Herkes bir gün emekli olmanın hayalini kuruyor ama kimi zaman bu hayal gerçek olmuyor ve kişi emekli olmadan vefat ediyor. Peki, emekli olmadan vefat edenlerin primleri çöpe mi gidiyor? Konuyla ilgili, ünlü SGK uzmanı Özgür Erdursun’dan milyonları ilgilendiren uyarı geldi…
ESMAGÜL KOÇAK
Milyonlarca çalışanın en büyük hayali emeklilik... Peki, ya bu hayale ulaşamadan, primler ödenirken hayat sona ererse? Ödenen o kadar prim ne olacak? Aileye bir hak kalır mı? Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, YouTube kanalındaki "Emeklilik Serisi"nde bu can alıcı sorulara ve EYT sonrası emeklilik planlamasına dair kritik bilgiler paylaştı. İşte vefat edenlerin primleri ve hak sahiplerinin durumu hakkında bilmeniz gerekenler!
VEFAT EDEN KİŞİNİN PRİMLERİ NE OLUYOR? AİLEYE MAAŞ BAĞLANIR MI?
Uzman Erdursun, emeklilik için yeterli prim gününe ulaşamadan vefat eden sigortalıların durumu ve geride kalanların haklarına dair önemli açıklamalarda bulundu:
SSK'lılar İçin Hayati Detaylar:
Eğer vefat eden SSK'lı sigortalının hayattayken en az 5 yıl sigortalılık süresi ve toplamda 900 prim günü varsa, geride kalan eş ve çocuklarına, sanki kişinin 5000'den fazla prim günü varmış gibi emekli aylığı bağlanıyor. Bu, birçok aile için hayati bir güvence anlamına geliyor.
AMAN DİKKAT! 900 Günün Altındaysa Durum Değişiyor: Eğer vefat eden kişinin 900 günden az primi varsa ve hak sahipleri (örneğin askerlik veya doğum borçlanması yaparak) bu süreyi tamamlamak isterse, aylık bağlanması için hedeflenen prim günü artık 900 değil, 1800 güne çıkıyor. Yani, borçlanma yaparak 1800 güne tamamlamak şart.
Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nda Durum Farklı:
Bu sigorta kollarında durum biraz daha net: Hak sahiplerine aylık bağlanabilmesi için vefat eden kişinin en az 1800 prim gününün olması gerekiyor.
Eğer 1800 günden az prim varsa, hak sahipleri yine borçlanma yoluyla bu süreyi 1800 güne tamamlayarak aylık alma hakkını elde edebiliyorlar.
DUL VE YETİM AYLIĞI KİMLERE, NE KADAR BAĞLANIR?
Özgür Erdursun, eşini kaybeden kişilerin (kadın veya erkek fark etmeksizin) yeniden evlenmediği sürece vefat eden eşinden dolayı aylık alabileceğini belirtti. Aylık oranı ise kişinin durumuna göre değişiyor:
Kişi çalışıyorsa veya kendi emekli aylığı varsa: Vefat eden eşin aylığının %50'si.
Kişi çalışmıyorsa ve kendi emekli aylığı da yoksa: Vefat eden eşin aylığının %75'i.
Kız çocukları evlenene kadar, erkek çocukları ise üniversitede okuyorsa 25 yaşına kadar bu haktan yararlanabiliyor.
EYT ÇIKTI AMA TEHLİKE GEÇMEDİ! EMEKLİLİK PLANLAMASINDA BU HATALARA DÜŞMEYİN!
EYT yasasıyla milyonlarca kişi emeklilik hayaline kavuşsa da Uzman Erdursun, hala önemli bir kesimin eksik prim günü nedeniyle beklediğini vurguladı. "Yaklaşık 4.5 milyon EYT'li vardı, 2.5 milyonu emekli oldu, geriye 2 milyon kişi kaldı. Bu 2 milyon kişinin de belki 500-700 bini hiç emekli olamayacak, bir kısmının emekliliği ise primlerini tamamladıktan sonra 3, 5, 7 hatta 10 yıl sonra olacak," diyen Erdursun, şu kritik uyarılarda bulundu:
Eksik Günleri Tamamlama ve Maliyet Hesabı: EYT'li olup prim günü eksik olanlar, borçlanma (askerlik, doğum, yurtdışı vb.) imkanlarını, bunun maliyetini ve ne zaman emekli olabileceklerini çok iyi hesaplamalı. Aksi takdirde hayal kırıklığı yaşanabilir.
"Son 2520 Gün" Kuralına DİKKAT! Maaşınızı Etkileyebilir: Emeklilikte son 7 yılda (2520 gün) en çok hangi statüde (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) prim ödendiği, hem emekli olunacak kurumu hem de bağlanacak maaşı doğrudan etkiliyor. Erdursun, bu kuralın bilinmemesinin mağduriyet yaratabileceğini belirtiyor. Örneğin, yüksek primli bir işyerinden ayrılıp isteğe bağlı sigortaya geçen bir kişi, farkında olmadan Bağ-Kur'a geçerek hem emeklilik yaşını uzatabilir hem de daha düşük maaşa razı olmak zorunda kalabilir.
Gereksiz Yere Yüksek Prim Ödemeyin! Maaşınız Artmayabilir: Eğer kök aylığınız zaten en düşük emekli aylığı seviyesinin (Temmuz 2024 itibarıyla 14.469 TL olacağı öngörülüyor) altında kalacaksa, emekliliğe yakın dönemde yüksekten prim ödemenin maaşınıza ciddi bir katkısı olmayabilir. Çünkü en düşük emekli aylığı Hazine tarafından tamamlanıyor. Yüksek prim ödemek bu durumda boşa gidebilir.
SAHTE SİGORTALILIK Tuzağına Düşmeyin! Emekliliğiniz Yanabilir: Bilmediğiniz işyerlerinden, fiilen çalışmadığınız halde sigortalı gösterilmekten kesinlikle kaçının. SGK denetimlerinde bu durum tespit edildiğinde, o günleriniz silinir ve hatta emekliliğiniz iptal olabilir.
Özgür Erdursun, emeklilik sürecinin kişiye özel ve karmaşık olduğunu vurgulayarak, "Emeklilik sürecinizi iyi planlayın. EYT'li misiniz, değilseniz olabilir misiniz, borçlanma yapmak mantıklı mı, ne kadar ödeyeceksiniz, ne zaman emekli olacaksınız gibi hayati soruların cevaplarını mutlaka öğrenin," diyerek vatandaşları uyardı. Bu bilgiler ışığında, hem kendi emekliliğinizi hem de olası bir vefat durumunda geride kalanların haklarını güvence altına almak için doğru adımları atmanız büyük önem taşıyor.
