Hangi hayvanlar kurban olarak kesilebilir? Bu hayvanların nitelikleri neler olmalıdır?

Ergenliğe erişmiş, aklı yerinde ve zengin olana müslümanlar kurban kesmekle yükümlüdür. Sözlük anlamı Allah'a yaklaşmak olan bu amaçla kesilen hayvanları ifade eder. Şafii, Maliki, Hanbeli mezheplerinde kurban kesmek sünnet iken Hanefi mezhebinde ise vacip olarak değerlendirilir.

KİMLER KURBAN KESMELİ?

Kurban kesmek, akıllı, buluğ çağına ermiş, dinen zengin sayılacak kadar mal varlığına (nisap) sahip ve yolcu olmayan Müslüman’ın yerine getirmesi gereken bir ibadettir. Temel ihtiyaçlarından ve borcundan başka 20 miskal (80.18 gr) altın veya bunun değerinde para veya eşyaya sahip olan kişi dinen zengindir, dolayısıyla Allah’ın kendisine bahşetmiş olduğu nimetlere şükran ifadesi ve Allah yolunda fedâkarlığın nişanesi olarak kurban kesmelidir.,

HANGİ HAYVANLAR KURBAN OLARAK KESİLEBİLİR?

Sığır cinsi büyükbaş hayvanların kurban edilebilmesi için, en az iki kameri yaşlarını bitirmeleri gerekir. İki yaşını bitirdikleri kesin olarak bilinen büyükbaş hayvanların kapak atmamaları kurban olmalarına engel olmaz. Yine kapak attığı halde iki yaşını doldurmamış olurlarsa kurban olarak kesilemezler. Ancak doğumu kesin olarak bilinmeyen büyükbaş hayvanlar için kapak atma, bir ölçü olarak kabul edilebilir.

Koyun ve keçi cinsinden hayvanlar bir yaşını doldurduktan sonra kurban edilebilir. Ancak altı ayını tamamlayan koyun bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olursa kurban edilebilir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder.

Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, bir veya iki boynuzu kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veya çoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, kurban edilmesine mani teşkil etmez.

KURBAN NE ZAMAN KESİLİR?

Kurban (udhiye), eyyâm-ı nahr (kurban kesme günleri) denilen Zilhicce ayının onuncu, on birinci ve on ikincigünleri kesilir.

Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde namaz kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan
yerlerde ise ikinci fecrin doğumundan sonra başlar; Zilhiccenin on ikinci günü (bayramın üçüncü günü) güneş batıncaya kadar devam eder. Bu geçen süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gündüz vakti kesilmesi daha uygundur.

Diğer kurbanlarda (adak, akika, vb.) ise herhangi bir vakit söz konusu değildir.

TARİHTE KURBAN

Erken Paleolitik dönemden itibaren çe­şitli kültürlerde kurban ibadetinin farklı uygulamaları ortaya çıkmıştır. Antik Yu­nan dininde yer altı ve deniz tanrılarına siyah, ateş tanrılarına kızıl renkte hayvan­lar, güneş tanrısı Helios'a süratli atlar, tanrı Zeus'a kozmik verimlilik güçlerinin simgesi olarak kabul edilen boğa kurban edilirdi. Kurban vasıtasıyla tanrıların, tan­rılar sayesinde de insan ve tabiatın yaşadığına inanılırdı.

Arkeolojik bulgular, eski Mısır'da rahiplerin idaresinde âyin haline getirilmiş kurban kültünün bulunduğu­nu göstermektedir. Sumerler'in yaşadığı eski Mezopotamya'da da rahiplerin eşli­ğinde zorunlu kurbanlarla iştirak edilen oldukça gelişmiş bayram takvimleri bulunurdu. Hititler'in tanrıların yardım ve affını kazanmak için kurban kestikleri, bazı yiyecekler takdim ettikleri bilinmek­tedir. Dinî ve mitolojik Ugarit metinlerin­de Mezopotamya ve Ken'ân özelliği taşı­yan bir kurban kültünün izleri görülmek­tedir.

Milâttan önce ilk bin yıla kadar tarihlendirilen kitabelere göre Güney Ara­bistan'ın yüksek kültürlerinde rahiplerce yönetilen, güneş, ay ve venüs gibi yıl­dızlarla büyük tanrılara sunulan kurban âyinleri vardı. Eski İranlılar tanrılara kur­banlar, çeşitli bitkiler ve haoma içkisi sunmuşlardır. Zerdüşt hayvan kurbanını ya­saklayarak Ahura Mazda'ya adak ve şü­kürler kurbanını telkin ettiyse de ölümün­den sonra canlı kurban âdetine geri dö­nülmüştür.

İranlılar adak ve şükranlarını Hürmüz'e, diğer takdimelerini de kötülü­ğü engellemesi için Ehrimen'e arzederlerdi. Sâbiî toplumunda güvercin ve ko­çun kurban edildiği törenleri, vaftiz olmuş rahip veya yardımcısı icra eder, kurban edilen hayvanın kutsiyetine inanıldığından vaftiz olmayanların ona dokunması­na izin verilmezdi.

Günümüz ilkel kabile­lerinde tanrıların yardımlarını sağlamak, gazaplarından korunmak veya günahlar­dan kurtulmak için tavuk kurbanı yaygın­dır. Ayrıca sığır ve köpek de kurban edil­mekte, yiyecek ve içecek maddeleri su­nulmaktadır.

Japon dini Şintoizm'de kurban ve takdimeler tanrılara ve ölülere, onların öfke­sini yatıştırıp lütuf ve yardımlarını sağla­mak veya günahlara kefaret düşüncesiy­le sunulurdu. Erken dönemlerde uygula­nan insan kurbanlarının yerini sonradan hayvan kurbanları almıştır. Günümüzde pirinç ve pirinç şarabından oluşan yemek takdimeleriyle elbise ve mesken dahil üç aslî ihtiyaca tekabül eden her şey kurban olarak sunulmaktadır.

Eski Çin'de tanrılara ve ölen ataların ruhlarına onları memnun etmek ve ilâhî lutuflar elde etmek amacıyla evcil olan ve olmayan hayvanlar kurban edilir; hubu­bat, mayalandırılmış içki, çeşitli yiyecek­ler ve ipek gibi takdimeler sunulurdu. Önceleri yaygın olan insan kurbanına Konfüçyüs'le birlikte son verilmiştir. İmpara­tor tarafından kış gündönümünde göğe ve yere sunulan kurbanın önemli bir yeri vardı. En önemli takdimeler bütün aile­nin bir araya geldiği, senenin ilk ve son günlerinde yapılırdı. Güneş tutulması, sel baskını, salgın hastalık, kuraklık, açlık gibi durumlarda da uygun kurbanlar sunu­lurdu.

Vatandaşlarımız kurban bayramının gelmesi ile hangi hayvanlar kurban olarak kesilebilir, bu hayvanların nitelikleri neler olmalıdır gibi soruları merak ediyorlar. Müslümanların ibadetlerinden olan kurban kesmek bazı mezheplerde sünnet olarak nitelendirilir. Geri sayım başladı 12 Eylül günü bayram başlayacak. Peki hangi hayvanlar kurban olarak kesilebilir, bu hayvanların nitelikleri neler olmalıdır?