Ekonomik girdap sürerken ‘kontrollü gidiş’ mesajları veriliyor ancak tablo tam tersini söylüyor. MB’nin yıl sonu enflasyon tahmini ‘düzeltmelerle’ yüzde 23’ten 65’e çıktı. Yüzde 300’lük sapma ‘Merkez’in enflasyondan haberi yok’ yorumuna yol açtı. Paranın yönünü belirleyen kurum bile tahminde dikiş tutturamazken 85 milyonun bu öngörüsüzlükte nasıl hareket edeceği merak konusu.
MERKEZ TAHMİNLERE OCAKTA YÜZDE 23’LE BAŞLAMIŞTI 65’E ÇIKARDI
Faiz sebep teziyle gelinen noktada enflasyon rekor kırıyor. Çarşı pazar fiyatlarının oldukça altında kalan TÜİK’te bile oran yüzde 84’e çıktı. Hükümet kanadından gelen açıklamalar ‘temenniden’ öteye gitmezken belirsizlik Merkez Bankası’nın tahminlerine de yansıyor. MB’nin 27 Ocak’ta açıklanan yıl sonu enflasyon raporunda enflasyon tahmini yüzde 23 olarak duyurulurken ekim raporunda oran yüzde 65’e fırladı.
‘HALKIMIZ RAHAT OLSUN’ DİYORLAR ANCAK HEDEFLER TUTMUYOR
Oluşan tablo ‘İş insanı, esnaf, çalışan neye göre hareket edecek?’ sorusuna yol açtı. Ekonomistler de sıkıntılı gidişata dikkat çekti: Öncekiler gibi MB’nin son tahmininin de gerçekleşmesi imkansız. Enflasyon tahminlerinde bile enflasyon var. Merkez Bankası Başkanı ‘Halkımız rahat olsun enflasyon söylediğimiz noktaya hızla gelecek’ diyor. Söyledikleri nokta yıl sonu için yüzde 65. Oraya baz etkisiyle kendiliğinden gelecek zaten.
Türkiye’de denenen yeni ekonomi modeliyle ne hedefler ne de tahminler tutuyor. Uzun bir süredir her açıklamasında enflasyonda yüzde 5 hedefini yineleyen Merkez Bankası, en son raporunda 2024’te bile yüzde 8,8’i tahmin ettiklerini paylaştı. 2022’nin başından itibaren 4 farklı tahminde bulunan Merkez, gerçek enflasyondan her tahmin döneminde bir parça daha uzaklaştı. Ocak 2022’de 23,2 olan tahmin şimdi yüzde 65,2’ye çıktı.
Uzun bir süredir ekonomi yönetiminin aldığı kararlar ne piyasalarda ne de verilerde karşılık buluyor. Merkez Bankası hızlı bir faiz indirimi döngüsüne girdikçe enflasyon yerinde durmuyor. Böylece yapılan tahminler de tutmuyor. Uzun bir süredir yüzde 5 enflasyon hedefinden bahseden Merkez Bankası raporları, yüzde 80 enflasyona rağmen aynı tahmini sürdürüyordu. Dün Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, yılın son Enflasyon Raporunu açıkladı. Kavcıoğlu, 2022 yıl sonu enflasyon tahminini 4,8 puanlık güncellemeyle yüzde 60,4’ten yüzde 65,2’ye yükselttiklerini açıkladı. Kavcıoğlu, enflasyonun 2023 yıl sonunda yüzde 22,3 ve 2024 yıl sonunda ise yüzde 8,8 seviyesine gerileyerek, azalış eğilimini sürdüreceğinin tahmin edildiğini söyledi. Fakat açıklanan bu veriler gerçek enflasyonun oldukça gerisinde. Bu yılın başından itibaren yapılan tahminler ise Merkez Bankası’nın kendi sitesinde şöyle paylaşıldı:
27 OCAK 2022: Enflasyonun 2022 yılı sonunda yüzde 23,2 olarak gerçekleşeceği, 2023 yıl sonunda yüzde 8,2’ye geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağı tahmin edilmektedir.
28 NİSAN 2022: Enflasyonun 2022 yılı sonunda yüzde 42,8 olarak gerçekleşeceği, 2023 yıl sonunda yüzde 12,9’a ve 2024 yıl sonunda ise yüzde 8,3 seviyesine gerileyeceği tahmin edilmektedir.
28 TEMMUZ 2022: Enflasyonun 2022 yılı sonunda yüzde 60,4 olarak gerçekleşeceği, 2023 yıl sonunda yüzde 19,2’ye ve 2024 yıl sonunda ise yüzde 8,8 seviyesine gerileyerek azalış eğilimini sürdüreceği tahmin edilmektedir.
27 EKİM 2022: Enflasyonun 2022 yılı sonunda yüzde 65,2 olarak gerçekleşeceği, 2023 yıl sonunda yüzde 22,3 ve 2024 yıl sonunda ise yüzde 8,8 seviyesine gerileyerek azalış eğilimini sürdüreceği tahmin edilmektedir.
Yapılan tahminlerin 2022 başından beri tutmadığı görülürken, artan enflasyonun da farklı raporlarda uçurum niteliğinde olduğu gözlemlendi. Ocak 2022’de yüzde 23,2 olarak tahmin edilen enflasyon karşısında bugün geldiğimiz noktada enflasyon yüzde 83,45. TCMB Başkanı, 2022 yılı ortalama petrol fiyatları tahmininin 99,6 dolardan 100,5 dolara çıkardıklarını, yüzde 71,3 olan yıl sonu gıda fiyatları tahminini yüzde 75’e yükselttiklerini açıkladı.
‘CARİ DENGEDE İYİLEŞME DEVAM EDİYOR’
Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun açıklamaları şöyle sürdü: “Küresel risklerin önümüzdeki dönemde devam etmesi ve önümüzdeki yıl büyümeleri daha çok etkilemesi bekleniyor. Üretim kapasitesi risk altında olan Avrupa ülkeleri için tahmin güncellemeleri daha belirginleşti. Emtia fiyatlarında son dönemdeki aşağı eğilimin enflasyon dinamiklerini olumlu etkilemesi bekleniyor. 2022 yılına ilişkin enflasyon beklentileri birçok ülke için yukarı yönlü güncellendi, bir süre daha devam edeceği öngörülüyor. Çekirdek enflasyon göstergeleri yıllık bazda daha olumlu görünüm sergiliyor. Öncü göstergeler yılın üçüncü çeyreğinde büyümede sınırlı bir yavaşlamaya işaret ediyor. Sanayi sektörünün dış şoklara karşı dayanıklılığının artmasına büyük önem veriyoruz. Cari dengemizdeki iyileşme süreci ikinci çeyrekte de devam etti. Yapısal dönüşümün cari denge üzerindeki yansımalarını izliyoruz.”
‘İHRACAT ÜZERİNDEKİ RİSKLER AZALDI’
Dış ticarette risklerin azaldığına değinen Şahap Kavcıoğlu “İhracat üzerindeki aşağı yönlü riskler artmış olmakla birlikte, güçlü ve kalıcı unsurlar ağır basmaktadır. Eylül ayı öncü göstergeleri turizm sektörünün güçlü seyrinin devam ettiğini gösteriyor. Üçüncü çeyrekte öncü göstergeler bir önceki çeyreğe göre talep koşullarında daha ılımlı bir seyre işaret ediyor. Kredi kompozisyonunda hedefli kredi politikamızla uyumlu değişiklikler gözlendi. Ağustos ayı itibarıyla, yatırım ve ihracat kredilerinin toplam ticari krediler içerisindeki payı yüzde 28’i aşarak son 20 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştır. KOBİ’lere 558 milyar TL kredi kullandırıldı” ifadelerini kullandı.
‘YİNE İMKANSIZ BİR TAHMİN’
Ekonomistler de Merkez’in raporunu değerlendirdi. Ekonomist Şenol Babuşçu “Merkez Bankası 2022 yılı enflasyon tahminini yüzde 65,2 olarak değiştirdi. Daha önceki tahminler gibi gerçekleşmesi imkansız bir tahmin. Gerçekleşmesi için Ekim, Kasım ve Aralık ayı enflasyon rakamlarının yüzde 0 civarında olması gerekiyor” dedi. İktisatçı Orhan Karaca ise “TCMB’nin enflasyon tahminlerinde bile enflasyon var! Son 4 yıldaki ekim ayı enflasyon raporları: Ekim 2019: Enflasyon 2020’de yüzde 8,2’ye inecek. Ekim 2020: Enflasyon 2021’de yüzde 9,4’e inecek. Ekim 2021: Enflasyon 2022’de yüzde 11,8’e inecek. Ekim 2022: Enflasyon 2023’te yüzde 22,3’e inecek” yorumunu yaptı.
‘TL MEVDUTLARININ PAYI ARTTIKÇA KUR İSTİKRAR KAZANIYOR’
“Tüm politika araçları gözden geçirilerek ülkemiz ihtiyaç ve koşullarına en uygun para politikası çerçevesi kademeli olarak oluşturulmuştur” diyen Şahap Kavcıoğlu “Enflasyonu düşürmek amacıyla yalnızca toplam talebi kısmaya odaklanarak yatırım ve ihracat kapasitesine zarar vermek yerine, hedefli bir anlayışla üretimi destekleyici politikalar uygulanmaktadır. Faiz ve hedefli kredi kararlarıyla uygun finansman koşulları oluşturularak arz ve cari fazla kapasitesi geliştirilmektedir. Mevduatlarda Türk Lirasının payı artmaktadır, bu durum döviz kurlarına istikrar kazandırarak enflasyonun kontrol altına alınmasına katkı sağlamaktadır. Bütünleşik bir çerçeve içinde oluşturulan etkin politika araçlarıyla beklentilerin ve kur istikrarının enflasyondaki düşüşü desteklemesi sağlanacaktır. Kredilerin uygun seviyede olmasını nasıl önemsiyorsak, uygun şekilde kullanılmasını da o kadar önemsiyoruz. Kalıcı cari fazla verme kapasitesine ulaştığımızda döviz piyasasında sağlıklı fiyat oluşumu doğal olarak sağlanmış olacak. Bu hedefe beklenenden daha yakın olduğumuzu bir süredir paylaşıyorum” diye konuştu.
‘NET HATA NOKSANIN EN ÖNEMLİ NEDENİ TURİZM’
Net hata noksanın sadece bu yıl fazla vermediğine değinen Şahap Kavcıoğlu şöyle devam etti: “Geçen yıllar içinde bunun üzerinde olduğu çok yıllar var. Bir yere, tek nedene bağlamak doğru değil. Net hata-noksanın en önemli nedenlerinden biri turizm rakamlarının sonradan güncellenerek doğruya yakınsaması, bunun daha da azalması için TÜİK’le ortak çalışmamız var. TÜİK turizm gelirlerini açıkladı. 5 milyar dolara yakın düzeltme söz konusu. İhracat, kısa vadeli borçlarda da yapmıştık daha önce. Dönem dönem bu çalışmalar yapılarak artış azalışlar doğruya yakınsamak için çalışmalar yapıyoruz.”
‘SİSTEMİK RİSK DEĞERLENDİRMELERİ DOĞRU DEĞİL’
Bankacılarla yapılan görüşmelerde öne çıkan bir konuyu da değerlendiren Şahap Kavcıoğlu “Sistemik risk değerlendirmeleri doğru değil. TCMB ve BDDK faiz, kur gibi tüm riskleri çok dikkatli şekilde takip eden kurumlar. Risk oluşacak adımları niye atalım. Sistemik risk doğrultusunda bana yansıyan bir şey olmadı. Dünyada en güçlü sektörlerden biri bankacılık sektörümüz. İster NPL, ister özkaynak karlılık oranlarıyla… Bu rasyolara sahip bankacılık sektörünün herhangi bir riskini konuşmamız söz konusu değil. Her şey anlık olarak izleniyor, öyle bir şey olduğunda hızlıca tedbir alınır. Doğru bulmuyorum bunların konuşulmasını” açıklamasında bulundu.
‘PARA POLİTİKASININ NEDEN BÖYLE OLDUĞU ANLAŞILIYOR’
Ekonomist Emrah Lafçı “Çok basit bir soru: ‘Sayın Başkan, bugün siz bir birey olarak enflasyon yüzde 80’in üstündeyken, kendiniz için 10 yıl vadeli yüzde 10 faizli tahvil alır mısınız?” sorusunu sordu. Ekonomist Oğuz Demir de “TCMB Başkanı: Herkes, halkımız rahat olsun enflasyon söylediğimiz noktaya hızla gelecek. Söyledikleri nokta yıl sonu için yüzde 65! Oraya baz etkisiyle kendiliğinden gelecek zaten de siz daha düşük bir seviyeye indirmek için daha ne kadar bekleyeceksiniz acaba?” dedi. Gelecek Partili İbrahim Turhan: “Merkez Bankası başkanının hesabına göre makine teçhizat yatırımları da fevkaladenin fevkindeymiş. TÜİK verisine göre faiz indirimlerinin son dört çeyrekteki ortalama esas alındığında 2016’dan bugüne 6 yılda yıllıklandırılmış artış yüzde 5,5. 2010-16 arası 6 yıllık dönemde ise yüzde 8,6’ydı. Enflasyon raporu sunumunda; Türkiye’nin cari fazla vererek büyüdüğünü de söyledi. Para politikasının neden böyle olduğu anlaşılıyor.”
