OPEC’in üretimi kısmasına ABD-Kuzey Kore ve Türkiye-IKBY gerginlikleri eklenince petrol, 60 dolara dayanarak 26 ayın zirvesine çıktı. Bunun yansıması olarak Türkiye’de akaryakıta gelecek zamların enflasyonu tetiklemesinden korkuluyor.
Geçtiğimiz güne 56,30 dolar seviyesinden başlayan Brent petrolün varil fiyatı, Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Ri Yong Ho’nun, ABD Başkanı Donald Trump’ın sözlerini savaş ilanı olarak nitelendirmesinin ardından 58 dolar seviyesini aştı. Sonrasında Irak Kürt Bölgese Yönetimi’ndeki (IKBY) referandum ve Kuzey Irak petrolünün uluslararası pazarlara ulaşamaması riskinin yarattığı endişeler nedeniyle petrolün varil fiyatı son 26 ayın en yüksek seviyesi olan 59,49 seviyesine ulaştı. Petrolün varil fiyatı, dün sabaha ise yüzde 0,68 azalışla 58,45 dolara gerileyerek başladı. Gün içerisinde düşüş trendini devam ettiren petrol, 58,23 dolara düştü. Uzmanlar, Kuzey Kore ve IKBY ile ilgili açıklamaların yanı sıra ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Janet Yellen’ın yapacağı konuşmanın yatırımcı kararları üzerinde etkili olabileceğine dikkat çekiyor. Petrol fiyatlarında yaşanan artışa dair değerlendir
mede bulunan Doğu Akdeniz Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Vedat Yorucu, petrolde fiyatın ağırlıklı olarak ABD ekonomisi ve buradan yapılan açıklamalar neticesinde belirlendiğini söyledi. Fiyatlara dair uluslararası kurumların görüşleri ise şöyle:
Mitsubishi UFJ Research’ten Tomomichi Akuta: OPEC üyeleri ve diğer katılımcı ülkeler petrol arzını kısma anlaşmasına uygun şekilde üretime devam ediyorlar. Bu durum fiyatları pozitif şekilde etkiliyor. Aynı zamanda da Türkiye’nin referanduma tepkisi de petrol fiyatlarına yardımcı oldu.
UBS Group AG Emtia Analisti Giovanni Staunovo: Brent, dördüncü çeyrekte varil başına 60 doların üzerine çıkabilir, ancak bu sürdürülebilir olmayabilir. Bu durum, ABD’deki kaya petrolü üreticilerine yanlış mesaj yollayarak kaya petrolü üretimini artırabilir.
Citigroup Küresel Emtia Müdürü Ed Morse: Piyasada OPEC üretiminin önemli ölçüde artacağı konusunda bir kaygı var, ancak bir arz boşluğu oluşuyor olabilir ve bu da, daha sıkı bir piyasayı işaret edebilir.
Fat Prophets Analisti David Lennox: Arz zincirinden gelen petrolün miktarı oldukça önemli. Fiyat reaksiyonu, arz durumunun dengeye oldukça yakın olduğunu işaret ediyor. Bu gibi jeopolitik sorunlar devam etme eğilimi gösterir ve bu durum fiyatların daha uzun bir süre yüksek kalmasına neden olabilir.
‘YÜKSELEN AKARYAKIT FİYATLARI ENFLASYONU ARTIRABİLİR’
Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS) tarafından motorinde 13 kuruş fiyat artışı beklendiğinin açıklaması üzerine yazılı bir değerlendirme yapan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, 13 kuruşluk zammın bu ayki ikinci zam olduğunu ve yeniden artışa geçen enflasyonun daha da artıracak boyuta geleceğini söyledi. Petrole sürekli yapılan zamlarla enflasyonun önüne geçilemeyeceğini belirten Palandöken, “20 günde 20 kuruşluk zam artık dayanılmaz noktaya geldi. Artık zam değil, fiyatları düşürecek formüller bulunmalı. Bunun içinde yapılması gereken acil olarak petrol fiyatlarında tavan fiyat uygulamasına geçilmelidir. Bu geçmiş yıllarda uygulandı ve başarılı oldu” dedi. Petrole yapılan zamların piyasaları A’dan Z’ye olumsuz etkilediğini anlatan TESK Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Dolar kuru düşse de zam geliyor, düşmese de zam geliyor. Petrole yapılan zam lokomotif olarak tüm ürünlere yansıyor. Enflasyon ve petrol fiyatları tam bir kısır döngü oldu. Enflasyon arttıkça akaryakıt fiyatları artıyor, akaryakıt fiyatları arttıkça enflasyon artıyor. Bu kısır döngü bir yerden mutlaka kırılmalı” diye konuştu.
ALTERNATİF KAYNAK BULUNMALI
Türkiye’nin ham petrol ithalatında yüzde 37’lik oran ile Irak’ın birinci ülke konumunda yer aldığını belirten Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, IKBY’nin gerçekleştirdiği referandum nedeniyle ithalatın aksaması durumunda alternatiflerin hızlıca oluşması gerektiğini belirtti. Yaşanan gelişmelerin boru hattı taşımacılığına negatif etkisi olması durumunda sadece Türkiye’nin değil, Kuzey Irak petrollerini ithal eden başka ülkelerin de negatif etkilenebileceğine işaret eden Kumbaroğlu, şöyle devam etti: “Bugün dünya piyasalarında yaşanan talep canlanması ve üretimdeki kısıtlamalar fiyatlarda yukarı yönlü harekete neden oluyor. Üretici ülkeler de bunu fırsat bilip yukarı yönlü gidişatı artırmak isteyebilirler.”
