İran’da Fahrizade suikastının ardından Ruhani hükümetine rağmen nükleer faaliyetleri hızlandırmayı öngören yasa Anayasayı Koruyucular Konseyi'nde onaylandı. Yasa tesisleri, uluslararası denetimlere de kapatmayı öngörüyor.
Avrupa ve ABD tarafından 'İran nükleer programının babası' diye nitelenen Savunma Bakanlığı Araştırma ve İnovasyon Kurumu Başkanı Muhsin Fahrizade'ye düzenlenen suikast sonrası ülke meclisi, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve hükümet üyelerinin karşı çıkışına rağmen nükleer faaliyetleri hızlandırmak için çıkarılan yasayı onayladı.
Anayasayı Koruyucular Konseyi (AKK) tarafından onaylanan yasa, 'Yaptırımların Kaldırılması ve İran Ulusunun Çıkarlarının Korunması için Stratejik Eylem Planı' adını taşıyor ve nükleer faaliyetlerin artırılıp hızlandırılması ile bu tesislerdeki uluslararası denetimlerin sınırlandırılmasını öngörüyor.
İran Meclisi Başkanlık Heyeti Üyesi Ahmed Emirabadi, Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf'ın söz konusu yasayı uygulaması için Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye ilettiğini duyurdu.
URANYUM YÜZDE 20 ZENGİLEŞTİLECEK
Yasa, İran Atom Enerjisi Kurumu'nun uranyumu en az yüzde 20 zenginleştirmeye başlamasını ve düşük düzeyli zenginleştirilmiş uranyum stoklarını artırmasını zorunlu kılıyor.
ABD'nin Barack Obama'nın başkanlığında kotardığı, Donald Trump'ın başkanlığında çıktığı İran'la nükleer anlaşma, Tahran'a uranyumu en fazla yüzde 3.67 zenginleştirme izni veriyordu.
ULUSLARARASI DENETİMLERE SINIRLANDIRMA
Yasaya göre, nükleer anlaşmanın taraflarının iki ay içinde İran'ın bankacılık ilişkilerini ve petrol ihracatını normale döndürecek adımlar atmaması halinde, Tahran, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması (NPT) kapsamında 2016'dan beri gönüllü uyguladığı Ek Protokol'den ayrılacak.
İran yönetimi, Ek Protokol uyarınca, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) denetçilerinin İran'ın nükleer tesislerini istedikleri anda aniden kontrol etmesine izin vermişti. Ek Protokol'den ayrılma, UAEK denetimlerinin sınırlandırılması anlamına geliyor.
HÜKÜMET’TEN YASAYA KARŞI ÇAĞRI
Öncesinde Cumhurbaşkanı Ruhani başta olmak üzere üst düzey hükümet yetkilileri, tasarının yasalaşmaması ve onaylanmaması için çağrıda bulunmuştu.
Ruhani, Bakanlar Kurulu toplantısında "Meclisin kabul ettiği tasarıyı diplomatik faaliyetler süreci için zararlı görüyoruz. Hükümet bu tasarıyı olumlu görmüyor" demişti.
Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı İshak Cihangiri, AKK Başkanı Ayetullah Ahmed Cenneti'ye tasarının onaylanmaması gerektiğine dair mektup gönderdiklerini duyurmuştu.
YASANIN ÖNÜNÜ SUİKAST AÇTI
AKK Sözcüsü Abbas Ali Kedhodayi, bugünkü açıklamasında, 6. maddedeki belirsizlik nedeniyle gözden geçirilmesi için tasarıyı meclise geri gönderdiklerini söyledi. Tasarı aynı gün içinde mecliste yapılan düzenlemenin ardından onay için AKK'ye tekrar gönderildi.
Daha önce de muhafazakarların gündeme getirdiği tasarının yasalaşıp onaylanmasının önünü, ABD'de başkanlık değişimi öncesi İsrail'e mal edilen Fahrizade suikastı açtı.
FAHRİZADE’NİN BAŞINDA OLDUĞU KURUMUN BÜTÇESİ ARTIRILDI
Bu arada Ruhani hükümetinin meclis başkanlığına sunduğu 2021 bütçe taslağında suikasta kurban giden Fahrizade'nin başında bulunduğu kuruma ayrılan pay dikkati çekti.
Her zamankinin tersine bizzat Ruhani değil de temsilcisi tarafından sunulan bütçe taslağında, Fahrizade'nin başkanlığındaki Savunma Bakanlığı Araştırma ve İnovasyon Kurumu'na ayrılan pay 5 katına çıkarıldı.
2020'de 47 milyar 36 milyon tümen (yaklaşık 2 milyon dolar) olan Araştırma ve İnovasyon Kurumu bütçesi, 2021'de 245 milyar tümene (yaklaşık 10 milyon dolar) olarak belirlendi.
FAHRİZADE SUİKASTİ
İran nükleer programının kilit isimlerinden Fahrizade, 27 Kasım Cuma günü Tahran eyaletinin Demavend ilçesine bağlı Abserd bölgesinde, aracına düzenlenen silahlı saldırıda hayatını kaybetti.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Nisan 2018'de İran nükleer programı hakkında yaptığı sunumda, İran nükleer programının mimarı olarak tanınan Fahrizade'nin adını özellikle belirtti.
İsrail'de yayın yapan Yedioth Ahronot gazetesine göre, Netanyahu, konuyla ilgili düzenlediği basın toplantısında, Fahrizade'nin suikastinde İsrail'in rolü olduğuna işaret etmişti.
