Son birkaç yıldır yazdıklarıyla dünyayı kasıp kavuran bir isim var: Yuval Noah Harari. ‘Hayvanlardan Tanrılara Sapiens’ ile Türkiye’de de çok satanlar listesine giren yazarın bu çalışmasını çeviren isim ise Ertuğrul Genç. “Kitapta bahsedilen konular ışığında geleceğin nasıl tahayyül edilebileceği konusunda benim ufkumu açtı” diyen Genç, bu çeviriyi nasıl yaptığını anlattı.
BİR ÇEVİRİ SERÜVENİ
ROPÖRTAJ- ZEYNEP KARAKUŞLU
''Hayvanlardan Tanrılara Sapiens’i çevirme teklifi kendisi de çevirmen olan, benim de çalıştığım yaptığımı ve bu kitabı iyi çevirebileceğimi değerlendiren bir tanıdığım aracılığıyla bana ulaştı. Akabinde yayıneviyle görüşme sağlayarak çalışmaya başlama kararı aldık.
Sapiens’i çevirmeden önce Harari’nin herhangi bir başka kitabını okumamıştım. Ancak konu olarak benzer pek çok çalışma okumuş olmanın ciddi derecede yararını gördüm. Bilhassa Jared Diamond’un ‘Tüfek, Mikrop ve Çelik’, yine Diamond’dan ‘Collapse’ kitapları ‘Sapiens’i çevirme sürecinde işimi kolaylaştıran okumalar oldu. Keza Richard Dawkins’in ‘Selfish Gene’ ve Daron Acemoğlu’nun ‘Why Nations Fail’ı da tam olarak aynı konuya odaklanmamakla birlikte Harari’nin üslubuna ve diline daha rahat adapte olmamı sağlayan kitaplar olarak ilk aklıma gelenler arasında yer alıyor. Aslında ‘Sapiens’ içerik olarak ağır bir kitap sayılmaz ancak yine de konuya merakı olmayanlar için sindirilmesi gereken çok şey içerdiği doğru. Benzer konulara odaklanan çokça kitap okuduğum için, ayrıca siyaset bilimi okumamdan ileri gelen kurgu dışı okuma alışkanlığım ve merakım sayesinde kitabı okurken veya çevirirken hiç zorlanmadım. Kişisel olarak ‘Sapiens’in esas olarak tarihsel süreci değil, kitapta bahsedilen konular ışığında geleceğin nasıl tahayyül edilebileceği açısından ufkumu açtı diyebilirim.
Öncelikle ortaya oldukça iyi bir iş çıktığı kanaatindeyim. Editörümün ve yayınevinin de katkılarıyla, iki yıldır çok satan bir kitabı Türkiye’de okurlarla buluşturduk ve tek başına bu bile yeterince önemli bir katkı diye düşünüyorum. Buna ek olarak, ‘Sapiens’ genel olarak evrim veya insanlık tarihiyle ilgili çalışmaların kamuoyunda çok beğenilmediğini/okunmadığını düşünen önemli sayıda kişiyi şaşırttı ve hemen herkesin okuduğu, birbirine önerdiği bir kitap haline geldi. Benim için ise şahsen benzer konulara odaklanan kitaplara nazaran gelişmenin daha toplumsal kısmını derli toplu bir şekilde okuma ve düşünme fırsatı oldu. Ayrıca elbette başka çeviriler yapma konusunda hevesimi artırdı. Çeviri yapanlar çok iyi bilecektir ki her gün standart bir süre boyunca çalışmak genelde pek mümkün olmaz. Ortalama olarak günde 4-5 saat emek verdim diyebilirim ancak bunu söylemek bile yanıltıcı olur zira bazı günler bir saati sadece 2-3 sayfayı çevirmek için harcarken bazı günler çeviri ‘akıp gider’. Keza bazen de geri dönüp son çevirdiğiniz bölümü ya da büyükçe bir kısmı tekrar okumak, düzenlemek istersiniz. Bir de bazen 2-3 gün metne hiç bakmayıp sonra bir okuyuşta fark ettiğiniz, değiştirdiğiniz bir sürü şey olur. O sebeple belirli bir gün veya saat oranı vermek pek mümkün değil.
Her çeviri sürecine eşlik eden ve çeviriyle ilgili olan teknik birtakım düşünme ve kafa yorma dönemleri haricinde bir zorluk yaşamadım. Herhalde en çok çabayı kitap boyunca tekrar edecek olan bazı kavramları tam ve doğru olarak aktarmak için harcamışımdır.
Yazarın Türkçeye çevrilen ilk kitabının olması açıkçası üzerimde bir baskı yarattı diyemem. Bilakis, yazarın çevrilen ilk kitabı olduğu için heyecanlıydım. Çeviri sonrasında bana neredeyse herkes tarafından bazı yer isimlerini ve diğer başka özel isimleri neden Türkçeleştirdiğim soruldu. Hiç beklemediğim ve önemseneceğini de pek düşünmediğim bu konu o kadar çok gündeme geldi ki kitabı tekrar hızlıca tarayarak nerelerde isimleri kullandığıma yeniden bakmak zorunda hissettim. Hâlâ da ara sıra aynı soruyla karşılaşmaya devam ediyorum, kitabın benim açımdan en büyük hikayesi buydu.”
Hayvanlardan Tanrılara Sapiens
Yuval Noah Harari
Kolektif Kitap
390 sayfa / 34 TL
