IKBY’nin bağımsızlık referandumunun ardından haftalardır diken üstünde duran Kerkük’te sonunda korkulan oldu. Irak ordusu ve Şii milisler gece kenti ele geçirmek için harekete geçti. KYB’ye bağlı Peşmerge güçlerinin geri çekildiği kentte, kritik petrol kuyuları, rafineriler ve askeri üsler 3 yıl sonra yeniden Bağdat’ın kontrolüne geçti. Valilik binasına Irak bayrağı çekildi.
HABER MERKEZİ / İSTANBUL
Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin (IKBY) 25 eylül’de gerçekleştirdiğ bağımsızlık referandumunun ardından tansiyonun en yüksek olduğu kent olan Kerkük’te korkulan oldu. Geçtiğimiz pazar günü IKBY’ye bağlı peşmerge güçlerine kenti terketmeleri, petrol tesislerini devretmeleri dahil 6 maddelik ültimatom veren Irak merkezi hükümetine bağlı federal ordu ve Şii milis ordusu Haşdi Şabii güçleri Kerkük’ü almak için harekete geçti. Bağdat, önceki gün IKBY’ye yönelik son uyarısını yapmış ve kentteki PKK varlığını da savaş sebebi sayacağın açıklamıştı.
Önceki gece sabaha karşı saat 02:00’da başlayan harekatın ilk hedefi Kerkük’ün 70 kilometre güneyinde Bağda yolu üzerindeki ve Şii Türkmen nüfusu ağırlıklı Tuzhurmatu ve Dukak kasabaları oldu. Bölgedeki gözlemciler, kasabadaki KYB’ye (Kürdistan Yurtseverler Birliği) bağlı Peşmergelerin çatışmadan Süleymaniye’ye doğru çekildiklerini duyurdu. Kente yaklaşan federal ordu birlikleri ve Haşdi Şabii milislerinin harhangi bir direnişle karşılaşmadan Kerkük’ün doğusundaki petrol bölgeleri ile K-1 Askeri Üssü’nü ile, Baba Gürgür Petrol Yatağı, Kerkük Kuzey Petrol Şirketi, KYB’nin 70’inci Tugay üssünde denetimi tamamen sağladı.
K-1 Askeri Üssü, 2014’te IŞİD saldırısında Irak ordusunca terkedilmişti.
Daha sonra ilerleyişini sürdüren Federal güçler Kerkük Havaalanın da kontrol altına aldı. Federal güçlerin ilerleşi sırasında kent merkezinde çatışmalar yaşandı. Kent merkezine doğru ilerleyen ordu güçlerinin Kerkük valiliği binasını çatışma olmadan ele geçirdiği bildirildi. Irak Başbakanı Haydar el-İbadi, Kerkük’e Irak bayrağı çekilmesi talimatı verdi.
Operasyon sürerken Irak Başbakan Haydar el İbadi’den de bir açıklama geldi. İbadi, Kerkük ve IKBY’deki halkın selametinin kendileri için önemli olduğunu ve güvenliklerini sağlama konusunda güvence verdiklerini belirtti. İbadi, devlet televizyonuda yayımlanan açıklamasında, Kerkük halkından güvenlik güçleriyle işbirliği içerisinde olmalarını isteyerek, “IKBY ve özellikle Kerkük’teki halkımızın selametine önem veriyor ve güvenliklerini sağlama konusunda onlara güvence veriyoruz” dedi. “Görevim, anayasaya göre halka hizmet etmek ve parçalanma riskine maruz kalan ülkenin birliğini korumaktır” diyen İbadi, “IKBY’dekilerin referandumdan vazgeçmelerini, anayasaya uymalarını ve DEAŞ’la mücadeleye odaklanmalarını sağlamaya, Irak ve halkının karşılaşacağı büyük riski onlara anlatmaya çalıştık. Ancak IKBY’deki dostlar şahsi ve parti çıkarlarını halkın çıkarlarına yeğlediler” ifadelerini kullandı.
ANLAŞMA İLE TESLİM İDDİASI
Çatışmalar sürerken IŞİD ile mücadele için kurulan Uluslararası Koalisyon tarafından yazılı bir açıklama yapılarak yaşanan çatışmaların ‘yanlış anlaşılmadan kaynaklandığı’ iddia edildi. Koalisyon Sozcülüğünün resmi sosyal medya hesabından yapılan açıklamada Kerkük ve çevresinde yaşananların kente bir saldırı olmadığını koordineli bir askeri intikal olduğu belirtildi. ABD’nin Bağdat Büyükelçiliği de bir açıklama yaparak Amerikan hükümetinin çatışmalarda taraf olmadığını ancak tartışmalı bölgelerde merkezi hükümet ve bölgesel yönetimin ortak idaresini görmek istediklerini duyurdu.
Bu açıklamalar gün içinde IKBY yönetimi ve özellikle KYB’nin Bağdat ile anlaşarak kent dışındaki askeri tesisler, havaalanı, petrol bölgelerinin Bağdat’a bırakıldığı haberlerini de doğrular nitelikteydi.
Uluslararası haber ajanslarına konuşan Irak Merkezi Hükümeti Enerji Bakanlığı’ndan bir yetkili de aynı iddiayı doğrulayan bilgiler verdi: ”Bazı Kürt liderlerle Kerkük’teki petrol ve doğalgaz tesislerinin çatışmaların dışında bırakılması konusunda anlaşmaya vardık” dedi.
Askeri operasyonda görevli bir Irak ordusu yetkilisi de, “Kardeşlerimiz olarak gördüğümüz bazı Kürt liderler devlete ait olan Kuzey Petrol ve Kuzey Doğalgaz şirketlerinin kontrolünü devretmeyi kabul etti” dedi.
PKK HAŞDİ ŞABİİ İLE ÇATIŞTI
Bağdat’ın kente bulunmasını savaş nedeni saydığı PKK’lıların görüntüleri de dün gün boyu uluslararası ajansların gündemindeydi. Kentin güney girişinde zırhlı araçlar ile mevzilenen PKK’lılar ile şehre girmeye çalışan Haşdi Şabii milisleri arasında kısa süreli çatışmalar da yaşandığı bildirildi.
TÜRKİYE’DEN BAĞDAT’A TAM DESTEK
Türkiye Dışişleri Bakanlığı da yazılı bir açıklama yaparak merkezi hükümetin operasyonunu desteklediğini duyurdu. Bakanlığın internet sitesinden yapılan açıklamada IKBY yönetimi uyarılarak şu ifadeler kullanıldı: “(IKBY) son dönemde yaptığı vahim yanlışlara bir yenisini eklememesi yönünde ikaz ediyoruz. Kerkük’te toplumsal huzur ve barışı bozmaya yeltenebilecek PKK terör örgütünün bu bölgede melce (sığınak) bulmasına vesile olanlar tarafımızdan da sorumlu tutulacaktır. Irak hükümetinin, Kerkük’te PKK terör örgütü elemanlarına müsamaha gösterilmeyeceğine, bunların mobilize edilmesinin savaş ilanı telakki edileceğine ilişkin açıklamasını memnuniyetle karşılıyoruz. Bu vesileyle, Irak’ın siyasi birliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasına atfettiğimiz önemi bir kez daha vurguluyoruz. Irak topraklarındaki PKK mevcudiyetinin sonlandırılması bağlamında Irak Hükümeti ile her türlü iş birliğine hazır olduğumuzun altını çiziyoruz. Türkiye, Irak’ta kalıcı barış ve istikrarın tesis edilebilmesini teminen atacağı adımlarda Irak hükümetinin yanında yer alacaktır.”
TRUMP: TARAF TUTMUYORUZ
ABD Başkanı Donald Trump, Irak ordusunun Kerkük’te kontrolü sağlamasına ilişkin soruya verdiği cevapta, “Bağdat ile Kürtler arasında taraf tutmuyoruz” ifadelerini kullandı. Trump konuya ilişkin açıklamasında, “ABD, Kürtler ile Bağdat yönetimi arasında taraf tutmuyor. Kürtler ile Bağdat’ın anlaşamamasından memnun değiliz” dedi.
BAĞDAT’IN 6 MADDELİK TALEBİ
Merkezi hükümetin ilettiği talepler şöyleydi:
* Kerkük ve tartışmalı bölgelerin yönetimi merkezi hükümete devredilecek.
* Kerkük Havalimanı Irak ordusuna teslim edilecek.
* K1 Keyvan askeri karargâhı Irak ordusuna verilecek.
* Tüm petrol kuyuları, yatakları ve şirketlerin kontrolü Irak ordusuna geçecek.
* Kerkük valisi Necmettin Kerim görevden alınacak.
* Peşmerge’ye teslim olan IŞİD militanları Irak ordusuna teslim edilecek.
PEŞMERGE İKİYE BÖLÜNDÜ
Irak Türkmen Cephesi yönetim kurulu üyesi ve Erbil Milletvekili Aydın Maruf, Kerkük’teki son durumu Karar’a anlattı. Peşmerge arasında da sıcak çatışmalar yaşandığını söyleyen Maruf, Celal Talabani’nin oğlu KYB Genel Sekreteri Pavel Talabani’ye bağlı grupların Bağdat ile anlaştığını kaydederek, “KYB’ye bağlı bu gruplar birçok bölgeden çekildi. Çekildikleri bölgelerde Irak ordusu var. Peşmerge içinde onlara şu anda hain diyorlar. Bu nedenle şu anda Kuzey Irak bölgesi ikiye bölünmüş durumda. Bizim aldığımız bilgilere göre, KYB’nin askeri kanadı Barzani’nin KDP Peşmergelerine bile saldırmış. KYB İran’a yakın bu biliniyor. Türkmenlerin şu ana kadar herhangi bir teması yok” dedi.
KERKÜK’E ARAP VALİ
Bağdat’ın görevden aldığı Kürt vali Necmeddin Kerim’in kenti terk ettiği bildirildi. Irak Başbakanı İbadi öğlen saatlerinde yaptığı açıklamada Kerkük Valisi Dr. Necmeddin Kerim’in yerine yardımcısı Arap kökenli Said Eli el Cuburi’yi atadı.
