 4’ünün Zeytincilik Kanunu üzerinden yapıldığını, bunların hükümsüz ilan edilerek meclise geri gönderildiğini sonraki 4’ünün de torba yasanın içine koyarak, tanımını değiştirerek yapılmak istendiğini hatırlattı. Algedik, iktidarın ısrarı için “Konu birkaç tane kömür santrali olmakla beraber bu kanun geçtikten sonra diğer madenlere imtiyaz sağlamayacak mı? Amaç doğanın nakde çevrilmesi konusunda en büyük engellerden bir tanesi olan zeytinlikleri kaldırmak. Kamu yararı denilen madenlerin çıkarları. Bu bahsi geçen şirketler açısından baktığımız zaman binlerce hektar. Ama devamını düşünecek olursak da bu rakamın 10 katı mı, 100 katı mı bilemiyorum” ifadelerini kullandı. Algedik “Bu, iklim felaketlerini hızlandırır. Türkiye’de yaşanan aşırı meteorolojik olayların sayısı, 1950’lerin 10 katına çıktı. Siz ekosistemde büyük bir yıkıma yol açıyorsunuz. Türkiye’nin şu an böylesi bir ekosistem yıkımına dayanacak gücü yok” dedi.
TÜRKİYE’Yİ PARSEL PARSEL RUHSATLAMA TEKLİFİ: DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı Evrim Rızvanoğlu da kanun teklifine karşı çıkarak, teklifin aslında Türkiye’yi parsel parsel ruhsatlama teklifi olduğunu vurguladı. Rızvanoğlu “Bu teklifin içinde ne bilimsel bir planlama var ne doğayı koruyacak bir sınır ne de halkı sürece dâhil eden bir mekanizma var; sadece belli şirketlere ayrılmış ayrıcalıklar var” dedi. Teklifin anayasaya da aykırı olduğunu vurgulayan Rızvanoğlu “Bu teklifte ormanın kaderini doğrudan ruhsatı dağıtan kuruma devrediyorsunuz. Halk dışlanıyor, denetim zayıflıyor bunu bir hızlandırma adı altında yapıyorsunuz” ifadesini kullandı. Rızvanoğlu “Zeytin taşınacak bir eşya, değiştirilecek bir nesne de değil. Biz oradaki köyü, üretim yapısını, ekosistemi yani oradaki yöre halkını, buradaki birçok arkadaşımızı çevre sürgününe zorluyoruz. Yani bunun adı bir sürgün, adı da çevre sürgünü” dedi.
SİPARİŞ KANUN TEKLİFİ: Komisyonun CHP’li üyelerinden İzmir Milletvekili Ednan Arslan, KARAR’a yaptığı değerlendirmede kanun teklifi için “Bu Muğla’da var olan santrallere kömür sağlamak bir sipariş teklif” ifadelerini kullandı. Kanundan santral sahipleri ve şirketlerin karlı çıkacağını, bölgede geçimini zeytinle sağlayan yurttaşların, ekolojik sistemin zararlı çıkacağına dikkat çekti. Yıkımdan en az 40 köyün etkileneceğini vurgulayan Arslan “Bu santrallerin ekonomik ömrü zaten en fazla.10-15 yıl. Biz Paris İklim Anlaşması’na tarafız. Avrupa Yeşil Mutabakatı’na tarafız” ifadelerini kullandı. Zeytin ağaçlarının yaşadığı yerden başka bir yere taşındığı zaman küsüp kısırlaştığına, meyve vermediğine dikkat çeken Arslan “Dünyanın en önemli krizi iklim krizidir. Birçok ülke bu konuda tedbir alırken, biz Anadolu’da ağaçlarımızı söküyoruz. Vahşi madencilik yapıyoruz. Ekolojiyi bozmamak gerekiyor. Bu bir ekolojik kıyımdır. Bu geri dönülemez bir doğa katliamıdır” dedi. Arslan TBMM Genel Kurulu’nda da mücadele edeceklerini, yasalaşması halinde ise Anayasa Mahkemesi’ne götüreceklerini de belirtti.
BU İNAT ANLAŞILIR GİBİ DEĞİL: Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Tan, Karar’dan Neyran Elden Köşker’e yaptığı açıklamada, zeytinliklerde madencilik faaliyetlerinin önünün açılmasını kabul etmediklerini söyledi, düzenlemenin geri çekilmesi için çağrı yaptı. Tan, “Kanunu değiştirmek istediler, yönetmelikle değişiklik yapmaya çalıştılar, torba kanun ile düzenleme yapmak istediler. Her seferinde Yüce Meclis’in kararı ve hukukun üstünlüğü sebebiyle geri çevrildi. Bu kadar büyük bir inat anlaşılır gibi değil. Yine özü aynı olan ve zeytinliklerde madenciliğe izin verilmesini talep eden bir değişiklik isteniyor. Isıtılıp ısıtılıp bizim ayağımıza konuyor ve adeta sektörün bir kabusu haline geldi” dedi
