Seçime az bir zaman kala kurallarda değişiklikler yaşanıldı. İlk kez uygulanarak yeni sisteme geçiliyor. Seçmenler seçimde değişen, yeni kuralları merak etmektedirler. Kamuoyu araştırmacısı Can Selçuki kural değişikliği hakkında bilgiler verdi. İşte detaylar.
Seçmenler seçim sistemindeki farklılıkları merak ederken, kamuoyu araştırmacısı Can Selçuki kural değişikliğini ele aldı ve Ulusal İttifak partilerinin tek başına milletvekili seçemeyeceğini söyledi.
Türkiye'nin 14 Mayıs seçimlerine 2018 sistemiyle katılmaya hazırlandığı açıklandı ve D'Hondt yöntemi kullanılmasına rağmen bildirildi sistemlerde seçimleri önemli ölçüde etkileyecek farklılıklar bulunmaktadır.
Konuyla ilgili ittifak oluşturan partilerin seçim sürecinde farklı yaklaşımlar sergilediklerine dikkat çeken kamuoyu araştırmacısı Can Selçuki, yeni sistemle ilgili sorularını gündeme getirdi. partilerin ittifaka yaptıkları katkı nedeniyle eski sistemde milletvekilliği elde edemiyorlardı.
Selçuki açıklamasında, Millet İttifakında ki 4 partinin tek başına milletvekili çıkartamayacağını söylerken açıklamasına devam etti, '2018'de ki sistemde olsaydık eğer bu partiler ittifakın toplam milletvekili sayısına katkı verebileceklerdi. Şimdi ise veremiyorlar' dedi. Sosyal medya hesabında paylaştığı video ile eski ve sistem hakkında farkları anlattı.
İŞTE O AÇIKLAMA
2018 seçim sistemi ile mevcut seçim sistemi arasındaki fark nedir? İlk önce değişmeyen şeyleri söyleyeceğim: D'Hondt o zaman sistemi kullandı, şimdi de D'Hondt kullanıyor. O zaman bir partinin barajı geçmesi için bulunduğu sendikanın barajı geçmesi yeterliydi, şimdi de öyle.
Peki ne değişti? Parlamentonun bölünme kuralı değişti. Eski sistemde oylamadan sonra milletvekilleri önce ittifaklarına göre ayrılıyordu. Yani ilçede aldığı oyların toplamına göre Cumhur ittifakı, aldığı toplam oy sayısına göre Millet ittifakı, aldığı oy sayısına göre ise HDP milletvekili alıyordu. HDP koalisyonda yer almadığı için kendine ait bir milletvekili sayısına sahipti.
Yani diyelim ki Cumhur ittifakı ilçede 10 koltuk aldı, o 10 koltuk yine D'Hondt sistemi kullanılarak AK Parti ile MHP arasında paylaştırıldı. Aynı şekilde HDP Millet İttifakı da zaten CHP, İYİ Parti ve Saadet Partisi ittifakı içinde olmadığı için aldığı oy sayısına göre burada temsilcilerini aldı.
AVANTAJI NE?
Bu seçim sistemi şimdi ne işe yarayacak? Örneğin Saadet Partisi hiçbir seçim bölgesinde tek başına seçim yapamasa da Millet ittifakın 'ın aldığı oy oranı nedeniyle Millet İttifakı'ndan o kadar milletvekili çıkarabilmiş ve o kadar milletvekili CHP'ye ya da İYİ Parti'ye kazandırılmış olabilir.
Benzer şekilde, örneğin MHP ilçeden milletvekili seçemese de, katkısı sayesinde birlik genelinde milletvekili sayısını artırabilir, bu da AK Parti ve MHP'ye milletvekili sayısını geri getirebilirdi. Bakarsanız, Cumhur ittifakının veya Millet ittifakının azami milletvekili sayısını etkiledi.
YENİ SİSTEM AYRINTILARI
Yeni sistemde artık koalisyonların aldığı oy sayısına göre milletvekili dağılımı yapılmıyor. Seçim çevresinde partilerin oyları, D'Hondt sistemi kullanılarak alınan oylarla orantılı olarak dağıtılır. Millet İttifakı'nın buradaki sakıncası nedir? Şu anda 2018'e kıyasla milletvekili seçemeyen siyasi parti var. Kim bunlar: Saadet Partisi, Gelecek Partisi, DEVA Partisi ve Demokrat Parti. Tek başlarına milletvekili seçemezler. 2018'de sistemde olsaydık, bu partiler Birliğin toplam temsilci sayısına katılabilirlerdi. Şimdi yapamazlar.
Bunu aşmak için ne yapıyor ya da ne yapması gerekiyor? DEVA, Saadet, Gelecek ve Demokrat Parti ile işbirliği yaparak görece büyük partileri CHP ve İYİ Parti'nin listelerinden seçime giriyorlar. Ya da Saadet, DEVA, Gelecek ve Demokrat Parti, seçim bölgelerine milletvekillerine ulaşabilecek yüzdeler elde etmek için listeleriyle birlikte çalışıyor.
Dolayısıyla 2018 Seçim Kanunu ile 2023 Seçim Kanunu arasındaki temel fark, ne D'Hondt sisteminin ne de koalisyonların barajı geçemeyen partilere yardım etmemesi. Temel fark, milletvekilleri dağıtılırken sendikaların toplam oyları ve ardından partilerin bireysel oyları üzerinden hesaplanırken, şimdi partilerin bireysel oyları üzerinden hesaplanıyor. Aradaki fark bu.
