Faiz düştükçe enflasyon artıyor

Faiz düştükçe enflasyon artıyor

Bir süredir beklentilerin üstünde gelen enflasyon verileri, faiz ile arasındaki makası gittikçe açıyor. Haziranda da beklentileri aşan enflasyon yüzde 1,12 artarak 12,62’ye çıktı. Böylece ilk 6 ayda en yüksek orana ulaştı. Mayıs ayı enflasyon verisi ile birlikte TCMB’nin yüzde 8,25 seviyesindeki politika faizi ile yıllık enflasyon arasındaki fark 4 puanı aştı. Analistlere göre, politika faizinin enflasyonun bu denli altında kalması soru işaretlerini artırıyor.

Türkiye’nin enflasyonu yaklaşık son 3 aydır beklentilerin üzerinde geliyor. Ocak ayında 12.1 olan enflasyon ilk 6 ay içinde 10.94’e (nisan) kadar düşse de yeniden tırmanışa geçti. Haziran ayı enflasyonu yeniden Ocak 2020 bandını da geçerek 12.62’ye ulaştı. Beklentiler 0.70 artış yönündeyken, Türkiye İstatistik Kurumu verileri (TÜİK) Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) haziranda aylık bazda yüzde 1,13 Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,69 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 12,62 yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 6,17 oldu. Öte yandan faiz enflasyon sarmalı bir kez daha dikkat çekti. Faizler düştükçe enflasyon düşer tezi bir kez daha rafa kalktı. Kurdaki sert değer kaybının ardından Ekim 2018’de yıllık enflasyon yüzde 25,24 ile son 15 yılın rekor seviyesini görmüştü. Yıllık enflasyon bu tarihten itibaren düşüş eğilimine girdi ancak kalıcı tek haneye henüz ulaşılmadı. Aksine yönünü yeniden yükselişe çevirdi. Mayıs ayı enflasyon verisi ile birlikte TCMB’nin yüzde 8,25 seviyesindeki politika faizi ile yıllık enflasyon arasındaki fark 4 puanı aştı. Analistlere göre, politika faizinin enflasyonun bu denli altında kalması TCMB’nin devam eden faiz indirimlerine ilişkin soru işaretlerini artırıyor. Merkez Bankası yaklaşık 1 yıldır süren faiz indirimi serüvenine geçen ay ara verdi. Temmuz ayında faizi yüzde 24 ile devralan TCMB Başkanı Murat Uysal, 11 PPK toplantısında faizi 8,25’e kadar indirdi. Son toplantıda ise kurul faizleri sabit tutma kararı aldı. Merkez Bankası raporunda da enflasyon vurgusu yapıldı. Faiz indirimlerine ara vermede en büyük nedeninin yüksek enflasyon olduğu açıklandı. Ekonomistler ise kredi gelişmelerinin de dikkate alındığını paylaştı.
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, haziran ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalar dikkate alındığında, tüketici fiyatları yüzde 11,88 yurtiçi üretici fiyatları yüzde 7,74 arttı. Ekonomistlerin haziran ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 0,7 olmuştu.

‘1 YIL İÇİNDE MÜMKÜN DEĞİL’

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aykut Erdoğdu TÜİK’in makyajlanmış rakamlarına rağmen fiyatlardaki yükselişin gizlenemediğini ifade ederek şunları söyledi: “Merkez Bankası’nın hedeflediği patikadan tamamen çıkmış durumdayız. Enflasyonun önümüzdeki bir yıl içinde tek haneye inmesi artık mümkün değil. Çekirdek enflasyon da çift haneli enflasyona çok uzak olduğumuza işaret ediyor. ‘Faizler düşünce enflasyon düşecek’ diyenler bunun mümkün olmadığını gördü. Düşük faiz politikası, mevcut duruma rağmen talep doğurdu. Toplam talep koşullarının sınırlayıcı etkisine karşın, sarayın para arzı politikası ters tepti ve TÜİK’in açıkladığı enflasyon bile yükseldi.” Haziran enflasyon oranlarının memur ve emeklinin maaş zammını belirleyecek olmasından dolayı verilerin önemli olduğuna işaret eden Erdoğdu, “Amaçları enflasyonu düşük gösterip memur-işçi ve emeklilerin maaşlarına düşük zam yapmak” diye konuştu. İktidarın gelirlerini artırmak için ek vergi ve gümrük vergilerinde artışa gittiğini hatırlatan Erdoğdu, her türlü vergi artışının maliyet ve enflasyon artışı olarak kısır döngü oluşturduğuna dikkat çekti. Merkez Bankası’nın da piyasa koşullarına uygun olmayan faiz uygulamasının bir miktar talep artışı yarattığını bunun da fiyatları tırmandırdığını vurgulayan Erdoğdu, bunun en bariz örneği olarak 3 haftada 19 milyar TL’ye ulaşan konut kredilerini gösterdi.

‘ÇİFT HANEYE ALIŞMAMIZ GEREKİYOR’

Virtus Glocal Yönetici Ortağı İnanç Sözer Bloomberg HT’ye rakamın tahminlerinin üzerinde gerçekleştiğini, çift haneli enflasyona alışmamız gereken bir dönemden geçildiğini belirtti. Sözer “Yakın vadeli beklentiler ışığında baktığımız zaman bana kalırsa bugünkü rakamlardan sonra en önemli sonuç, önümüzdeki bir yıl boyunca tek haneli enflasyon göremeyecek olmamızdır” dedi. Sözer enflasyonda daha yüksek çift hanelerin görülebileceğini, bu açıdan Merkez Bankası’nın da yatırımcı algısını iyileştirmesi gerektiğini söyledi. Kredilerde yaşanan büyümeye de dikkat çeken Sözer “Böyle bir kredi büyümesini 20 yıldır görmemiştik. Dolayısıyla talep yönlü olarak fiyatların daha da yukarı geldiğini göreceğiz, fiyatların düşmüyor olması da bunun teyidi niteliğinde” diye konuştu. Sözer, ekim ayında enflasyonda yüzde 15’lere yükseliş olabileceğinin tahminini yaptı.

YENİDEN RİSK OLUŞTURMAYA BAŞLADI

Garanti BBVA Yardımcı Başekonomisti Seda Güler Mert de Bloomberg HT’ye enflasyon rakamında son iki ayda yaşanan yukarı yönlü sapmanın risk oluşturduğunu söyledi. Mert “Alınan tedbirlerin yansımaları var. Biz düşük talebin çekirdek fiyatlarda aşağı yönlü etki yapmasını bekliyorduk. Ama düşük talebin bu şekilde yansımadığını gördük. Nisan ayından sonra kredi büyümesi ilk etapta tüketim tarafında etkili oldu, bunun etkilerini enflasyonda hissetmeye başladık, özellikle çekirdek fiyatlarda bunu görüyoruz, bu iyi bir sinyal değil. Toparlanma hızlı geldiği için dengesizlik biraz artmış durumda” yorumunu yaptı.

HEDEFLER TUZ BUZ OLDU

Analist Fatih Sezer “Haziran ayı enflasyonu yüzde 1,13 gelmiş. Geçen yıl aynı ayda enflasyon yüzde 0,03 olduğundan yıllık enflasyon yüzde 12,62’ye yükseldi. Merkez Bankasının piyasayı yüzde 7,60 maliyetle fonladığını düşünürsek reel faizin enflasyonun 5 puan altında olduğunu söyleyebiliriz” yorumunu yaptı. Sosyal medya üzerinden paylaşımda bulunan analist Mustafa Sönmez ise “Gıda yüzde 1,6 gerilemesine rağmen TÜFE yüzde 1,1 arttı, yıllığı yüzde 12,6’yı buldu. Aylık hızlı artışlar daha çok pandemide kapanan hizmetler sektöründe oldu. Hedefler tuzla buz. Haziran’da zam şampiyonu yüzde 4,5 ile ulaştırma oldu. Hem otomobil fiyatları hem de bilet fiyatları sert arttı. Lokanta fiyatlarında da sert artışlar görüldü” dedi. Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova da “Ülkede birçok sektör fırsatçı olmuş. Sadece müteahhitler değil, 3 gün öncesine kadar ağlayan ulaştırma, otelcilik ve lokantalar da zam kervanına katılmış” diye konuştu.

MEMUR MAAŞLARI ERİDİ

Yıllık bazda değerlendirildiğinde Haziran 2019-2020 döneminde memur maaşları, enflasyon farkı dahil yüzde 11,84 arttı ama bu dönemde TÜFE yüzde 12,62 olarak gerçekleşti. Böylece haziran ayları dikkate alındığında maaşların yıllık olarak net yüzde 0,78 eridiği ortaya çıktı. Sadece enflasyon kaynaklı bu erime aylık ortalama 31,3 TL, yıllık bazda ise 376 TL’ye ulaştı. Hal böyle olunca enflasyon farkı ödemesinin de maaşlardaki erimeye, alım gücündeki düşüşe bir çözüm olmadığı bir kere daha görüldü. Haziran enflasyonuna ilişkin değerlendirmelerde bulunan Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı Önder Kahveci “Yıllık resmî enflasyonun yüzde 13’lere dayandığı bir ortamda memur ve emeklileri yüzde 8’lik zamma mahkûm etmek, sosyal devlet anlayışıyla bağdaşmıyor” dedi.

YILLIK BAZDA TÜTÜN VE ALKOL HÂLÂ LİDER

TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artış yüzde 22,41 ile alkollü içecekler ve tütün ana harcama grubunda görüldü. Bunu yüzde 19,8 ile çeşitli mal ve hizmetler ve yüzde 14,95 ile konut izledi. Bu dönemde sağlıkta yüzde 13,55, gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 12,93 artış gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu ana harcama grupları sırasıyla yüzde 4,84 ile haberleşme, yüzde 6,32 ile eğlence ve kültür, yüzde 9,74 ile ev eşyası yüzde 10,66 ile giyim ve ayakkabı oldu. Geçen ay endekste kapsanan 418 maddeden, 71 maddenin ortalama fiyatında düşüş gerçekleşirken, 57’sinin ortalama fiyatında değişim olmadı. 290 maddenin ortalama fiyatında ise artış görüldü.

EMEKLİ VE MEMURA ENFLASYON FARKI

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ocak-haziran döneminde yüzde 5,75 oranında arttı. Yılın ilk 6 ayında yüzde 5,75 olarak gelen enflasyon oranı sonrasında memur ve emeklilerin temmuz maaşlarına yüzde 1,75 enflasyon farkı yansıtılacak. Memurlara bu yılın ilk yarısında uygulanan toplu sözleşme doğrultusunda maaşlara yüzde 4 artış yapılmıştı. Bu yılın ilk yarısında enflasyonun yüzde 4’ü aşan kısım kadar memurlara enflasyon farkı da veriliyor. Bağ-Kur ve SSK emeklileri ise 5,75 maaş zammı alacak.

‘TEK HANE GÖRÜNTÜSÜNDEN UZAKLAŞILIYOR’

Terra Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, enflasyon rakamlarını şöyle yorumladı: “Bloomberg anketine katılan ekonomistlerin ve bizim beklentimiz aylık bazda yüzde 0,6 ve yıllık yüzde 12 oranında bir enflasyon gerçekleşmesi yönündeydi. Bu bakımdan gelen verilerin, genel anlamda yüksek olan beklentilerin daha da üzerinde olduğunu görüyoruz. Haziran ayı ile beraber artan talep ve pandemi kuralları nedeniyle kısılan hizmet arzı kaynaklı yeni fiyatlamaların etkisi olarak görünüyor. Alt kırılımlarda beklenti dışında bir durum görülmezken, mevcut enflasyon şartları ve görünümü çerçevesinde tek haneli enflasyon görüntüsünden uzaklaşılıyor olması dikkat çekmektedir. Manşet ve çekirdek enflasyon eğilimlerinin enflasyon beklentileri tarafında da yansımaları olacaktır. Bu kapsamda enflasyon risklerini görerek son toplantıda ‘bekle ve gör’ yapan Merkez Bankası’nın bu ayın sonunda açıklanacak olan Enflasyon Raporu tarafında resmi beklentileri yukarı revize etmesini bekleriz. Nisan sonundaki enflasyon raporunda yılsonu tahmini yüzde 7,4 olmuştu. Merkez Bankası, enflasyonla senkron bir şekilde politikasını uygulamak durumunda ve Temmuz 2019’dan beri elindeki hareket alanının tamamına yakınını kullanacaktır. Dolayısıyla faiz indirimi bundan sonra yaparsa çok ılımlı bir oranda yapabilir.”

ÜRETİCİ FİYATLARINDA DA YÜKSELİŞ GÖRÜLDÜ

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Yİ-ÜFE, haziranda bir önceki aya göre yüzde 0,69 geçen yılın aralık ayına göre yüzde 6,89 geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,17 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 7,74 artış gösterdi. Sanayinin 4 sektörünün haziranda yıllık bazda değişimleri dikkate alındığında madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 4,19 imalatta yüzde 5,99 elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 9,40 su temininde yüzde 7,30 artış gerçekleşti. Bu grupların aylık değişimlerine bakıldığında ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,05 imalatta yüzde 0,51 elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 3,03 su temininde yüzde 1,08 artış görüldü. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimlerine bakıldığında ara malında yüzde 6,14 dayanıklı tüketim malında yüzde 13,04 dayanıksız tüketim malında yüzde 8, sermaye malında yüzde 11,57 artış olurken, enerjide yüzde 5 azalış oldu. Bu grupların aylık değişimleri ise ara malında yüzde 0,55 dayanıklı tüketim malında yüzde 0,42 azalış, dayanıksız tüketim malında yüzde 0,15 enerjide yüzde 8,48, sermaye malında yüzde 0,83 artış olarak kayıtlara geçti.

PETROL FİYATLARINDA GERİLEME SÜRÜYOR

Yıllık bazda en yüksek azalış, yüzde 55,59 ile ham petrol ve doğal gaz, yüzde 28,24 ile kok ve rafine petrol ürünlerinde görüldü. Buna karşılık metal cevherleri yüzde 23,35, tütün ürünleri yüzde 22,64, diğer mamul eşyalar yüzde 19,53 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler oldu. Aylık en yüksek azalış, yüzde 5,14 ile diğer ulaşım araçları, yüzde 3,14 ile kağıt ve kağıt ürünleri, yüzde 1,02 ile ana metaller alt sektörlerinde gerçekleşti. Buna karşılık kok ve rafine petrol ürünleri yüzde 29,89, ham petrol ve doğalgaz yüzde 20,70, elektrik-gaz üretim ve dağıtımı yüzde 3,03 ile endekslerin en fazla arttığı alt sektörler olarak kaydedildi.

YİNE ULAŞTIRMA DİKKAT ÇEKTİ

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, haziran ayı ana harcama gruplarında fiyat değişimleri belli oldu. Haziranda bu kategoride aylık bazda en yüksek artış, yüzde 4,49 ile ulaştırmada gerçekleşirken, bu grubu yüzde 2,83 ile lokantalar, yüzde 2,45 ile eğlence ve kültür takip etti. Ana harcama grupları itibarıyla haziran ayında azalış gösteren tek ana grup yüzde 1,6 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. En az artış gösteren gruplar ise yüzde 0,7 ile konut, yüzde 0,87 ile alkollü içecekler ve tütün ve yüzde 0,97 ile çeşitli mal ve hizmetler olarak kayıtlara geçti.

Öne Çıkanlar
YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Hakaret, küfür, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. (!) işaretine tıklayarak yorumla ilgili şikayetinizi editöre bildirebilirsiniz.
Diğer Haberler
Son Dakika Haberleri
KARAR.COM’DAN