Atilla Dorsay, Burçak Evren, Kerem Akça, Gökşen Aydemir ve Deniz Yavuz, Türk sinemasında 2023’ün öne çıkan filmlerini KARAR okurları için seçti. Seçimlerde, Türk sinemasının iki usta yönetmeni, Nuri Bilge Ceylan’ın ‘Kuru Otlar Üstüne’ ve Zeki Demirkubuz’un ‘Hayat’ filmleri öne çıktı. 2006’da dostlukları biten iki yönetmen bu yıl beyazperdeye yalnız filmleriyle değil sürtüşmeleri ile de damga vurdu. Yönetmenlerin kavgaları bile Türk sinemasına can kattı, sanat dünyasında en çok sinema konuşuldu.
SALİHA SULTAN
Atilla Dorsay, Burçak Evren, Kerem Akça, Gökşen Aydemir ve Deniz Yavuz, Türk sinemasında 2023’ün öne çıkan filmlerini KARAR okurları için seçti. Seçimlerde beyazperdenin iki ustası, Nuri Bilge Ceylan’ın ‘Kuru Otlar Üstüne’ ve Zeki Demirkubuz’un ‘Hayat’ filmleri öne çıktı. Ceylan’ın Cannes’da başrol oyuncusu Merve Dizdar’a ‘En İyi Kadın Oyuncusu’ ödülünü kazandıran filmi, Türkiye’nin de Oscar aday adayıydı. Geçen hafta açıklanan Oscar kısa listede yer alamayan film yıla damga vuran yapımlardan biri oldu. Eylül 2023’te vizyona giren film, toplamda 234 bin kişi tarafından izlendi.
Nuri Bilge Ceylan
İKİ YÖNETMEN ARASINDA SULAR DURULMUYOR
Demirkubuz’un yedi yıl aradan sonra gelen ‘Hayat’ filmi ise birçok ertelemenin ardından 15 Aralık’ta vizyona girdi. Film, şu ana kadar 50 bin kişi tarafından izlendi. Öte yandan, sinemamızın iki ustası, aralarındaki küskünlükle de yıl boyu gündemdeydi. Ceylan ve Demirkubuz dostluğu 2006’da sona ermiş, bu ayrılığın ardından Ceylan’ın ‘Üç Maymun’ filmini Demirkubuz’dan çaldığı iddiaları gündeme gelmişti. Suskunluğunu ‘Kış Uykusu’ kitabında bozan Ceylan, “Tabii ki yok böyle bir şey” diyerek iddiayı reddetmişti. İki yönetmen arasında sular durulmazken, Demirkubuz ise geçen hafta “2006 yılından bu yana Ceylan’ın hiçbir filmini izlemedim” diyerek, tartışmayı alevlendirdi.
Zeki Demirkubuz
İki devin sürtüşmesi sosyal medyada zaman zaman hayranlarını ikiye bölse de, yönetmenlerin kavgaları bile pandemiden beri toparlanmaya çalışan Türk sinemasına can kattı, sanat dünyasında bu yıl en çok sinema konuşuldu.
GÖKŞEN AYDEMİR
ÖMER KAVUR ÜZERİNE YÜREK YAKAN BİR TÜRKÜ
-Hayat
-Kuru Otlar Üstüne
-Kavur
-Sanki Her Şey Biraz Felaket
-Aniden
Bence bu senenin en iyi filmi uzun zamandır beklediğim ve beklediğime değdiğini düşündüğüm Zeki Demirkubuz’un ‘Hayat’ filmi. Yılın son günlerinde vizyona girip oldukça çoraklaşan kültür sanat ortamımızı şenlendirdi. Zemirbukuz’un gerçek hayata en yakın yapımı, yüzümüzün en derinine yansıttığı aynalarla defalarca kez katarsis yaşamamızı sağlıyor ve bunu kendine has sıradanlığıyla yapıyor. Unutmaya ve unutamamaya dair incellikli bir hikaye.
KURU OTLAR ÜSTÜNE
Kuşkusuz senin en önemli ikinci filmi Nuri Bilge Ceylan’ın ‘Kuru Otlar Üstüne’. İyi oyunculuklar, yönetmenlik dehası bir yana Nuri Bilge’nin artık standartlaşan apolitikliğininde göstergesi gibi.
KAVUR
‘Kavur’ belgeseli, Türk sinemasının en çok sevdiğim yönetmeni Ömer Kavur üzerine yürek yakan bir türkü gibi. Yönetmen Fırat Özeler’in iç içe geçmiş hayallerle kurguladığı ‘Kavur’ belgeseli çıkışında Ömer Kavur’u yeniden anlamamızı sağlıyor.
Umut Subaşı, ‘Sanki Her şey Biraz Felaket’ filminde, İstanbul’da yaşayan yirmili yaşlarında dört gencin hikayesinden koca bir Türkiye hikayesi çıkarmış.
‘Aniden’, Melisa Önel’in son filmi, yeni yıla sayılı gün kala vizyona girip listemi şenlendirdi. Geçmişin peşine düşmenin dayanılmaz hafifliğini konu almakta ve seyirciye içsel bir yolculuk yaptırıyor.
KEREM AKÇA
TEKNOLOJİDEN YARALI İNSANOĞLUNA KARANTİNA
Unutma Biçimleri: Burak Çevik, Berlin’e ve Venedik’e film sokarak yıla damga vurdu. Ancak bunlar arasında yönetmenliğini yaptığıyla anılacak. ‘Unutabilme anları’na açılan deneysel bir zaman makinesi. Teknolojiden yaralı insanoğlunu ‘yaratıcı biçimler’le karantinaya sokuyor.
UNUTMA BİÇİMLERİ
Mitat: Doğu Yücel’in uyarlamasında Süleyman Arda Eminçe’nin enerjisini hissettirdiği fişek gibi bir kara komedi. Revolver’dan Mean Streets’a atlarken ‘kült kitle’ arayan gerçeküstücü bir bilinçaltı yolculuğu.
Yurt: Nehir Tuna’nın filmi Türk sinemasının en heyecan verici ilk filmlerinden. Retro dokulu yatılı okul gerilimi, cemaatleri unutma niyetine tasarlanmış acid bir kabus. Yerli Antoine Doinel, Picnic At Hanging Rock’a yolculuğa çıkıyor sanki.
Kuru Otlar Üstüne: Taşrada ustalıklı bir metoo gezintisi. Nuri Bilge Ceylan’ın günümüz dünyasıyla ilgili görüşleri meta-pastoral ayar vermeyle karşılık buluyor.
İYİ ADAMIN 10 GÜNÜ
İyi Adamın 10 Günü: 2023’te yönettiği iki kayda değer filmle dikkat çeken Uluç Bayraktar’ın bunlar arasında en iyisi ilkiydi. İyi Adamın 10 Günü, Bad Lieutenant’ın polisiye-komedi ardılı.
ATTİLA DORSAY
GEÇEN YIL AYNI ZAMANDA ATATÜRK FİLMLERİ YILIYDI
Geçtiğimiz 2023 yılında hayli iyi Türk filmleri karşımıza çıktı. On filmlik ana listemden yola çıkarsak ilk beşim şöyle:
Kuru Otlar Üstüne: Cannes’da yıllar boyu ‘İklimler’, ‘Üç Maymun’, ‘Bir Zamanlar Anadolu’da, ‘Kış Uykusu’ filmleriyle her tür ödülü almış Nuri Bilge Ceylan ustanın son filmi bu kez Merve Dizdar’a en iyi oyuncu ödülünü getirdi. Karlı bir derin Anadolu dekorunda kadın-erkek ilişkilerini eğitim-öğretim bazında dile getiren film bence tam bir başyapıt.
KARANLIK GECE
Karanlık Gece: Özcan Alper’in filmi yine derin Anadolu’da maço ve erkek-egemen kültür üzerine görkemli bir dram. Çok iyi çekilmiş ve oynanmış. Ve yönetmeni için yeni bir zafer...
Kar ve Ayı: Yine Anadolu’da ve yine kar beyazlığı içinde çekilmiş bir film. Bu kez yepyeni bir yönetmenin, Selen Ergun’un damgasını taşıyor. Ve sayısız uluslararası ödülü var. Bize ve dünyaya Merve Dizdar’ı tanıtan ilk filmdi. Yanı sıra gerçek Anadolu’yu bize ve de dünyaya tanıtan...
ZÜBEYDE ANALAR VE OĞULLAR
Zübeyde- Analar ve Oğulları: Geçen yıl ayni zamanda Atatürk filmleri yılıydı. Beni en çok etkileyense ilki olan bu film... Cenk Yaz’ın filmi Alican Yücesoy’un Mustafa Kemal, Aslıhan Güney’in annesi rollerinde çok iyi olmasının yanısıra, dönem Balkanları ve de İstanbul’unu kusursuz biçimde canlandırdı. Ve beleklerimize yerleşti.
Çok Aşk: Ve işte bir komedi. Eski bir dönemde geçen ve türün yeni ustalarından Kıvanç Baruönü imzasını taşıyan film, ayni zamanda romantik, akıcı ve duygusal. Hasan Can Kaya ve Büşra Pekin ise harika bir çift oluşturuyorlar. Yılın belki en rahatlatıcı yerli filmi...
DENİZ YAVUZ
SİNEMA PERDESİNDE PEK DE ALIŞIK OLMADIĞIMIZ BİR TARZ
Sinema yaşamı pandeminin ardından büyük bir var olma savaşı içine girdi. 2020 ve 2021’de tamamen durgunluğa uğrayan sinemaya gitme olgusu 2022’de minik soluklarla toplumların sosyal yaşantılarının bir parçası olmaya döndü... Tarihte yüksek gişe satışlarıyla bilinen sinema ülkelerinde eski günlere dönüş çok daha hızlı olurken Türkiye’de 2023’te de satışlardaki düşüş 2019 ve öncesindeki yıllara göre yüzde ellilerin üzerinde seyrediyor.
Yalnızca sinemalar için korunan ve sinema izleyicisi için bekletilen içeriklerin çoğalması, nitelikli ve son teknolojiyle bezenmiş sinema işletmelerinin faaliyetlerini sürdürmesi yüksek gişe satışlarının hedeflenmesindeki en önde gelen şartlar... 2023’te nitelik olarak sinema filmlerinin içerikleri vasat altı olsa da nicelik olarak yüksek değerler elde edildi. 350’den fazla yerli yabancı film ilk kez sinemalarda izleyiciyle buluşurken bunlardan 150’ye yakını Türk yapımlarından meydan geldi. Pandemi sonrası kesintisiz, ikinci elli iki haftalık gösterim yılında da 30 milyonluk bilet satışı toplamına oturuluyor. Türkiye, sinema gişeleri için halen umut olsa da dünyadaki geri dönüşlerin çok gerisinde olduğumuzu söylemek yanlış olmaz.
2023’te vizyona çıkan yerli filmler arasından sinema izlemekten büyük keyif aldığım ve izlenmesini önerebileceğim beş filmi alfabetik sırayla belirtmem gerekirse şöyle:
HAYAT
Hayat: Zeki Demirkubuz’un filmografisindeki en uzun araya son veren film Türkiye sinemasında çığır açan ‘Masumiyet’ ve ‘Kader’i izleyenleri ve bu anlatı tarzını sevenleri hayli memnun ediyor. Yönetmen ‘Hayat’la toplumun tam kalbinde sürekli nükseden bir başka hikayenin damarlarına iniyor...
Karanlık Gece: İshak, Sultan ve Sırma üçgeninde, o güne kadar karanlık ve bulanık olarak geçmişte duran bir gecenin yeniden görülmeye çalışan hesabı...Karanlık Gece gerilime ve soru işaretlerine sabırla yaklaşarak 114 dakikanın hakkını veriyor.
MASKE: NEZAKETLE TEBESSÜM
Maske: Nezaketle Tebessüm: Sinema perdesinde pek de alışık olmadığımız çoğunlukla fantastik bir tarzı benimseyen film, temposu ve Jean Paul Seresin’in görüntü yönetimiyle hayli ilginç bir izlek olarak 2023’te karşımıza geldi. Genellikle bu tarzın başbaşa kaldığı teknik ve kurgusal yanlışlıkları da nezaketle bertaraf ederek...
Suna: Nurcan Eren, Çiğdem Sezgin’in ‘Suna’sına ustalıkla can veriyor. Yaşamına koskocaman bir hayal kırıklığı sığdıran Suna, hepimizin bildiği, Suna’nınkine benzer baş ağrılarıyla verdiğimiz mücadeleler içindeyken dışarıya verdiğimiz görüntünün de tablosu gibi...
Tavuri: Derviş Zaim gerçek bir yaşam hikayesini bizlere getiriyor. Hapishane çekimleri ve şeytan Tavuri’nin dolandırıcılıkla geçen yaşamını bilmek, öğrenmek bu filmle artık, her zaman tatbik edilebilecek bir fırsata dönüşüyor… Uzun metrajlı türden bir film olarak belgelenmesi de bir o kadar başarılı... Damien Chazelle’in Babylon – Babil’i, Martin McDonagh’in The Banshees of Inisherin ve Giacomo Abbruzzese’in Disco Boy’u ise ilk olarak bahsedebileceğim yabancı sinema filmleriydi.
BURÇAK EVREN
İYİ Kİ İKİ ÜÇ YÖNETMENİMİZ VAR YOKSA VAY HALİMİZE
-Kuru Otlar Üstüne (Nuri Bilge Ceylan)
-Hayat (Zeki Demirkubuz)
-Karanlık Gece (Özcan Alper)
Hala Nuri Bilge Ceylan ile Zeki Demirkubuz’un filmlerinin her yılın ilk sıralarında yer alması hem sevindirici hem de üzücü. Sevindirici tarafı; her iki yönetmenin de başa oynayacak oranda iyi filmler yaparak kendilerini yineleme yerine yenilemeye formatlaması… Üzücü yanı ise, Türk sinemasının uzun yılar iki yönetmenin başarısına odaklanarak yerinde sayması...
Sinemamız uzun yıllar sabun köpüğünden farksız hiç bir sanatsal kaygı taşımayan eğlencelik kitlesel filmlerle, bir görüntü çöplüğüne dönen arthosue olarak tanımlayacağımız festivallik filmlerin kısır döngüsü içinde... Hırsları yeteneklerinin önüne geçen çoğu kişinin eline kamera alıp yönetmenlik yapması pandemi sonrası dijatal platformlara yenik düşen sinemamızın belki de tek zaafı. Sanırım bu durum bir süre daha devam edecek... İyi ki iki üç yönetmenimiz var. Bunlar da olması vay halimize....
