Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait Ulusal Eğitim İstatistikleri’ni yayımladı. Verilere göre, 25-34 yaş aralığındaki nüfus içinde yükseköğretim (ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora) mezun oranı yüzde 44,9’a yükseldi. Bu oran, 2008 yılında sadece yüzde 13,5 seviyesindeydi. Kadınlarda artış daha belirgin oldu; 2008’de yüzde 12,5 olan yükseköğretim mezun oranı, 2024’te yüzde 48,9’a çıktı. Erkeklerde ise aynı oran yüzde 14,6’dan yüzde 41,1’e yükseldi.
25 yaş ve üzeri nüfusta yükseköğretim mezunlarının oranı da dikkat çekici bir artış göstererek yüzde 9,8’den yüzde 25,3’e ulaştı. Bu yaş grubunda ortalama eğitim süresi ise 9,5 yıl olarak kaydedildi.
EĞİTİMDE BÖLGESEL UÇURUM DERİNLEŞİYOR
Eğitim süresi bakımından iller arasında belirgin farklar bulunuyor. 2024 itibarıyla 25 yaş ve üzeri bireylerde ortalama eğitim süresinin en yüksek olduğu il 10,8 yılla Ankara olurken, İstanbul, Eskişehir, Kocaeli ve İzmir başkentten sonra sıralandı. En düşük ortalama eğitim süresi ise 7,5 yılla Ağrı’da ölçüldü. Şanlıurfa, Muş, Kastamonu ve Van da listenin alt sıralarında yer aldı.
EBEVEYNİN EĞİTİMİ, ÇOCUKLARIN EĞİTİM GELECEĞİNİ BELİRLİYOR
Eğitim düzeyiyle ebeveyn eğitimi arasındaki güçlü bağ da istatistiklere yansıdı. 25 yaş üstü nüfus içinde annesi yükseköğretim mezunu olan bireylerin yüzde 84,4’ü, babası yükseköğretim mezunu olanların ise yüzde 80,3’ü üniversite mezunu oldu. Buna karşılık, annesi yalnızca ortaöğretim altı eğitim seviyesinde olan bireylerde bu oran yüzde 28,7’ye, babası aynı düzeyde olanlarda ise yüzde 27,4’e düştü.
YÜKSEKÖĞRETİM ARTIYOR, YOKSULLUK DERİNLEŞİYOR
Eğitim düzeyindeki yükselişe rağmen gelir adaleti açısından tablo pek iç açıcı değil. Yükseköğretim mezunlarının yoksulluk oranı, 2008 yılında yüzde 1,3 iken 2020’de yüzde 5,1 ile zirve yaptı ve 2024’te yüzde 4,4 seviyesine geriledi. Gelirler artarken, özellikle enflasyon ve asgari ücrete kıyasla reel gelirdeki erime dikkat çekiyor.
ASGARİ ÜCRETE GÖRE GELİR GÜCÜ AZALDI
Yükseköğretim mezunlarının yıllık ortalama esas iş gelirleri 2008 yılında 19 bin 77 TL iken, bu rakam 2024’te yüzde 1524’lük artışla 309 bin 721 TL’ye ulaştı. Ancak aynı dönemde asgari ücretteki yüzde 2627’lik artış, mezunların gelir avantajını gölgede bıraktı. 2008’de ortalama aylık gelir, asgari ücretin 2,55 katı iken bu oran 2023’te 1,32’ye geriledi. 2024’te ise mezun maaşlarının asgari ücrete oranı 1,52 olarak gerçekleşti.
TÜİK’in verileri, Türkiye’de yükseköğretime erişimin artmasına karşın, bu eğitimin ekonomik getirilerinin orantılı şekilde yükselmediğini ortaya koyuyor.
