Suriye’de savaş çanlarının çaldığı süreçte bir araya gelen Erdoğan ile Putin, İdlib’de ateşkesin yürürlüğe girdiğini duyurdu. M-4 otobanında bir ‘güvenlik koridoru’ oluşturulması konusunda da mutabakata vardı. Cumhurbaşkanı “Rejimin saldırılarına tüm gücümüzle cevap verme hakkımızı saklı tutacağız” dedi.
İdlib’te 34 askerin şehit edilmesinin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya lideri Putin arasında yapılması planlanan zirve dün Moskova’da gerçekleşti. 5 saat 40 dakika süren zirveden ateşkes ve insani koridor açılmasına yönelik mutabakat çıktı. Dünyanın soluğunu keserek sonuçlarını takip ettiği Moskova zirvesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylediği ‘ilk hedefimiz acil ateşkes’ kararı çıktı. Erdoğan ile Putin’in Moskova’daki zirvesi saat 14.00’de başladı. Erdoğan ve Putin, baş başa görüşmeleri öncesi kısa birer açıklama yaptı. Erdoğan “Bu görüşmeyi Türkiye’de yapacaktık ama sizin çalışmalarınız nedeniyle burada gerçekleştiriyoruz. Bu görüşme büyük önem arz ediyor. Bölge sıkıntılı. Dünyanın gözü burada. Burada alacağımız kararların bölgeyi ve ülkelerimizi rahatlayacağına inanıyorum. Türkiye-Rusya ilişkilerinin tavan yaptığı bir dönemi yaşıyoruz. Bunları çok daha ileri taşımamızın hesaplarını yapıyoruz. Ve bunu da başaracağımıza inanıyorum. Tekrar bu kabul için teşekkür ediyorum” dedi.
“Suriye’de hayatını kaybeden Türk askerleri için başsağlığı diliyorum” diyerek konuşmasına başlayan Putin ise şu açıklamayı yaptı: “Her zaman olduğu gibi yoğun bir gündemimiz var. İdlib’de cereyan eden olaylar yüzünden şahsi görüşmemizi gerektiren gelişmeler oldu. Görüşmemize başlarken Suriye’de hayatlarını yitiren askerler için taziyelerimi ifade etmek istiyorum. Telefon görüşmesinde belirttiğim üzere hiçbir kimse -Suriye askerleri dahil olmak üzere- orada Türk askerlerinin bulunduğunu bilmiyordu. Suriye ordusunun gerçekten ciddi kayıpları var. Bu olayın bir daha tekrarlanmaması, Türk-Rus ilişkilerine zarar vermemesi için görüşmelere devam etmemizde fayda var” dedi. Daha sonra başbaşa geçen iki liderin görüşmesi 2 saat 40 dakika sürdü.
PUTİN: KRİZLERİ BİRLİKTE ÇÖZDÜK
Ardından görüşmeye heyetlerle devam edildi. 5 saat kırk dakikanın ardından iki lider kameraların karşısına geçti. Uzun zirveden Türkiye’nin beklediği acil ateşkes çıktığını Cumhurbaşkanı Erdoğan duyurdu. İlk sözü alan Rus lider İdlib’te terör faaliyetlerinin arttığını bunun da son dönemde yaşanan çatışmaların başlıca nedeni olduğunu söyledi. Türkiye ile görüş ayrılıkları yaşadıklarını ancak bunları mutabakatlarla aşmayı başardıklarını söyleyen Putin şöyle devam etti: “Bugün de öyle oldu. Ülkelerimizin Astana formatı çerçevesinde çalışmaları devam ettirme niyeti olduğunu bir kez daha teyit ediyoruz. Uluslararası terör örgütleriyle mücadelemizi de azaltmayacağız. Sayın Erdoğan’la bugün 6 saatlik görüşmelerde bu belgeyi hazırlamış olduk. İdlib bölgesinde ateşkesin ve çatışmaların durdurulmasına vesile olacağını ve nihayet sivillerin ızdıraplarına son verileceğini, insani yardım konusunda ilerleyebileceğimize karar verdik. ”
ERDOĞAN: YENİ STATÜ KAÇINILMAZDI
Türkiye-Rusya iş birliğine dikkati çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan da, İdlib’de tırmanan gerilimin ardından yeni bir statü inşa edilmesinin kaçınılmaz olduğunu söyledi. Türkiye’nin Soçi mutabakatı dahil bölgedeki insiyatifleri sürdüreceğini söyleyen Erdoğan şöyle konuştu: “Öncelikle sayın Putin’e nazik daveti için teşekkür ediyorum. Samimi diyalog kapsamında benzer ve farklı görüşte olduğumuz tüm konuları görüştük. Türk Rus münasebetlerinin derin kökleri vardır . Bu sene üst düzeyli iş birliği konseyinin toplantısı için Sayın Putin’i ülkemize bekliyoruz. 2018’de Soçi’de vardığımız mutabakatla İdlib’de nispi istikrarı sağlamıştık. Rejimin geçen mayıstan beri yoğunlaşan saldırıları İdlib’de tesis ettiğimiz sükuneti bozmuştur. Gelişmelerin birinci derecede sorumlusu rejimdir. Bu bölgede yaşayan 4 milyon insanın tamamının terörist olarak ilan edilip ağır bombardımana maruz bırakılmasını kabul etmemiz mümkün değildir. BM İnsani Yardım Ofisi verilerine göre sayıları 1 buçuk milyonu bulan bölge halkı sınırlarımıza yığılmıştır. Türkiye de böyle bir tehdit karşısında eli kolu bağlı kalacak değildir. Bir süre önce bölgede Rusya ile tesisi konusunda uzlaştığımız istikrarı sağlamak üzere İdlib’e ilave askeri birlikler gönderdik. Sahada çok daha aktif bir şekilde yer aldık. Bölgede bulunan Rus güçleriyle koordinasyonu sıkı tutmaya özen gösterdik. Yaşanan üzüntü veren hadiselerin ardından yeni bir statünün oluşturulması kaçınılmaz hale geldi. Bu konuyu enine boyuna konuştuk. Rusya’yla aramızdaki iş birliği ruhu Suriye’deki ihtilafa son verilmesine yönelik çabalara emsalsiz bir katkı sağlamıştır. Çalışma ilişkimizi sürdürmeyi arzu ediyoruz. Bizimle hemfikir olduğuna inandığımız Rusya’nın rejimin iş birliğimizi zedeleyecek eylemlerine göz yummayacağına inanıyorum. En kısa sürede ateşkesi gerçekleştirecek ardından birlikte gerçekleştireceğimiz adımları atacağız. Bu gece 00.01 yani gece yarısı itibariyle ateşkes yürürlüğe girecektir. Türkiye bu süreçte rejimin her türlü saldırganlığına cevap verme hakkı saklıdır. Türkiye Soçi mutabakatı dahil bölgedeki insiyatiflerini sürdürmede kararlıdır. Bugünki toplantımızın Suriye’deki ihtilafa kalıcı çözüm bulunması çabalarına katkı vermesini temenni ediyorum.”
M4 OTOBANINDA ORTAK DEVRİYE
İki liderin konuşmalarının ardından Dışşileri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Rus mevkidaşı imza altına alınan mutabakatın maddelerini açıkladı. İmza altına alınan metnin 17 Eylül 2018 tarihli Soçi mutabakatının ‘hatırda tutularak’ imzalandığı vurgulanarar Suriye’nin toprak bütünlüğüne bağlılık taahhüt yinelendi. Terörizmin tüm tezahürleriyle mücadele ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından terörist olarak tanımlanan tüm grupların ortadan kaldırılması yönündeki kararlılıklarını yinelerken, sivillerin ve sivil altyapının hedef alınmasının hiçbir şekilde mazur görülemeyeceğini kabul ederek ve Suriye krizi yalnızca BM ile uyumlu siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğinin altı çizilen açıkamada imza altına maddeler şunlar oldu:
1- İdlib gerginliği azaltma bölgesindeki temas hattı boyunca tüm askeri faaliyetler 6 Mart 2020 tarihinde saat 00:01’den itibaren durdurulacaktır.
2-M4 karayolunun kuzeyinde 6 km ve güneyinde 6 km derinliğinde bir güvenli koridor tesis edilecektir. Güvenli koridorun işleyişine dair ayrıntılı esas ve usuller, Türkiye Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu Savunma Bakanlıkları arasında 7 gün içinde kararlaştırılacaktır.
3-Türk-Rus ortak devriyeleri, 15 Mart 2020 tarihinde M4 karayolunun Trumba’dan (Serakib’in 2 km batısı) Ain-Al-Havr’a kadar olan kesimi boyunca başlatılacaktır.
ZİRVE GÜNÜ KATLİAM
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İdlib ateşini söndürmek için Moskova’da Rusya lideri Putin ile bir araya geldiği gün de Rusya ve desteklediği rejim güçleri katliamlarına devam etti. İdlib ve çecresine onlarca hava saldırısı düzenlendi. Yerel kaynaklar saldırılarda en az 19 kişini hayatını kaybettiğini duyurdu. Zirve günü şehit haberleri de geldi. Bahar Kalkanı Harekatı’nda rejim unsurlarının saldırısı sonucu Piyade Uzman Çavuş Fatih Kara ve yaralanan Sözleşmeli er Enes Kaya kaldırıldığı hastanede kurtarılamayarak şehit düştü. Enes Kaya’nın şehadet haberi, Gaziantep’in Selimiye Mahallesi’nde bulunan baba ocağına ulaştı. Şehidin babası Süleyman ve annesi Döne Kaya’ya verilen acı haberin ardından mahalle Türk bayrakları ile donatıldı.
