Cabo Verde müziğini dünyaya tanıtan, pek çok ödül alan ‘çıplak ayaklı diva’ olarak tanınan Cesaria Evora, ölümünün yedinci yılında Türkiye’de iki konserle anılacak. Ünlü sanatçıyla çalışan müzisyenlerin kurduğu orkestraya Cabo Verde’nin yeni temsilcileri eşlik edecek. Konser öncesi o sanatçılarla konuştuk.
IŞIL ÇALIŞKAN/İSTANBUL
Gittiği her ülkede kapalı gişe konserlere imza atan, bugüne kadar 6 milyondan fazla albüm satan Cesaria Evora, ölümünün yedinci yılında konserlerle anılıyor. Yıllarca sanatçıyla birlikte çalışan müzisyenlerin kurduğu Cesaria Evora Orkestrası çalacak, Cabo Verde’nin en özel isimleri söyleyecek. Onlar arasında Cabo Verde’nin hasret, aşk ve deniz kokan şarkılarını tüm dünyaya ulaştıran, çıplak ayaklı diva Cesaria Evora’yı kaybetmeden kısa bir süre önce de “Moda Bo” isimli şarkıyı seslendiren Lura; son 15 yılda özellikle Evora tarafından seslendirilen şarkılarıyla büyük başarı toplayan Cabo Verdeli besteci ve şarkıcı Teofilo Chantre, klasik morna trünün temsilcilerinden Nancy Vieira; müzik otoritelerinin Cesaria Evora ile karşılaştırdığı Lucibela, ve 2015 Prix Découvertes RFI birincisi genç yetenek Elida Almeida var. Sanatçılar Cesaria Evora Orkestrası eşliğinde 5 Mayıs’ta ‘Antalya Akra Caz Festivali’, 7 Mayıs’ta ise ‘Zorlu PSM Caz Festivali’nde müzikseverlerle buluşacak. Konserde sahne alacak sanatçılarla konuştuk...
Bir şarkıcı olarak Cesaria Evora’dan neler öğrendiniz? Sizce Cesaria Evora’nın genç nesiller için bıraktığı en önemli miras nedir?
Lura: Bence Cesari Evora’nın genç nesillere bıraktığı en önemli miras kültür ve geleneklerin korunmasıyla gurur duymalarını hatırlatmak oldu. Dünyaca ünlü bir diva bile olsan insanlığı ve mütevazılığı kaybetmemek sanırım öğrendiğim en değerli şey.
Cabo Verde müziğini ve Cesaria Evora’yı bu kadar özel kılan nedir?
Lura: Cesaria Evora bu müziği dünyaya tanıtan bir isimdi. Cabo Verde, çeşitli kökenlerden insanların yaşadığı 10 adaya sahip; çoğunlukla Senegal ve Afrika’nın diğer bölgeleri ile Portekizlililer ağırlıklı. Cabo Verdeliler adaları terk edip dünyaya yayılmış ve göç ettikleri ülkelerden öğrendiklerini adalara getirmişlerdi.
Cesaria Evora ile yaşadığınız en özel an birlikte düet yaptığınız anlardı. Bu düet sizin için ne ifade ediyor?
Lura: ‘Moda Bo’ adlı şarkıda düet yaptık. Bu işbirliği, benim için bir idol ve müzikte referans bir isimle çalışma hayalimi gerçekleştirmek demekti.
Onun ölümünden sonra bile hala konserlerle anılmasını neye bağlıyorsunuz?
Lucibela: Evet, Cesaria’nın sesi benzersizdi; sahneye çıkma şekli, performansının sadeliği ve her şeyiyle çok farklıydı. Bu nedenle duygularını Amerikan, Yunan, beyaz, siyah ayrımı olmadan tüm dinleyicilerine hissettirdi. Sözcükleri anlamasak bile, duyarlılığı dünyadaki herkesi onun konserlerinde buluşturdu. Müziğimiz için yaptığı şeyi daha önce kimse yapmamıştı.
Birlikte zaman geçirir miydiniz? Sahne dışında nasıl bir kişiydi?
Lucibela: Şahsen bir kez tanıştım ama maalesef onu detaylıca tanıma şansım olmadı. 2011 yazında ölümünden birkaç ay önceydi. O sırada Santiago Adası’ndaydı. Müzisyen arkadaşlarım Cesaria Evora ile birlikte geldi hatta ‘Sen Cesaria mısın?’ dediğimi hatırlıyorum. Elimi tuttu ben de onu öptüm. Onu yakından ve ilk kez gördüğüm an o zamandı. Sonrasında konser videolarını izlemeye devam ettim. Onunla ilgili hatıraları ortak arkadaşlarımızdan müzisyenlerden dinlemekten büyük keyif alıyorum.
Cesaria Evora Orkestrası ile sahnede olmak nasıl bir duygu?
Nancy Viera: Cesaria’nın kariyerinde birlikte çalıştığı insanlarla birlikte müzik yapmaktan, hayatım boyunca dinlemeyi sevdiğim şarkıları söylemekten büyük mutluluk duyuyorum. Cesaria Evora Orkestrası ile sahneye çıktığımızda izleyicilerin ona olan sevgisini hissedebiliyoruz. Türkiye’de de farklı olmayacağından eminim.
Onu dinlediğinizde ne hissediyorsunuz?
Nancy Viera: Cesaria Evora, güçlü kişiliği ve cömertliğiyle benim için ilham kaynağı, büyük bir referans. Cesaria’yı dinlerken huzur ve melankoli hissediyorum. Onun sesiyle kendimi evde hissetmek hoşuma gidiyor.
Bu Cesaria Evora orkestrası ile ilk birlikteliğiniz mi?
Elida Almeida: İkincisi olacak ama duygularım aynı. Onun için sahnede söyleyecek olmak her zaman büyük bir sorumluluk. Sahneden indikten sonra da kendimi ona karşı olan görevimi tamamlamış gibi hissediyorum.
Yıllarca birlikte müzik yaptınız, şarkılarınızı onun sesinden dinledik. Cesaria Evora ile nasıl tanıştınız?
Teofilo Chantre: 1990’da Paris’te ilk kez bir araya geldiğimiz bir konser sırasında tanıştım. Sonra yapımcısı José Da Silva, kayıt edeceği albümü için şarkı yazmamı istedi. Sonrasında uzun yıllar birlikte müzik yapma şansını yakaladım. Türkiye’deki konserlerimizde Cesaria’nın repertuvarının farklı yorumlarını dinleyeceksiniz. Her sanatçının kendi kişiliği ve kendi hissi vardır. Repertuvar neredeyse onun söylediği şarkılardan oluşacak ama aynı zamanda ‘Mãe Carinhosa’ gibi şarkılarda olacak.
ŞARKILARINDA HEP SEFALETİ ANLATTI
Cesaria Evora, 1941 yılında Mindelo’da (Cape Verde) dünyaya geldi. Alkolik babasının ölümünden sonra annesinin fakirlikten dolayı Evora’yı yetimhaneye vermesiyle, sanatçının müzikal kariyeri yetimler korosunda şarkı söylemesiyle başladı. 13 yaşında korodan ayrılan sanatçı, Eduardo isimli bir gemiciyle büyük aşk yaşadı. Ardından kendini yerel barlarda şarkı söylerken bulan sanatçı, ulusal blues diyebileceğimiz şarkılar seslendirmeye başladı. 1973’te Cape Verde Adası’nın Portekiz kolonisinden çıkıp özgürlüğünü kazanmasından sonra popüler olmaya başlayan sanatçı, özellikle yüksek sosyetenin kabulünü kazandı. Buna rağmen köklerinden hiçbir zaman kopmayan sanatçı açlığın ve sefaletin ne olduğunu iyi bildiğinden bunu şarkılarına da yansıttı. Bu dönemden sonra 10 yılını kendi kaderini ve ailevi ilişkilerini sorgulamakla geçirdi. 47 yaşına kadar adını kimsenin duymadığı Cesaria Evora, Paris’e giderek ‘La Diva aux Pieds Nus’ (Çıplak Ayaklı Diva) isimli albümü kaydetti. Sonrasında kaydettiği albümler ve kazandığı ödüllerle 60 yaşına geldiğinde artık bir dünya starıydı. 2011’de hayata veda eden, ‘Çıplak ayaklı diva’ olarak anılan sanatçının şarkıları Portekiz Fado’larından Küba ve Afrika müziklerine uzanan geniş bir yelpazeyi yansıtıyor.
