Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, 2021’de 73 ülkede gazeteciliğin tamamen veya ciddi bir şekilde engellendiğini ortaya koydu. Rapora göre, Norveç ve Finlandiya gibi kuzey Avrupa ülkeleri ilk sırada yer alırken, Türkiye 153. sırada yer aldı.
SELMAN CÖMERT | KARAR.COM
Paris merkezli sivil toplum kuruluşu Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) tarafından derlenen bu yılki Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, gazetecilik 180 ülkenin 73’ünde tamamen veya kısmen engelleniyor. Norveç, endekste beş yıldır ilk sırada yer alırken, Türkiye son beş yıldır 150. sıranın altında kalıyor.
Dünya Basın Özgürlüğü haritasında siyah renkle gösterilen son sıralarda Eritre, Kuzey Kore, Türkmenistan, Çin, İran, Suudi Arabistan, Suriye ve Azerbaycan dahil 21 ülke yer alıyor. Bu ülkelerde basın özgürlüğünün “çok kötü” durumda olduğu belirtiliyor. Aralarında 153. sıradaki Türkiye’nin de bulunduğu kırmızı gruptaki 52 ülkede basın özgürlüğünün “kötü” durumda olduğu ifade edilirken, turuncuyla temsil edilen 59 ülkede “sorunlu” olarak tarif ediliyor.
‘KORONAVİRÜS GAZETECİLİĞE KARŞI BAHANE OLARAK KULLANILIYOR’
RFS, endeks verilerinin, insanların bilgiye erişimindeki çarpıcı bir gerilemeyi ve haberlerin yayınlanmasının önündeki engellerdeki artışı yansıttığını belirtti. Koronavirüs salgınının gazetecilerin bilgi kaynaklarına erişimini ve sahadaki haberciliği engellemek için gerekçe olarak kullanıldığını öne süren RFS, basın özgürlüğü endeksi verilerinin, özellikle Asya, Orda Doğu ve Avrupa’da hassas haberleri araştırıp bildiren gazetecileri giderek daha da zorladığının altını çizdi.
2021 Edelman Güven Barometresi, gazetecilere karşı artan bir güvensizlik olduğunu ortaya koydu. Rapora göre 28 ülkedeki katılımcıların yüzde 59’u, gazetecilerin, yanlış olduğunu bildikleri bilgilerle halkı kasıtlı olarak kandırmaya çalıştığını düşünüyor. Diğer yandan RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire, “gazeteciliğin dezenformasyona karşı en iyi aşı” olduğunu savunuyor. Yapılan haberlerin çoğu zaman siyasi, ekonomik, teknolojik ve bazen kültürel faktörler nedeniyle engellendiğini dile getiren Christophe, “gazeteciliğin, dijital platformlarda ve sosyal medya aracılığıyla dezenformasyonun sınırları aşan viralliğine yanıt olarak, kamusal tartışmanın çeşitli varolan gerçeklere dayanmasını sağlamanın en etkili yolu” olduğunu söylüyor.
RFS’de yer alan raporda, Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro ve Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro’nun tıbbi olarak kanıtlanmamış Kovid-19 tedavilerini desteklediği, ancak liderlerin, güvenilirliği hakkında şüpheler olan tedavilerle ilgili iddialarının araştırmacı gazeteciler tarafından çürütüldüğü belirtildi. 2020 Basın Özgürlüğü Endeksi raporunda 107. sırada bulunan Brezilya, bu sene 111. sıraya gerilerken, Venezuela 147’den 148’e düştü.
Raporda, 174. sırada bulunan İran’da yetkililerin, medyanın ülkedeki Kovid-19 ölüm oranını incelemesini engellemek için haberlerde yer alma oranı üzerindeki kontrollerini sıkılaştırarak gazetecilere açılan dava sayısında artış görüldüğü bildirildi. Diğer yandan, 166. sıradaki Mısır’da Cumhurbaşkanı Sisi, Sağlık Bakanlığı’ndan bildirilmeyen herhangi bir salgın istatisiğinin paylaşılmasını yasakladı.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNDE LİDER İSKANDİNAV ÜLKELERİ
Norveç halkı, salgın hakkında devletin elinde bulunan bilgilere erişim eksikliğinden dolayı medyadan şikayetçi olmasına rağmen, ülke endekste üst üste beşinci kez ilk sırada yer aldı. İskandinav ülkelerinin basın özgürlüğünü korumaya yönelik başarısını gösteren endekste Norveç’ten sonra sırasıyla Finlandiya, İsveç ve Danimarka yer alıyor.
Look at where the countries that have zero press freedoms are concentrated. They’re almost all in the Middle East - that big splash of black in the middle of the world. And China. So sad how the region has fallen so far behind #WorldPressFreedomDay via @RSF pic.twitter.com/cc0PvaFMf4
— Liz Sly (@LizSly) May 3, 2021
