İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB), kentin en eski metro hattı olan M1A Yenikapı–Atatürk Havalimanı Metro Hattı’nda deprem güvenliği için güçlendirme çalışmaları yürütüyor. 1989 yılından bu yana hizmet veren ve günlük 400 binden fazla yolcunun kullandığı hattın Davutpaşa, Merter ve Dünya Ticaret Merkezi viyadüklerinde yenileme çalışmaları devam ediyor.
İBB Genel Sekreter Yardımcısı Doç. Dr. Pelin Alpkökin, söz konusu çalışmaların belediye tarihinde bir ilk olduğunu vurguladı:
“Deprem deyince kentsel dönüşüm ve üst yapı çok önemli ama bir o kadar da önemli olan altyapı. Altyapılar deyince İSKİ, doğalgaz, köprü, viyadükler ve yolların hepsi giriyor. Dolayısıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi olarak depremle ilgili çalışmaya başladığımızda kentsel dönüşümün yanında altyapılarımızla da ilgili çok ciddi çalışmalar yapmaya başladık. Fen İşleri Dairemiz birçok köprü ve viyadükte güçlendirme çalışmalarını sürdürüyor. Ama burası biraz özel. İlk defa İstanbul Büyükşehir Belediyesi bir metro projesinde depreme karşı güçlendirme yapıyor. Bu çok önemli bir nokta. M1 dediğimiz Yenikapı - Atatürk Havalimanı hattı İstanbul'un ilk metrosu. 1989 yılından itibaren 2014'e kadar etaplar halinde açılan ve 21 km uzunluğunda bir hattımız burası. 18 istasyona sahip ve şu an üzerinde 400 binin üzerinde yolculuğu olan İstanbul'un en yoğun hatlarından bir tanesi.”
Alpkökin, hattın mevcut durumunun yeni deprem yönetmelikleri doğrultusunda yeniden değerlendirildiğini belirtti:
“Zamanında çok uygun kriterler ve çok güzel bir şekilde yapılmış ama bugün geldiğimizde 1989'dan bugüne kriterlerde değişiklikler oldu. Yeni bir deprem yönetmeliğimiz oldu. Yeni bir köprü deprem yönetmeliğimiz geldi. Bunlara bağlı olarak viyadüklerin mevcut durumunu yeniden değerlendirdik. Tüm envanteri topladıktan sonra yaklaşık bir yıla yakın bir tasarım süreci gerçekleşti. Ve bu tasarım sürecini öncelikli olarak güçlendirilmesi gereken Davutpaşa, Merter ve Dünya Ticaret Merkezi olarak üç bölge belirledik. Viyadük bölgelerinin toplam uzunluğu yaklaşık 4 km olan M1A hattımızın ilk etapta 3,1 km’sini tamamlamış olduk. Ama şunu da söylemek gerekiyor. O günün şartlarına göre yapılmış çok düzgün, çok güzel imalatlar. Ancak yeni şartlardaki yönetmeliklere göre 2023 Mayıs ayında çalışmalara başladık.”
Çalışmaların detaylarına değinen Alpkökin, sürecin zorluğuna işaret etti:
“Sıfırdan yapmaktansa böyle güçlendirmeler inanın çok daha meşakkatli. Çok daha zor oluyor. İğne oyası gibi demirler sarılıyor. Yukarıda işletme de devam ediyor. Ne yazık ki bazı yolları kapatmak zorunda kaldık. Biz onun için İstanbullar’dan özür diliyoruz. Ama bu bölge özelinde inşallah yolunu da açacağız. Yüzde 90'ın üzerinde kolonlarda, 90'ın üzerinde de temellerde güçlendirme yapıyoruz. Bu hattımız yeni yapılmış gibi bir hale gelecek. Dünya Ticaret Merkezi ve Merter yaklaşık %85'lere ulaştı. Davutpaşa'da da sahada çalışmalara başlamak için hafriyat ve mobilizasyon işlemlerini başlattık.”
Çalışmaların önemini vurgulayan Alpkökin, hattın afet dönemlerinde kritik bir güzergâh olduğuna dikkat çekti:
“Bu hattın, bir deprem ve afet döneminde çok önemli bir lojistik merkez olan şehrin içinde Atatürk Havalimanı'na da bağlanıyor olması tabii ki çok önemli. Dolayısıyla biz artık emin olacağız ki bir depremde en azından bu viyadüklerimizin hangi şartlarda ayakta duracağını biliyor olacağız.”
Alpkökin, güçlendirme sürecinin yalnızca güvenlik değil, modernizasyon açısından da önemli olduğunu ifade etti:
“Diğer başka T1 hattımızın ve bunun geri kalanında da çalışmalarımız devam ediyor. Bu hattın Halkalı’ya kadar devamını da ihale ettik. Bu eski hattımızın, sinyalizasyonunu daha verimli ve daha yüksek kapasiteye eriştirebilecek şekilde modernize edeceğiz. Dolayısıyla o açıdan da baktığımızda bu viyadüklerin güçlendirilmesi çok önemli. Sadece deprem olarak bakmıyoruz, Yenikapı'dan Halkalı'ya gidecek modern metro sistemi seviyesine çıkartmayı düşünüyoruz. Çünkü Kirazlı'dan Halkalı'ya kadar da bu hattımız ilerleyecek. Dolayısıyla yeni metro araçlarımızı aldığımızda, bu hattımızın sinyalizasyon sistemlerini güncellediğimizde, yeni teknoloji seviyesine getirdiğimizde ve uzatmasını da tamamladığımızda aslında İstanbul sanki yeni bir metro hattı kazanmış gibi olacak.”
Projenin finansmanı hakkında bilgi veren Alpkökin, çalışmaların tamamen belediyenin öz kaynaklarıyla yürütüldüğünü açıkladı:
“Aslında bu gibi işler çok önemli oldukları için uluslararası kredilerle yapılır. Yalnız biz bu projemiz için birçok defa uluslararası kredi için başvurduk. Fakat gerekli izin ve onayları alamadık. Ancak deprem kredi onayı beklemez. Dolayısıyla da İstanbul Büyükşehir Belediyesi öz kaynaklarıyla şu an bu projenin tüm maliyetini karşılıyor.”
