Uzun süredir üzerinde çalışılan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatıyla hayata geçirilme aşamasına gelen "Vatandaşlık Maaşı" uygulaması, Türkiye’nin sosyal güvenlik tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul ediliyor. Mevcut dağınık ve birbirinden bağımsız çalışan sosyal yardım programlarını tek bir çatı altında toplayarak daha kapsayıcı, bütüncül ve özellikle aile bazlı bir destek mekanizması kurmayı amaçlayan bu sistem, düşük gelirli hanelerin refah seviyesini yükseltmeyi hedefliyor. Gelir Tamamlayıcı Aile Destek Sistemi olarak adlandırılan bu yeni model, 2026 yılında pilot uygulamalarla devreye girmeye hazırlanırken, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı hummalı bir çalışma yürütüyor. Vatandaşlık maaşıyla ilgili en çok merak edilenler: Vatandaşlık Maaşı nedir, kimlere verilecek, şartları neler ve ne kadar ödeme yapılacak?
VATANDAŞLIK MAAŞI NEDİR?
Vatandaşlık Maaşı, geleneksel sosyal yardımlaşma anlayışının ötesine geçerek, hiçbir vatandaşın yoksulluk sınırının veya belirlenen bir asgari geçim seviyesinin altında kalmamasını garanti eden, aile bazlı bir destek sistemidir.
Sistemin en kritik özelliği, kişinin gelirini belirli bir asgari seviyeye tamamlamasıdır. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığı ile yürüttüğü çalışmaya göre, vatandaşlık maaşının temel işlevi şudur: Geliri asgari ücretin altında kalan veya hanede hiç çalışanı olmayan ailelere ek destek sağlamak.
Model, hanenin toplam gelirini baz alacak. Eğer evde kimse çalışmıyorsa veya toplam hane geliri belirlenen asgari geçim standardını (örneğin asgari ücreti) karşılamıyorsa, ödemeler aileden en az bir birey iş gücüne dahil olana kadar devam edebilecek. Bu, iş gücüne katılımı teşvik eden ancak ihtiyaç sahibini de mağdur etmeyen bütünleşik bir yapı oluşturmayı amaçlıyor.
VATANDAŞLIK MAAŞI KİMLERE VERİLECEK VE BAŞVURU ŞARTLARI NELER?
Vatandaşlık Maaşı uygulamasının temel hedef kitlesi, gerçekten ihtiyaç sahibi olduğu tespit edilen ve hane halkı geliri belirli bir eşiğin altında kalan Türk vatandaşlarıdır.
- Gelir Şartı Belirleyici Olacak: Maaşın verilmesindeki en önemli koşul, hanelerin belirlenen bir gelir düzeyinin altında olmasıdır. Öncelikli olarak yoksulluk sınırı ya da asgari ücret baz alınarak yıllık bir asgari geçim standardı belirlenecektir.
- Dezavantajlı Gruplar Odak Noktası: Engelliler, yaşlılar, kronik hastalar, işsizler ve düşük gelirli haneler gibi dezavantajlı grupların düzenli bir gelir güvencesine kavuşması hedeflenmektedir.
- Aileyi İş Gücüne Teşvik: Sistem, geliri düşük olan aileye destek verirken, ailenin iş gücüne katılımını engellemeyecek bir yapıda tasarlanmıştır. Destek, aileden birinin işe girmesiyle kesilmeyecek, ancak belirlenen gelir seviyesini aşması durumunda düzenlenecektir.
Pilot uygulama aşamasından sonra belirlenecek olan kesin başvuru ve kabul şartları Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından kamuoyuyla paylaşılacaktır.
VATANDAŞLIK MAAŞI 2026'DA NE KADAR, KAÇ TL OLACAK? TAMAMLAMA GARANTİSİ NASIL İŞLEYECEK?
Vatandaşlık Maaşı'nın miktarı, sabit bir rakam olmaktan ziyade, aileye garanti edilen asgari geçim standardına göre değişkenlik gösterecektir. Henüz kesin rakamlar açıklanmamış olsa da, uygulama gelir tamamlama esasına dayanacaktır.
Hesaplama Formülü:
Kazancı belirlenen asgari geçim standardı rakamının altında kalan ailelere, kazançları ile asgari geçim standardı arasındaki fark kadar aylık maaş ödenecektir.
Örnek Hesaplama (Açıklanacak Tahmini Rakam Üzerinden):
Diyelim ki, devletin bir hane için belirlediği asgari geçim standardı aylık 20.000 TL (bu rakam tahmini olup, resmi açıklamayla değişecektir).
- Eğer bir ailenin toplam aylık geliri 16.000 TL ise;
- Devlet bu aileye aradaki fark olan 4.000 TL'yi aylık vatandaşlık maaşı olarak ödeyecektir.
- Bu sayede ailenin toplam geliri (16.000 TL + 4.000 TL) garantilenen 20.000 TL seviyesine tamamlanmış olacaktır.
VATANDAŞLIK MAAŞI NE ZAMAN BAŞLAYACAK?
Cumhurbaşkanlığı’nın 2026 Programı'nda net bir şekilde vurgulanan bu sistemin, öncelikle 2026 yılında pilot illerde hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Pilot uygulamadan elde edilecek geri bildirimler ve sonuçlar doğrultusunda, altyapı güçlendirilerek uygulamanın ülke geneline yayılması hedeflenmektedir. Bu bütünleşik yapının tamamen devreye girmesiyle, sosyal yardım mekanizması aile merkezli ve kişi başına asgari geliri garanti eden yeni bir döneme girecektir.
