Azerbaycan ordusunun Karabağ harekatında kritik hedeflerinden biri olan Şuşa, 28 yıldır süren Ermenistan işgalinden kurtarılarak yeniden Azerbaycan'ın kontrolüne geçti. Kent stratejik olarak önemli, çünkü Ermenistan ile Karabağ arasında ikmal yolu üzerinde bulunuyor. Üstelik bölgenin en yüksek noktası. Şuşa, çok sayıda aydının yetiştiği, kültür mabedi olarak kabul edilen kadim bir kent olarak biliniyor.
ŞUŞA'NIN ÖNEMİ
Şuşa, Dağlık Karabağ bölgesinde yerleşen Azerbaycan’ın güzel şehirlerden biridir. Asırlar boyu bu şehir Azerbaycan'ın esas siyasi ve medeni merkezlerinden biri olmuş ve tarihi Azerbaycan devletinin tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır. Şuşa şehri, 8 Mayıs 1992 tarihinde Ermeniler tarafından işgal edilmiş, silah zoruyla evlerini terk etmeye zorlanan halk da Azerbaycan'ın diğer bölgelerine göç etmişti.
ŞUŞA HAKKINDA
Şuşa, Dağlık Karabağ bölgesinde yerleşen Azerbaycan’ın güzel şehirlerden biridir. Şuşa şehri XVIII asrın 2. yarısında Karabağ hanı Penaheli han tarafından kuruldu ve ilk çağlarda şehri Şuşa adı ile beraber hanın şerefine Penahabad olarak adlandırıldı. Han’ ın hakimiyet yıllarında, 1757 yılına kadar burada çok sayıda inşaat yapıldı. Penaheli hanın oğlu İbrahim Halil hanın hakimiyeti yıllarında şehir büyüdü, müdafa setleri ve kuleler inşa edildi. Feodal savaşları devrinde Şuşa bir kaç defa sert kule duvarlarının sayesinde savaşlara karşı direnebildi. Sovyet hakimiyeti devrinde Şuşa tüm Karabağ bölgesinin inzibati ve iktisat merkezi olarak gelişmiştir. Asırlar boyu bu şehir Azerbaycan'ın esas siyasi ve medeni merkezlerinden biri olmuş ve tarihi Azerbaycan devletinin tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır.
ŞUŞA'NIN İŞGALİ
Uluslararası toplumun çözüm bulmakta isteksiz davrandığı Ermeni işgali altındaki Yukarı Karabağ ve diğer Azerbaycan topraklarına ilişkin sorun Sovyetler Birliği'nin son yıllarında kendini göstermeye başladı. İşgalin tarihi seyri şöyle gerçekleşti:
1987: Ermeniler, Yukarı Karabağ'da çoğunluğu oluşturdukları gerekçesiyle Ermenistan'a katılma talebiyle Moskova'ya başvurdu.
1988: Azerbaycan'ın Sumgayt şehirinde Azeriler ile Ermeniler arasında çatışma çıktı. 32 Ermeni, 6 Azeri hayatını kaybetti. Yukarı Karabağ sorununun yol açtığı çatışmalar sebebiyle Azeriler Karabağ'ı, Ermeniler de Azerbaycan'ı terk etmeye başladı.
1990: Sovyet birlikleri Ermenileri korumak bahanesiyle Bakü'ye gelerek 143 kişiyi katletti.
1991: Azerbaycan, SSCB'den bağımsızlığını kazandı. Yukarı Karabağ yönetimi, sözde referandumla tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Karabağlı Azeriler referandumu boykot etti.
1992: Ermeni kuvvetleri, Karabağ'da bulunan Hocalı'da 613 sivil Azeri'yi katletti. Karabağ etrafındaki Azeri bölgeleri işgal edilmeye başlandı.
1994: Karabağ ve etrafındaki beş bölgenin (Azerbaycan'ın yüzde 20'si) Ermenistan güçleri tarafından işgali tamamlandı. Azerbaycan ve Ermenistan, Rusya'nın arabuluculuğu ile ateşkes ilan etti.
1994: Ermenistan, Azerbaycan ve Yukarı Karabağ'daki Ermeniler, ateşkese uyacakları ve sorunun müzakere yoluyla çözülmesini kabul ettikleri taahhüdünde bulundu. Avrupa Güvelik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) soruna el koydu. Sorunun çözümü için AGİT çerçevesinde yıllardır devam eden görüşmelerden hâlâ sonuç alınmış değil.
ŞUŞA'NIN HARİTADAKİ YERİ
Şuşa şehrinin güneyinde Kafkasya'nın en eski yerleşim bölgelerinden biri bulunmaktadır. 1970'lerde Şuşa Mağara'sında yapılan arkeolojik kazılarda Paleolitik Çağ'a ait taş aletler bulunmuştur.
Şuşa'nın çevresinde bulunan araziler tarih boyunca Med İmparatorluğu, Ahameniş İmparatorluğu, Ermenistan Krallığı, Albanya, Ermeni Bagratuni Krallığı, Safevîler, Karabağ meliklikleri ve Karabağ Hanlığı gibi çeşitli devlet ve otoritelerin kontrolünde bulunmuştur.
GOOGLE HARİTALAR'DA GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYIN
2015 verilerine göre şehrin nüfusu yaklaşık 4 bin kişidir. 1823 Rus nüfus sayımına göre Şuşa'da 1,111 (%72.5) Müslüman, 421 (%27.5) Ermeni aile yaşamaktaydı. Şuşa'nın 1992'de Ermeni güçlerince ele geçirilmesinin ardından bölgenin Azeri nüfusu Şuşa'yı terk etmiştir. Şuşa'nın günümüzdeki nüfusunun tamamı Ermeni olup, bu kişiler çoğunlukla Karabağ'ın ve Azerbaycan'ın bölgelerinden (Bakü) gelen savaş mültecileri olmaktadır. Şuşa'da günümüzde Azeri nüfusu bulunmamaktadır.
