Ekonomik krizin etkisiyle kira fiyatları yükseldi ve İstanbul'da 400 binden fazla ev boşaltıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan harekete geçildiğini duyurdu. İşte detaylar...
Son yıllarda Türkiye'deki ekonomik kriz ve enflasyon artışı ev sahiplerinin kira fiyatlarını yükseltmesine neden oldu. Özellikle İstanbul'da kira fiyatları o kadar yükseldi ki, 400 binden fazla ev boşaltıldı. Bunun üzerine Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve hükümet harekete geçti.
Hükümet, fahiş kira fiyatlarının önüne geçmek için %25 zam sınırı getirdi. Yüzde 25'ten fazla zam yapan ev sahipleri için ise kiracıların arabuluculuk hizmetleri aracılığıyla dava açma hakkı sağlandı. Ancak bu önlemler bile maalesef kiracıların evlerinden çıkarılmasını engelleyemedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, kira fiyatlarına ilişkin "İspanya modeli" gibi yeni yöntemler arayışı içinde olduklarını açıkladı. Konutlarda kira artışını yüzde 25 ile sınırlandıran düzenleme, 1 Temmuz'da sona ermesi planlanan süresi uzatılacak. Ayrıca fahiş kiraların önlenmesi için caydırıcı adımlar atılacağı da belirtildi.
Ancak uzmanlar, kira fiyatlarındaki artışın sadece ekonomik krizden kaynaklanmadığına dikkat çekiyor. Özellikle seçim sonrası evlilik sezonunun getirdiği hareketlilik, kentsel dönüşüm projeleri, depremzedelerin iller arası göçü, atamalar gibi nedenlerle kiralık konut talebinin artması fiyatları yükseltiyor.
İstanbul'da sıfır dairelerde metrekare birim fiyatları 170 TL'yi aşarken, eski yapılarla beraber bu fiyatlar 120-130 TL arasında seyrediyor. 100 metrekarelik bir dairenin kira fiyatı ise 12-16 bin TL arasında değişiyor. Tatil yörelerinde de benzer bir durum söz konusu, Bodrum gibi yerlerde bile 15 bin liranın altında kiralık ev bulmak neredeyse imkansız hale gelmiş durumda.
Sonuç olarak, kira fiyatlarındaki artışın sadece ekonomik nedenlerle açıklanamayacağı ve farklı faktörlerin de etkisi olduğu görülüyor. Hükümetin aldığı önlemler ile fahiş kira fiyatlarının önüne geçilmesi umulurken, uzmanlar kira fiyatlarının önümüzdeki dönemde de artış göstereceği konusunda uyarıyorlar.
KİRALIK EVLERDE ‘İSPANYA MODELİ’ UYGULANABİLİR Mİ?
Kiralık konut piyasasında İspanya modelinin uygulanabilirliği konusunda birkaç fikir paylaşabilirim. İspanya modelinde, birden fazla eve sahip olan kişilere belirli vergi avantajları sağlanarak, evlerin belirli bir süre boş kalması engelleniyor ve bu evlerin kiraya verilmesi teşvik ediliyor. Ancak, Türkiye'deki vergi sistemi ve hukuk yapısı ile İspanya modelinin aynen uygulanması mümkün olmayabilir. Bununla birlikte, boş evlerin kiraya verilmesi konusunda teşvik edici uygulamalar yapılması ve vergi avantajları sağlanması, kiralık konut piyasasının canlanmasına yardımcı olabilir.
Konut fiyatlarında kısa dönemde gerileme beklenmiyor, ancak konut ve kira fiyatları son dönemde daha sakin seyrediyor. Bunun nedeni finansman anlamında yaşanan problemlerdir. Gayrimenkulün, diğer yatırım araçlarına göre daha az kazandırabileceği ifade ediliyor. Ülkemizde enflasyonun yüksek seyretmesi nedeniyle gayrimenkulün nispeten fiyatlarındaki tansiyonu düşse de değerini koruyacağı, ancak bazı yatırım araçlarına göre önümüzdeki dönemde biraz daha geriden takipçi olabileceği belirtiliyor.
Geçmiş dönemdeki gibi konut fiyatlarında yüksek artışlar beklenmiyor. Finansmanın çözülmediği durumlarda faiz artışları yaşanabileceği için konut piyasasında eski artışların yaşanmayacağı sinyali veriliyor. Konut piyasasında bazı düzenlemelere ihtiyaç olduğu ve özellikle 1+0 gibi bazı evlerin de inşa edilmesi gerektiği belirtiliyor. Çünkü hanehalkının yaklaşık yüzde 20'si tek kişi olarak yaşıyor ve konutların ihtiyaca göre bölümlenmesi önemli bir ihtiyaçtır.
Kira fiyatlarını düşürmek için ise kamunun yasal uygulamaları daha etkili hale getirilmeli, kira değer haritaları yetki belgeli emlak işletmeleri ile bölgelere özel hızlı bir şekilde oluşturulmalı ve kira sisteminde kamunun denetleyici ve düzenleyici rolü ekonomik kaygılardan uzak olmalıdır. Bu tür düzenlemeler kiralık konut piyasasında arz ve talep dengesini sağlayarak kira fiyatlarının düşmesine yardımcı olabilir.
