Suriye’de 13 yıllık iç savaş, Heyet Tahrir eş-Şam öncülüğündeki muhaliflerin Şam’ı ele geçirmesiyle sona erdi. Rejimin çöküşüyle birlikte Beşar Esad’ın başkentten kaçtığı iddia edilirken, dünya ülkelerinden gelişmelere yönelik ilk açıklamalar geldi.
Suriye'de 13 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş, Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) öncülüğündeki muhalif güçlerin başkent Şam'ı ele geçirmesiyle sona erdi. Rejim karşıtı güçlerin hızlı ilerleyişiyle Beşar Esad yönetimi çökerken, Esad'ın Şam'dan kaçarak ülkeyi terk ettiği iddia ediliyor. Bu tarihi gelişme uluslararası kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.
"ŞAM ESAD’DAN KURTULDU"
Muhalif liderler, Şam'ın ele geçirilmesiyle birlikte televizyondan yayınladıkları bildiride, "Suriye devrimi onlarca yıllık zulüm ve baskıyı kırdı. Büyük Suriye için yeni bir doğum başladı" açıklamasını yaptı. Muhalifler, rejimin çöküşünün ardından yeni bir anayasa ve ulusal birlik çağrısında bulundu.
TÜRKİYE: "BARIŞ VE GÜVENLİK İÇİN ÇALIŞACAĞIZ"
Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, rejimin temel hizmetleri yerine getirmediğini vurgulayarak, Suriye’nin milli birliği ve toprak bütünlüğüne verdiği önemi dile getirdi. Fidan, “Suriye’de barış ve güvenliğin sağlanması için elimizden geleni yapacağız” dedi ve yeni hükümetin kapsayıcı bir şekilde davranması gerektiğini ifade etti.
ABD: "SİVİLLER KORUNMALI"
Beyaz Saray, Başkan Joe Biden’ın Suriye’deki durumu yakından takip ettiğini ve sahadaki yerel ortaklarla sürekli temas halinde olduklarını belirtti. Pentagon ise, tüm tarafların sivilleri koruması gerektiğini vurguladı ve güvenlik ihtiyaçlarını karşılamak için bölge ülkeleriyle temas halinde olduklarını açıkladı.
İSRAİL: "SINIRLARIMIZ GÜVENDE OLACAK"
İsrail ordusu, tampon bölgeye asker sevk ettiğini duyurarak, rejim karşıtı güçlerin sınırlarına yaklaşmaması konusunda uyarıda bulundu. Başbakan Binyamin Netanyahu ise Esad rejiminin devrilmesini “tarihi bir gün” olarak nitelendirdi ve “İran’ın vekilleriyle ana bağlantısı olan Esad rejiminin sonu, bölge için bir dönüm noktasıdır” dedi.
RUSYA: "ESAD GİTTİ, İÇ SAVAŞ KAÇINILMAZ"
Rusya, Esad’ın ülkeyi terk ettiğini doğrularken, Suriye halkının iç savaş tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti. Üst düzey bir Rus yetkili, Suriyelilerin bu sorunla kendi başlarına mücadele etmek zorunda kalacaklarını söyledi.
İRAN: "SURİYE'NİN BİRLİĞİNE SAYGILIYIZ"
İran, Suriye’nin ulusal egemenliğine saygı duyduğunu ve Suriye halkının kendi kaderini belirlemesi gerektiğini açıkladı. İran Dışişleri Bakanlığı, ülkedeki durumu dikkatle izlediklerini belirtti.
AVRUPA’DAN GELEN TEPKİLER
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Esad rejiminin düşüşünü “barbar bir devletin sonu” olarak nitelendirdi. Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Esad’ın devrilmesini memnuniyetle karşıladıklarını ve bu durumun Suriye halkı için büyük bir rahatlama anlamına geldiğini belirtti. İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Suriye’deki gelişmeleri yakından izlediklerini ve büyükelçilikleriyle sürekli temas halinde olduklarını ifade etti.
HOLLANDA: REJİM DEĞİŞİKLİĞİ BİR FIRSAT
Hollanda Başbakanı Dick Schoof, Suriye'de 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesinin fırsat olduğunu söyledi. Schoof, yerel medyaya verdiği demeçte, Suriye'deki gelişmeleri takip edip hükümet adına resmi açıklama yapacaklarını belirterek, "Rejim değişikliği bir fırsat fakat fırsatın yeniden tehdide dönüştüğünü daha önce de görmüştük. Yeni hükümeti bekleyip içinde kimlerin yer alacağını göreceğiz, sonra daha ileriye bakacağız." ifadelerini kullandı.
Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp da sosyal medya hesabından, "Suriye ve acımasız Esed rejimi altında acı çeken birçok Suriyeli için tarihi bir dönüm noktasıdır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 2254 sayılı kararı doğrultusunda barışçıl siyasi geçiş artık büyük önem taşıyor." değerlendirmesinde bulundu.
İNGİLTERE: SURİYE HALKI ÇOK ACI ÇEKTİ
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Suriye'deki gelişmelere ilişkin değerlendirmede bulundu. Starmer, bölgedeki müttefiklerle iletişim halinde olduklarını belirterek, “Suriye halkı, Esad'in barbar rejimi altında çok acı çekti. Gidişini olumlu karşılıyoruz” dedi. Suriye'de barış ve istikrarın sağlanması ile siyasi çözüme odaklandıklarını kaydeden Starmer, “Tüm tarafları, sivilleri ve azınlıkları korumaya, gelecek saatlerde ve günlerde ihtiyaç sahiplerine hayati yardımların ulaşmasını sağlamaya çağırıyoruz” ifadelerini kullandı.
ALMANYA: ESAD ŞİMDİ HESAP VERMELİ
Almanya Dışişleri Bakanlığı, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada Esad'ın kendi halkını öldürdüğü için hesap vermesi gerektiğini belirtti.
Açıklamalar şöyle;
"Şu anda Suriye'de tam olarak ne olduğunu değerlendirmek imkansız. Ancak bir şey açık: Esad'ın sonu, Esad rejiminin işlediği bir sonsuz vahşetin ardından Suriye'deki milyonlarca insan için büyük bir rahatlama.
Şimdi ülke başka radikallerin eline düşmemeli - hangi kılıkta olursa olsun. Bu nedenle çatışmanın tüm taraflarını tüm Suriyeliler için sorumlulukları konusunda harekete geçmeye çağırıyoruz. Bu, Kürtler, Aleviler veya Hristiyanlar gibi etnik ve dini azınlıkların kapsamlı bir şekilde korunmasını ve farklı gruplar arasında denge yaratan kapsayıcı bir siyasi süreci içerir.
Ülkenin içinden ve dışından kilit oyuncular nihayet Suriye halkının çıkarları doğrultusunda hareket ederse, uzun zamandır özlemle beklenen barışa giden zorlu yol başlayabilir. BM Güvenlik Konseyi'nin 2254 sayılı kararı bunun için bir temel sağlıyor.
Uluslararası toplumun da Suriye'nin nihayet savaş ve şiddet döngüsünden çıkmasına yardımcı olma sorumluluğu var. BM, AB ve Quad'daki ortaklarımız ve Türkiye ve Ürdün gibi Suriye'nin komşuları da dahil olmak üzere bölgesel aktörlerle yakın koordinasyon halindeyiz."
BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ: "ESAD FIRSATLARI KAÇIRDI"
BAE, Esad’ın uzlaşı çabalarına karşılık vermediğini ve rejimin hızlı çöküşünün siyasi başarısızlıklarından kaynaklandığını açıkladı.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER: "SURİYE HALKINI DESTEKLEMEYE HAZIRIZ"
Birleşmiş Milletler, Suriye halkını barış ve birlik için diyalog kurmaya çağırdı. Özel Temsilci Geir Pedersen, BM’nin istikrarlı bir geçiş sürecini destekleyeceğini açıkladı.
ESAD'IN KAÇIŞI VE BELİRSİZLİKLER
Reuters’a göre Beşar Esad, Şam Uluslararası Havalimanı’ndan bir uçağa binerek bilinmeyen bir yere doğru yola çıktı. Esad'ın ülkesini terk etmesiyle ilgili kesin bilgiler bulunmamakla birlikte, uluslararası arenada tartışmalar sürüyor. ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump, Rusya’nın artık Esad’ı korumadığını ve bu durumun Ukrayna’daki savaş nedeniyle gerçekleştiğini belirtti.
