Türkiye koronavirüs ile etkin bir şekilde mücadele ederken, Göç İdaresi’nin Geri Gönderim Merkezleri’nde (GGM) bekletilen göçmenlerin durumu konusunda sivil toplum kuruluşları ve sığınmacılar endişelerini dile getiriyor. Salgının Türkiye’de görüldüğü ilk günlerden itibaren, Sağlık Bakanlığı’nın uyarısı ile GGM’lerde hijyen gibi konularda önlemler alınsa da buralarda mevcut kapasitenin üzerinde göçmenin kaldığı iddiaları tedirgin ediyor. Şimdiye kadar GGM’lerde yapılan taramalarda pozitif vaka çıkmaması ise sevindirici bir gelişme olarak görülüyor.
Göç İdaresi, GGM’lerde kaç kişinin tutulduğu konusunda güvenlik gerekçesi ile bilgi paylaşımı yapmıyor. Ancak son yıllarda artan göç dalgası nedeniyle “20 bin kişi kapasitesi olan merkezlerde, bunun üzerine çıkıldı” iddiası ortaya atılıyor. Bu da yakın temasta hızla yayılan koronavirüs için bu merkezleri önlemler konusunda hassas hale getiriyor. Türkiye’deki 28 Geri Gönderme Merkezi bulunuyor. Özbek, Uygur, Kırgız, Tacik, Türkmen, Kazak, Afganlar ile Afrika kökenli göçmenlerin ağırlıklı olarak tutulduğu GGM’lerde kalan göçmenlerin karantina koşulları uygulanarak yurt gibi binalara kaydırılması ya da serbest bırakılması talep ediliyor. Merkezdekilerin önemli bir bölümünü ise Türk coğrafyasından göçmenler oluşturuyor. Çoğu da siyasi görüşleri ve dini yaşamları sebebiyle ülkeleri tarafından ‘radikal’ olarak nitelendikleri için Türkiye’ye sığınanlar. Türkistanlıların talebi uluslararası koruma ya da oturma izni verilmesi. Çin’in Uygur Türklerine ya da söz konusu ülkelerdeki yönetimlerin bu göçmenlere “G-87” güvenlik kodu ile ifade edilen “yabancı terörist savaşçı” gibi suçlamalar yönelttiği biliniyor. Türkiye bu kapsamdaki göçmenleri özellikle de Uygur Türklerini ‘kötü muamele’ ya da ‘adaletsiz yargılama’ koşulları nedeni ile iade etmiyor. Merkezlerdeki kapasite aşımının hem son yıllarda artan göç dalgası hem de insani nedenlerle iade etmeme politikası olduğu biliniyor.
Kısa adı TÜRKİSTANDER olan Uluslararası Türkistanlılar Dayanışma Derneği, koronavirüs salgınının ülke genelinde yayılmasının ardından Türkiye’deki 28 GGM tutulan Türkistanlı göçmenler için serbest bırakılsınlar çağrısı yaptı ve İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi’ne başvurdu. Dernekten yapılan açıklamada “Haklarında herhangi bir mahkeme kararı, suç unsuru, belge, suçlama olmaksızın “YTS” yani “Yabancı Terörist Savaşçı” tanımı yapılarak G-87 güvenlik tahdit kodu konulan Özbek, Uygur, Tacik, Kırgız ve diğer Türkistanlılar’ın gözetim altında tutulmasının ‘tedbir amaçlı’ olduğu savunuluyor. Açıkça hukuk dışı olan bu uygulama, Türkiye mahkemeleri tarafından çoğu kez durduruluyor. Ancak mahkeme süreci aylarca sürdüğü için, göçmen ailelerin içinde bulunduğu durum katlanılmaz bir hal almakta” denildi. Türkistanlı muhacirlerin, çok daha fazla sayıda göçmenle bir arada kalması ve virus salgını tehlikesiyle yüz yüze bulunmalarının Türkistanlı aileler arasında endişeye sebep olduğu vurgulanan dernek açıklamasında “Esasen kuruluşu sırasında ‘sınırdışı edilecek yabancıların kalacağı misafirhane’ olarak tasarlanan GGM’ler, daha çok hapishane formatında olmaları nedeniyle kamuoyunda tartışılıyor” denildi.
GÖÇ İDARESİNE 'SERBEST BIRAKIN' BAŞVURUSU
Türkistanlıların endişelerine dikkat çeken TÜRKİSTANDER, bir dilekçe ile Göç İdaresi’ne başvurarak Türkistanlı göçmenlerin GGM’lerden serbest bırakılmaları için re’sen karar verilmesini talep etti. Genel Başkan Burhan Kavuncu imzasıyla hazırlanan dilekçede şu hususlar yer alıyor: “Bilindiği gibi Kovid-19 salgını nedeniyle cezaevlerinde bulunan tutuklu ve hükümlülerle ilgili bir yasal düzenleme yapılmaktadır. Göç İdaresi Geri Gönderme Merkezleri’nde de çeşitli Türkistan ülkeleri (Özbekistan, Tacikistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Doğu Türkistan) vatandaşı olan çok sayıda üyemiz bulunmaktadır. Üyemiz olan veya olmayan bu kişiler hakkında çeşitli nedenlerle Sınırdışı İşlemi başlatılmış olsa da, mevcut şartlarda bu kararların uygulanma imkanı bulunmamaktadır. Çok kolay ve hızlı bir şekilde yayılan salgın, GGM’lerde bulunanların sağlığını da tehdit etmektedir. Gözetim altındakiler ve aileleri endişe içerisindedir. Esasen üyelerimiz herhangi bir suç işlememiş, haklarındaki kodların çoğu vatandaşı oldukları ülkelerin isteği üzerine konulmuş olup, TC mahkemelerinin “kod koymayı gerektirecek bilgi ve bilge bulunmadığı” gerekçesiyle iptal kararları verdiği malumunuzdur. 6458 sayılı yasanın 57.maddesinde belirtildiği üzere idari gözetimin süreli olması da göz önünde bulundurularak, “sınırdışı kararının durdurulması/ güvenlik kodunun iptali” için dava açmış bulunan Türkistanlı hemşerilerimizin ve ailelerinin daha fazla mağdur olmamaları için makamınızca “Ulusal Pandemi önlemi olarak re’sen serbest bırakılmaları” için gereğini saygılarımla arz ederim.
MÜLTECİ DERNEĞİ DE ÇAĞRIDA BULUNMUŞTU
Mülteci-Der de göçmenlerin koronvirüsten korunması konusunda yaptığı çağrıda önlemler ve GGM’ler için uyarılarda bulunmuştu: Mültecilerin barındığı merkezler ile sınır dışı edilmek üzere özgürlüğünden yoksun şekilde tutulduğu geri gönderme merkezlerindeki mülteci ve göçmenler de benzer riskler ile karşı karşıyadır. Bu merkezlerde mülteciler toplu şekilde ve salgının yayılması muhtemel koşullarda yaşamaktadır. Sınır dışı edilmek üzere geri gönderme merkezlerinde alınan kişiler Korona nedeniyle on dört gün ayrı bir bölümde tutulmalı. Adalete erişim hakkının kullanılabilmesi için, sınır dışı kararına itirazda yedi gün sınırlandırmasının kaldırılmalı. Hiç kimsenin virüs salgınının görüldüğü yerlere sınır dışı edilmemeli; sınırlarımıza gelen ve koruma ihtiyacı olan kişiler geri gönderilmemelidir.
