Döviz kuru baskısının etiketlere zam olarak yansıması enflasyon canavarını uyandırdı. Tüketici fiyatları şubat ayında yüzde 0,81 artarken, yıllık enflason yüzde 10,13’e yükseldi. Böylelikle beş yıl sonra çift haneyi görüdü. Petrol ve gaz yıllık yüzde 104,2’lik artışla zirveye çıktı.
HAMİDE HANGÜL
Dolar ve petrol fiyatlarındaki yükselişin üretici maliyetlerine sert yansıması beş yıl aradan sonra enflasyonu çift haneye taşıdı. Tüketici fiyatları şubat ayında yüzde 0.81’lik artışla yüzde 0.5 olan beklentilerin üzerinde arttı. Üretici fiyatı yüzde 1,26 yükselişle yıllık yüzde 15,36’yı bulurken, yıllık enflasyon Nisan 2012’den bu yana ilk kez çift haneyi görerek yüzde 10,13’e ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, tüketici fiyatlarındaki iki aylık artış yüzde 3.29’u bulurken, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 7.88 oldu. TÜİK verilerine göre, ana harcama gruplarında yıllık en fazla artış yüzde 21.72 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti.
TÜFE’de, bir önceki yılın aynı ayına göre ulaştırma yüzde 17.96, çeşitli mal ve hizmetler yüzde 12.82, sağlık yüzde 12.53, eğitim yüzde 9.33 artış kaydetti. Aylık en yüksek artış yüzde 2.82 ile ulaştırma grubunda görülürken, fiyatlar sağlıkta yüzde 2.17, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1.38, konutta yüzde 1.18 ve eğlence ve kültürde yüzde 0.89 arttı. Buna karşılık, mevsim sonu indirimli satışların etkisiyle, aylık en fazla düşüş gösteren grup yüzde 3.35 ile giyim ve ayakkabı oldu. Ana harcama grupları itibariyle, 2017 yılı Şubat ayında endekste düşüş gösteren bir diğer ürün grubunun, yüzde 0,67 ile ev eşyası olduğu görüldü. Öte yandan, TÜİK enflasyon sepetinde kapsanan 414 maddeden 40’ında ortalama fiyatlarda değişim olmazken, 270 maddenin ortalama fiyatlarında artış, 104 maddenin fiyatlarında ise düşüş gerçekleşti.
Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE) incelendiğinde, üretici fiyatlarındaki sert yükseliş dikkat çekti. Buna göre Yİ-ÜFE, 2017 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre yüzde 1,26, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüze 5,29, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 15,36 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 5,87 arttı. Sanayinin dört sektörünün bir önceki aya göre değişimleri incelendiğinde, en yüksek artış, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 2,39 ile görüldü. Bir önceki aya göre en fazla artış, yüzde 9,68 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 3,67 ile tütün ürünleri ve yüzde 3,41 ile kağıt ve kağıt ürünlerinde gerçekleşti.
Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi (Bisam) raporuna göre, enflasyon hesaplamasından kaynaklı yoksullaşma zenginlerde yüzde 6, yoksullarda yüzde 11 oldu. Rapora göre, yüzde 0.81 olan şubat ayı enflasyonu en çok yüzde 1.1’lik artış ile ücretsiz aile işçileri ve yüzde 1.07 ile profesyonel meslek sahiplerini etkiledi. Düzenli ücretliler için aylık enflasyon yüzde 1.0 sınırına geldi.
FİYATLAR ÜZERİNDE MALİYET BASKISI
Maliye Bakanı Naci Ağbal, enflasyon rakamlarında kura bağlı maliyet baskısı olduğunu belirterek, “2017 yılının ilk aylarında enflasyon bir miktar yukarıya gidecek” dedi. Eskişehir Valiliğini ziyareti sırasında gazetecilere açıklamalarda bulunan Bakan Ağbal, açıklanan eflasyon verilerinin Merkez Bankasının bundan önceki raporlarında ifade edilen gelişmelerle uyumlu olduğunu söyledi.
Ağbal, şöyle devam etti: “Biliyoruz ki 2017 yılının ilk aylarında enflasyon bir miktar yukarıya gidecek. Bunda tabi ki baz etkisi var. Geçen seneyle karşılaştırdığımızda o döneme ilişkin fiyat gelişmelerinin etkisi de var. Özellikle kurdan gelen, kura bağlı olarak oluşan maliyet baskıları var. Yine ithalat fiyatlarındaki değişimin etkileri var. İnşallah ikinci çeyrekten itibaren yavaş yavaş baz etkisi kaybolmaya başlayacak. Yine kurun fiyat değişimlerindeki etkisi yavaş yavaş kaybolmaya başlayacak. Merkez Bankasının yıl sonu itibarıyla enflasyon için ortaya koyduğu bir tahmin var, yüzde 8. İnşallah enflasyon o trend içinde gidecek.”
Enflasyonun yukarıya gitmesinin hiçbir şekilde arzu ettikleri bir durum olmadığını vurgulayan Bakan Ağbal, “Önümüzdeki dönem para politikasında Merkez Bankamızın yapacağı çalışmalar çerçevesinde, bir taraftan hükümet olarak, özellikle gıda fiyatlarıyla ilgili Gıda Komitemizin yapacağı çalışmalar çerçevesinde fiyatlar aşağıya doğru gelecek. 16 Nisan’dan sonra inşallah Türkiye’de siyasi ve ekonomik istikrar net ve kalıcı bir şekilde ortaya çıkacak. Üretim, yatırım, istihdam ve ihracat artacak, enflasyon da inşallah bu dönemde aşağıya gelecek. 2017 yılı Türkiye’nin istikrarına, büyümesine ve kalkınmasına öncülük eden bir dönem olacak” değerlendirmesinde bulundu.
ZAMLI FİYATLAR CÜZDANLARI YAKTI
Yıllık yüzde 15,36 ile zirveyi gören üretici fiyatları, sektörlere göre incelendiğinde en yüksek artışın petrol ve doğalgazdan geldiği görüldü. Buna göre, bir önceki yılın şubat ayına göre petrol ve doğalgaz yüzde 104,22’lik artışla zirveye otururken, bunu kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 98,45 ile takip etti. Metal cevheri yüzde 29,35, madencilik ve taş ocakçılığı yüzde 19,91, tekstil ürünleri yüzde 17,86, tütün ürünleri yüzde 14,53, deri ve deri ürünleri yüzde 10,75 ve kağıt ile kağıt ürünleri yüzde 9,79’la izledi.
GIDA FİYATLARINDA YAVAŞLAMA
Gıda fiyatları yüzde 8,72’lik artışla yavaşlarken, bu oran yıllık yüzde 10,13 olan enflasyonun gerisinde kaldı. Haberleşme ve ev eşyasında fiyatlar sırasıyla, yüzde 4,36 ve yüzde 4,93’lük oranla en düşük seviyede gerçekleşti. Şubat ayı verilerini değerlendiren uzmanlar, gıda enflasyonunda beklenen yavaşlamaya karşın, kur etkisi ve petrol fiyatlarının enflasyon üzerinde baskı yarattığını belirtti. Mart ayında görülmesi beklenen ‘çift haneli’ seviyelerin bir ay erken geldiğini paylaşan ekonomistler, Nisan-Mayıs için yüzde 11-12 seviyelerinin radara girdiğini belirtiyor.
KİRALAR YÜZDE 10 ARTIŞLA 756 LİRA
Son bir yılda ödenen kira fiyatı da 686 liradan yüzde 10,1 artışla 756 liraya yükseldi. Bu yılın ocak ayında kiralar yüzde 1,72 artarken, şubatta yüzde 0,54 artış kaydetti. Kira artışları, genelde yeni yılla birlikte ocak ayında kendini gösterirken, sonraki aylarda daha düşük artışlar yaşanıyor. Öte yandan, son dönemde kamuoyunda kiralar düştü haberlerine karşılık TÜİK verileri, şubat ayında da kiralarda bir düşüş olmadığını, hatta artışın yıllık enflasyonla beraber aynı oranlarda olduğunu ortaya koyuyor.
MİLYONERLİK HAYALİ ‘LOTO’YA YARADI
Son üç ayda, geçen yılın aynı dönemine göre fiyatı en çok artan ürün yüzde 114,6’lık oranla fotoğraf makinesi oldu. Bunu yüzde 105,9 ile mendil, yüzde 100’lük artışla süper loto izledi. Söz konusu fiyat artışlarını telefon onarımı yüzde 74,1, kadın elbisesi yüzde 67,7, hazır çorba yüzde 60,4, avukatlık ücreti yüzde 60, nohut yüzde 57,9, çiğ köfte yüzde 55,6, pizza yüzde 54,5, sayısal loto yüzde 50,0 ve köprü geçiş ücreti yüzde 45,3’lük oranla izledi. Öte yandan enflasyon verisi ve ABD Merkez Bankası’nın faiz artırımının yaklaştığı beklentisiyle 3,73 liradan 3,74’e çıkan dolar, akşam üstü gevşeyerek 3,71’e indi.
