Mimar Sinan’ın önemli eserlerinden Şemsi Paşa Camii’nin denizle bağlantısının Üsküdar Meydan Projesi nedeniyle koparılması, sosyal medyada büyük tepkiye yol açtı. Mimarlar, tarihi eserle ilgili bu gibi çalışmaların işin uzmanlarına danışılmadan yapılmaması gerektiğini söyledi. Denize kazıkların çakılması sırasında caminin duvarlarında çatlaklar oluştuğu iddia edilirken İBB Başkanı Kadir Topbaş projenin şimdilik durdurulduğunu açıkladı.
IŞIL ÇALIŞKAN
Mimar Sinan’ın eşsiz eserlerinden Şemsi Paşa Camii diğer adıyla Kuşkonmaz Camii’nin İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Üsküdar Meydan Projesi kapsamında denizden koparılacak olması büyük tepkilere neden oldu. Sosyal medyada başlayan yoğun eleştiriler, imza kampanyasına dönüştü. 1580 yılında Şemsi Ahmet Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan caminin sahildeki konumunun korunmasını isteyen İstanbullular, projenin durdurulması için seslerini yükseltti. KARAR projeyle tarihi mirasın nasıl etkileneceği konusunda Türkiye’nin önde gelen mimarlarının görüşlerine başvurdu. Doğan Tekeli ve Sinan Genim tepkileri haklı bulduklarını ifade ederek, bu tür projelerin mutlaka konunun uzmanlarına danışılarak yapılması gerektiğini vurguladı.
Twitter’daki Ebubekir Şimşek ve ‘Laik Yobaz’ isimli kullanıcılar bu fotoğrafları paylaşarak çalışmalar nedeniyle Şemsi Paşa Camii’nin duvarının çatladığını iddia etti.
Proje kapsamında Şemsi Paşa Camii ile Üsküdar İskelesi arasında kazıklı yol yapılacak, 12 bin metrekarelik alan sağlanacak. Sonrasında meydanda bulunan Marmaray İstasyon girişlerinin ve tesisat binalarının olduğu bölümden denize kadar olan kısım yeniden düzenlenecek. Proje için kıyıdaki Şemsi Paşa Camii’nin deniz kıyısına çakılan kazıklarla caminin denizle bağı kesilmeye başlandı. Mimar Doğan Tekeli, projenin son halini, niteliğini, nasıl yapılacağını maalesef bilmediklerini belirterek “Şu an bu projeler çok hızlı, kendin pişir kendin ye şeklinde yapılıyor. Ve ortaya çıkan projeler seviliyor ya da sevilmiyor. Mimarlar genel olarak bunlardan haberdar edilmiyor” diyor. Tekeli, Mimar Sinan’ın yaptığı esere ilke olarak ne kadar müdahale edilirse eserin aslından o kadar uzaklaşçağını belirterek “Bu gibi yapıları kendi tabi çevrelerinden soyutlamamak doğru olur. Örneğin bir beton teras yaptırılıp denizden uzaklaştırılıyorsa o terasın önünde zaten küçük olan bina daha da küçülür, kulübe haline gelir. O ancak kıyıya oturtulduğu zaman kıyıda arkasındaki kent dokusunun küçük ölçekli hali içinde bir önem kazanıyor” diye konuştu.
Proje tam olarak açıklanmadığı için kesin bir yorum yapmanın zor olacağını belirten mimar Sinan Genim ise “Binaya zarar vemese de görüntüsünü büyük oranda etkileyecektir. Bu tür projeler tarihi mirası temsil eden eserler üzerinde yapıldığı için çok daha hassas davranılması gerekir. Ancak maalesef böyle olmuyor. Yetkililerin bir projeye başlarken uzmanlarından görüş alması ve ayrıntılarını da kamuoyuyla paylaşması gerekir” dedi.
TANPINAR, CAMİ HAKKINDA KİTAPLAR YAZILSIN DEMİŞTİ
Şemsi Paşa Camii’nin denizle bağlantısını koparacak kazıklı yol için İstanbul’da yaşayanlar tepkisini sosyal medyada yazdıklarıyla gösterdi, projenin tamamının iptal edilmesini istedi.
İlber Ortaylı (Tarihçi): Yaptığı Şemsipaşa Camii’ni bu hale getireceğimizi bilseydi bütün zamanların en büyük ustalarından Mimar Sinan bize eser bırakır mıydı acaba?
Selman Gemuhluoğlu (Akademisyen): Artık Şemsi Paşa Camii önüne kazık çakmayın! Projenin o kısmını iptal edin. Camiyi tahrip etmeyin!
Mevlana İdris (Yazar): Beş yüz yıllık kültür/sanat ve mimarî zerafet anıtı, beş adamın beş saatlik kararıyla yok edilememeli. Başka Üsküdar ve Mimar Sinan yok.
Erkan Çav (Akademisyen): Şemsi Paşa Camii, Kuşkonmaz Camii, Mimar Sinan, İslam mimarisinin harika bir eseri, tarih, kültür ölüyor... Bunun hakkını kuşlar sormaz mı..
Cihan Aktaş (Yazar): Şemsi Paşa Camii felaketi için ayrıca ne söyleyebilirim? Siluetteki bozulma çoğu zaman içerilerde yaşanan bozulmanın bir yansımasıdır.
Özcan Yüksek (Yazar): Mimar Sinan’ın Boğaz’ın girişine biblo gibi yerleştirdiği Şemsi Paşa Camii tarihe karışmak üzere.
Ergün Yıldırım (Akademisyen): Betonun baştan çıkarıcı şehveti tarafından muhasara altına alınıyoruz. Ak Parti hükümeti ilk atılımı bu muhasarayı yarmakla başlamalı.
Handan İnci (Akademisyen): Tanpınar hakkında kitaplar yazılsın diyor, biz canına okuyoruz.
TEPKİ BÜYÜYÜNCE PROJE ŞİMDİLİK DURDURULDU
Şemsi Paşa Camii ile ilgili sosyal medyada başlayan ve her geçen gün artan tepkiler nedeniyle Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen devwreye girdi. Türkmen, İBB’nin meydan düzenleme projesinin tepkilere neden olması nedeniyle revize edilmesi önerisinde bulundu. Türkmen projenin camiyle ilgili tepki çeken bölümünün durdurulduğunu duyurdu.
Türkmen, soru üzerine Twitter’da “Meydan düzenleme projesinin sahil şeridinde cami önünde kalan kısmı revize edilmek üzere çalışma durdurulmuştur” dedi. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’tan konuyla ilgili daha sonra aynı yönde bir açıklama geldi. Topbaş, Şemsi Paşa Camii’ndeki çalışmanın durdulduğunu ve projenin yeniden değerlendirileceğini duyurdu. Konuyla ilgili Vakıflar Genel Müdürü Adnan Ertem de bir mesaj paylaştı. Ertem Twitter’dan “Şemsipaşa Camiindeki çatlakların ve çökmenin nedeni teknik olarak rapor edilinceye kadar kazık çakma işlemi İBB tarafından durduruldu” dedi.
RÜZGAR VE SÜTUNLARI NEDENİYLE ÜZERİNDE KUŞ UÇMUYOR
Mimar Sinan’ın 90 yaşındayken yaptığı bu cami İstanbul’un önemli tarihi eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. İstanbul Boğazı’nın Marmara’ya açıldığı noktada bulunan Şemsi Paşa Camii’nin karşısında Galata Köprüsü ve Haliç bulunuyor.
Cami, Şemsi Ahmed Paşa tarafından 1580 yılında Mimar Sinan’a yaptırıldı. Şemsi Paşa’nın türbesi caminin sol bölümünde yer alıyor. Cami avlusu L planında olup avlu kapısından girişte solda bir tarihi çeşme su haznesi var. L şeklindeki hazirenin cami kıble duvarıyla avlu duvarı arasında 15 kadar tarihi kabir ve taşları yer alıyor. Caminin halk arasındaki adı ise Kuşkonmaz Camii.
Nedeniyle ilgili iki rivayet var. Birincisi şöyle: Şemsi Paşa’nın “Üzerinde kuşların uçmayacağı bir yer var mıdır?” sorusu üzerine Mimar Sinan, caminin yapımından önce bir araştırma yapar, Üsküdar’da kuzeyden ve güneyden gelen rüzgârların kesiştiği bir nokta bulunca caminin yapılacağı yer de ortaya çıkar. Kuzey ve güneyden gelen rüzgarların kesiştiği, dalgaların kıyıyı dövdüğü bir noktada çıkan titreşim seslerinden kuşların rahatsız olacağını düşünen Mimar Sinan, camiyi bu noktaya inşa eder.
İkinci söylentiye göre Sinan, denizle iç içe olan cami inşaatının temelindeki kayaları denizin kenarına kadar oyarak dalgaların bu oyuklara girmesini sağlar. Burada oluşan titreşimlerden doğan akustik sesin gücü ve derinliği camiye konmak isteyen kuşları rahatsız eder. Peki deniz suyu camiye zarar vermiyor mu? Camiyle medrese arasındaki avlu bölümünde bir su deşarj rögarı bulunuyor. Lodoslu havalarda, avlu duvarını aşıp pencerelerden camiye giren deniz suyu bu rögar vasıtasıyla denize tahliye ediliyor. Bu arada Mimar Sinan’ın caminin denize kayma riski için bir çeşit uyarı sistemi oluşturduğu da söyleniyor. Rivayetlere göre caminin mihrabındaki iki küçük sütun hareket ediyor, böylece yapı kaydığında sütunlar uyarı veriyor.
