Tapu harcı, damga vergisi ve KDV indirim desteğiyle rekor kıran konut satışları, teşviklerin sona ermesinin ardından düşüş eğilimine girdi. Devlet destekleriyle ilk 10 ayda 1 milyon 154 bine yükselen alımlar, ekimde 122 bin 882 adete geriledi.
EKONOMİ SERVİSİ / İSTANBUL
Konutta devlet desteğinin sona ermesi ekim ayı satışlarına yansımaya başladı. Hükümetin tapu harcı, KDV indirimi ve sıfır damga vergisi teşviklerinin etkisiyle, bu yılın ilk 10 ayında 1 milyon 154 bine yükselen konut satışları, desteklerin sona ermesiyle birlikte ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 12.4 düşüş gösterdi. Geçen yılın aynı ayına göre de yüzde 5.7 gerileyerek 130 bin 274 adetten 122 bin 882’ye geriledi. Gayrimenkul sektöründe 8 Eylül 2016 tarihinde başlayan ve 150 metrekarenin üzerindeki konutlar için yüzde 18 olan KDV oranının yüzde 8’e düşürülmesi uygulaması, 30 Eylül 2017 tarihi itibariyle sona ermişti. Bu da teşvik döneminde yüzde 9-10 arasında indirimi beraberinde getirmişti. Böylelikle 500 bin liralık bir konutta yüzde 10 indirimle KDV, 50 bin lira ucuzlamıştı. Ayrıca binde 20’den binde 15’e çekilen tapu harçları da ekim ayı ile birlikte eski haline dönmüştü. Bu da yine 500 bin liralık bir konutta yaklaşık 2 bin 500 TL, sıfırlanan damga vergisi de 5 bin TL’lik bir indirim sağlamıştı. Böylelikle 500 bin liralık bir ev toplamda 57 bin 500 TL ucuzlamıştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ekim ayı verilerine göre, Türkiye genelinde ilk defa satılan konut sayısı, ekimde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7,6 azalarak 56 bin 994 oldu. Toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 46,4 olarak belirlendi. İlk satışlarda İstanbul 10 bin 321 konut satışıyla en yüksek paya (yüzde 18,1) sahip olurken, İstanbul’u 4 bin 451 konut satışıyla Ankara ve 2 bin 839 konut satışıyla İzmir izledi. İkinci el konutlar, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3,9 azalarak 65 bin 888 olarak gerçekleşti. İkinci el konutta İstanbul 10 bin 585 konut satışı ve yüzde 16,1 payla ilk sırada yer aldı. İstanbul’daki toplam konut satışları içinde ikinci el satışların payı yüzde 50,6 oldu. Ankara’da 7 bin 679, İzmir’de 4 bin 419 ikinci el konut satıldı. Diğer taraftan gayrimenkul sektörü, 1 Ekim’de yürürlüğe giren yeni imar yönetmeliği öncesinde de hareketlendi. Stüdyo olarak isimlendirilen 1+0 daire yapımına yeni yönetmelikle artık izin verilmeyecek olması, yüzde 25 emsal hakkı ve yüksek kat uygulamasının artık sona erecek olması nedeniyle, elinde arsası ve projesi olan müteahhitler belediyelere koştu. Böylelikle eski yasanın verdiği haklar ruhsatla korunmuş oldu. Bu sayede, belediyeler tarafından ruhsatı verilen yapıların bina sayısı, bu yılın 9 ayında geçen yıla göre yüzde 32, yüzölçümü yüzde 52,2, değeri yüzde 82,6, daire sayısı yüzde 57 arttı. Söz konusu dönemde yapı ruhsatı verilen binaların toplam yüzölçümü 222,4 milyon metrekare oldu. Bunun 125,9 milyon metrekaresi konut, 46,6 milyon metrekaresi konut dışı ve 50 milyon metrekaresi ise ortak kullanım alanı olarak hesaplandı. Kullanma amacına göre 173,7 milyon metrekare ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 12,6 milyon metrekare ile kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluşları binaları izledi.
DAİRELERDE ARTIŞ
Yapı ruhsatlarında özel sektör 189,6 milyon metrekare ile en büyük payı aldı. Bunu 28,6 milyon metrekare ile devlet sektörü ve 4,2 milyon metrekare ile yapı kooperatifleri takip etti. Daire sayısına göre ise toplam 1 milyon 106 bin 389 dairenin 1 milyon 31 bin 681’i özel sektör, 61 bin 734’ü devlet sektörü ve 12 bin 974’ü yapı kooperatifleri tarafından alındı. İstanbul 44,9 milyon metrekare ile en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u 25,6 milyon metrekare ile Ankara, 12 milyon metrekare ile Bursa izledi. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Muş, Hakkari ve Şırnak oldu. Daire sayılarına göre, İstanbul 232 bin 316 ile en yüksek payı aldı. İstanbul’u 88 bin 994 daire ile Ankara ve 67 bin 41 daire ile İzmir takip etti. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Hakkari, Muş ve Bayburt olarak belirlendi.
SUUDİLER TÜRKİYE’YE KOŞTU
Yabancılara konut satışlarında ekimde 2 bin 677 ile geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 70,9’luk artış yakalanırken, bu rakam aylık bazda en yüksek seviyeye işaret etti. Bu rakam, TÜİK’te Ocak 2013’ten itibaren yer alan yabancılara konut satışı verilerinin tarihsel seyrine bakıldığında en yüksek aylık rakamı gösterdi. Geçen yılın 10 ayında 14 bin 776 düzeyinde bulunan yabancılara yapılan konut satışları ise 2017’nin aynı döneminde 17 bin 918’e yükseldi. Böylece bu yılın ocak-ekim döneminde yabancılara konut satışlarında yüzde 21,3’lük artış görüldü. Yabancılara konut satışlarında ilk sırayı 1321 konutla İstanbul aldı. İstanbul’u 465 konutla Antalya, 121 ile Bursa, 108 ile Yalova, 93 ile Aydın izledi. Geçen ay Suudi Arabistan vatandaşları Türkiye’den 528 konut satın aldı. Bunu 344 konutla Irak, 278 konutla Azerbaycan, 154 ile Kuveyt, 125 ile Rusya takip etti.
