Fransa-Yunanistan ilişkileri: Derinleşen işbirliği

Fransa-Yunanistan ilişkileri, 2015 yılında Atina’da imzalanan ve bir niyet beyannamesi olarak telakki edilebilecek stratejik ortaklık anlaşması ile birlikte, giderek artan bir ivme kazanmış görünüyor. İki ülkenin de Avrupa Birliği (AB) üyesi olmasının getirdiği sürekli istişare mekanizmalarının yanında, iki ülke dış politikalarında benzer gündemlerin öne çıkması, ikili işbirliğinin derinleşmesine hizmet eden en önemli etken.

25 Ocak tarihinde Fransız Savunma Bakanı Florence Parly’nin Atina ziyareti, Fransa’nın Yunanistan ile ilişkilerine atfettiği önemin son dönemdeki örneklerinden birisi. Fransa-Yunanistan münasebetlerinde derinleşen işbirliğini genel itibarıyla iki ülkenin siyasi, iktisadi ve askeri ilişkilerinde izlemek mümkün.  

Fransa-Yunanistan münasebetlerindeki yakınlaşma, her şeyden önce, karşılıklı gerçekleşen üst düzey resmi ziyaretlerde kendini göstermekte. Fransız Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Eylül 2017’de Yunanistan’ı ziyaret etmiş ve yeni bir Avrupa için AB’nin yeniden inşa edilmesi gerektiğini öne sürmüştü.

Emmanuel Macron, Yunanistan’ın yaşadığı mali kriz sürecinde bu ülkeye karşı nispeten olumlu bir tavır takınan Fransız hükümetlerinin bu yaklaşımını gösterecek şekilde, Yunanistan’ın yaşadığı krizi Avrupa’nın başarısızlığı olarak nitelemişti. Bu ziyaretten bir yıl sonra ise, Eylül 2018 tarihinde, bu kez Fransız Avrupa ve Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, Atina’yı ziyaret etti. Bu ziyareti, Nisan 2019 tarihinde Yunan Dışişleri Bakanı Yorgos Katrugalos’un Paris ziyareti takip etti. 

Bu ziyaret trafiğindeki önemli dönemeçlerden birisini, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Ocak 2020 tarihinde Paris’e gerçekleştirdiği ziyaret. Kiryakos Miçotakis, Macron ile gerçekleştirdiği basın toplantısında, iki ülke yönetiminin yeni bir stratejik ortaklık için bir yol haritası geliştirmekte olduğunu ifade etti.

Yunanistan’ın mali krizden tamamen çıktığını ileri süren Yunan Başbakanı, yakın zaman önce uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Yunanistan’ın kredi notunu yükseltmesini örnek göstererek, Fransız yatırımcıları ülkesine yatırım yapmaya davet etti. Haziran 2020’de ise, bu sefer Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikolaos Dendias, Paris’e bir ziyaret gerçekleştirdi. Üst düzey temasların son örneklerinden birisi de, Macron ile Miçotakis arasında Ağustos 2020 tarihinde yapılan telefon görüşmesi oldu.  

*** 

Fransa-Yunanistan ilişkilerinin, iki taraflı işbirliğine ilaveten çok taraflı işbirliği boyutu da mevcut. Örneğin, Ocak 2020 tarihinde, Fransa, Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Mısır dışişleri bakanları Kahire’de bir toplantı düzenlediler. Ağustos 2020 tarihinde ise, bu ülkelere ek olarak Birleşik Arap Emirlikleri dışişleri bakanının da katılımıyla bir telekonferans toplantısı gerçekleştirildi. 

Fransa-Yunanistan siyasi ilişkilerinin gündeminde, yukarıda işaret edilen ziyaretlerde de istisnasız mevzubahis olan, üç konu öne çıkmakta. İlk olarak, Avrupa’ya yönelik düzensiz göçmen hareketinin denetimi noktasında Fransız yönetimi, Yunanistan ile yakın bir danışma ve dayanışma sergilemekte. İkinci olarak, Doğu Akdeniz’deki gelişmelere dair karşılıklı bir politik ortaklık görülmekte.

Örneğin, Macron’un Doğu Akdeniz’de AB üyesi ülkelerin egemenliğine meydan okunması halinde ortak bir dayanışmanın gerekli olduğu yönündeki ifadeleri, Fransız yönetiminin Yunanistan’a verdiği neredeyse koşulsuz siyasi desteği ortaya koymakta. Üçüncü olarak ise, Libya iç savaşına dair iki ülkenin örtüşen çıkar ve söylemleri söz konusu. Bu konuda, Fransız ve Yunan yönetimleri, Libya’dan tüm yabancı güçlerin çekilmesi ve Birleşmiş Milletler (BM) silah ambargosuna tüm tarafların uyması gerektiği noktasında ortak bir tavra sahipler. 

*** 

Fransa-Yunanistan iktisadi ilişkileri, siyasi münabetlerde müşahede edilen hızlanmanın gerisinde kalmış durumda. İki ülke yönetimleri de iktisadi ilişkilerin artması ve genişlemesine yönelik müşterek bir istek ve irade sergilemekte. 2013 yılından itibaren, Yunanistan ekonomisinde göreceli bir toparlanma göze çarpıyor.

Örneğin, Yunanistan’da kişi başına düşen milli gelir 2013 sonrası dönemde artış eğiliminde ve aynı şekilde işsizlik oranı bu dönemde neredeyse yarı yarıya azalmış durumda. Bu toparlanmanın, Fransa ve Yunanistan yönetimleri tarafından, ikili iktisadi ilişkilerin daha fazla gelişmesine imkan vermesi bekleniyor. 

Fransa açısından, Yunanistan ile arasındaki ticari ilişkilerin gelişmesi öncelikli bir konu. Akdeniz coğrafyasında daha aktif bir dış politika yürütmeye çalışan Fransız hükümeti, bu stratejik yönelimin ekonomik zeminini teşkil edecek şekilde, bu coğrafyadaki tüm ülkeler ile ticari ilişkilerini de çeşitlendirme ve geliştirme çabasında. Fransa Dışişleri Bakanlığı’nın verilerine göre, Yunanistan, Fransa’nın Euro Bölgesi’nde en fazla ticaret fazlası verdiği ülke konumunda. AB üyesi ülkeler arasında ise, ikinci en fazla ticaret fazlası verdiği ülke. 

Ne var ki, bu olumlu tabloya rağmen, Yunanistan’ın başlıca ithalat ve ihracat ortaklarına bakıldığında, Fransa nispeten gerilerde kalıyor. Yunanistan’ın ithalatında, Fransa % 4.3 ithalat hacmi oranı ile yedinci sırada yer almakta. Almanya % 11 ile birinci sırada yer alırken, Irak, Çin ve Hollanda gibi ülkeler, Fransa’nın önünde bulunuyor (Türkiye, % 3.6 ile sekizinci sırada).

Yunanistan’ın ihracatında ise, Fransa % 3.5 ihracat hacim oranı ile sekizinci sırada yer almakta. İtalya % 11 ile birinci sırada yer alırken, Almanya, Bulgaristan ve İngiltere gibi ülkeler, Fransa’nın önünde bulunuyor (Türkiye, % 5.9 ile üçüncü sırada). Fransız yönetimi açısından, Yunanistan dış ticaretindeki payını artırma, bu ülke ile iktisadi ilişkilerinin başlıca hedeflerinden birisini teşkil etmekte. 

*** 

Ticari ilişkilere ek olarak, yatırım ilişkileri de iki ülkenin üzerinde durduğu alanlardan birisi. Yine Fransa Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Fransa, Yunanistan’daki en büyük dördüncü uluslararası yatırımcı konumunda bulunuyor. 2018 yılı verilerine bakıldığında ise, Fransa % 4.9 oranı ile doğrudan dış yatırımlar noktasında beşinci sırada yer almakta.

2018 yılında, Yunanistan’a en fazla yatırım yapan ülkeler ise sırasıyla, Almanya (% 22.7), Lüksemburg, Hollanda ve İsviçre olmuştu. Son dönemdeki önemli Fransız yatırımlarına örnek olarak, Mart 2018’de Selanik limanının % 67’lik hissesinin 1.1 milyar euro karşılığında, Fransız şirket Terminal Link’in de dahil olduğu bir konsorsiyuma satılması gösterilebilir.  

Fransa-Yunanistan münasebetlerindeki derinleşen işbirliğinin en belirgin olduğu alan ise askeri ilişkiler. Florence Parly’nin 25 Ocak’ta Atina’ya gerçekleştirdiği ziyaret esnasında Katimerini gazetesine verdiği mülakatta da ifade ettiği üzere, iki ülke “sağlam bir savunma ilişkisi inşa ediyorlar.”

Bu savunma ilişkisi ise birçok sütun üzerinde yükselmekte. Bu sütunlarda birisini, iki ülke silahlı kuvvetleri arasındaki yakın temaslar oluşturuyor. Bir örnek olarak, Şubat 2019 tarihinde, Fransa Genel Kurmay Başkanı François Lecointre, Yunanistan’a iki günlük resmi bir ziyarette bulunmuştu.  

Askeri işbirliğinin bir başka ayağını ise, iki ülke silahlı kuvvetlerinin düzenli aralıklar ile gerçekleştirdikleri ikili ve çoklu ortak askeri tatbikatlar oluşturmakta. Mesela, Ağustos 2020 tarihinde, Fransız kuvvetleri, Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İtalya’nın Doğu Akdeniz’de icra ettiği askeri tatbikatlara katılırken, Eylül-Ekim 2020 tarihlerinde, Yunan kuvvetleri, Fransız hava kuvvetleri tarafından icra edilen Volfa tatbikatlarına iştirak etti.

Ayrıca, Fransa açısından, Yunan silahlı kuvvetlerinin Fransa’nın Afrika’nın Sahil bölgesinde, özellikle Mali’de, icra ettiği askeri operasyonlara katılımını sağlamak, üzerinden hassasiyetle durulan bir konu. 

İki ülke arasından inşa edilen sağlam savunma ilişkisinin önemli sütunlarından birisi ise hiç kuşkusuz savunma sanayindeki işbirliği. Fransa’nın Yunanistan’a silah ihracatı 2000 yılından sonra artış kaydetmişti. Örneğin, 2007 yılında nihai teslimatı yapılan bir anlaşmaya göre, 25 adet Mirage-2000 savaş uçağının Yunanistan’a satışı gerçekleşmişti.

Bu dönemde, Fransa tarafından Yunanistan’a ihraç edilen belli başlı silah sistemleri arasında, NH-90 nakliye helikopterleri, AS-532 Cougar çok amaçlı askeri helikopterler, Sperwer insansız hava araçları (İHA), Panhard VBL zırhlı personel taşıyıcılar ile muhtelif füze sistemleri sayılabilir. 

Bununla birlikte, son dönemde, Fransa ile Yunanistan arasındaki savunma sanayi işbirliğinde bir gerileme kendini göstermekteydi. Örneğin, Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) verilerine göre, 2015-2019 yılları arasında, Yunanistan’ın savunma sanayi ithalatında ilk üç sırada Almanya (% 64), ABD (% 19) ve İngiltere (%7.5) yer almakta.

Bununlar beraber, 25 Ocak’ta Florence Parly’nin Atina ziyaretinde imzalanan tedarik anlaşması ile Fransa, Yunanistan savunma sanayindeki konumunu tekrar güçlendirmeye yönelik önemli bir kazanım elde etmiş bulunuyor.  

*** 

Yapılan anlaşmaya göre, Yunanistan hava kuvvetleri, 3.04 milyar dolar karşılığında 18 Rafale savaş uçağını Fransa’dan tedarik edecek. Bu uçakların 12 adedi halihazırda Fransız hava kuvvetleri tarafından kullanılan uçaklar olacakken, 6 tanesi yeni imal edilecek uçaklardan oluşacak.

Uçakların nihai teslimatının 2023 yılının başlarında gerçekleşmesi öngörülmekte. Fransa açısından bu anlaşmayı önemli kılan hususiyetlerden birisi ise, Yunanistan’ın Rafale savaş uçaklarını silahlı kuvvetler envanterine katan Avrupa’daki ilk ülke, ve ayrıca Mısır, Hindistan ve Katar’dan sonra dünyadaki dördüncü ülke oluşu. Yunanistan’ın, deniz kuvvetlerinin modernizasyonu kapsamında, Fransız savunma sanayi şirketi Naval Group tarafından geliştirilen Belharra sınıfı fırkateynlerden satın almaya yönelik girişimleri olduğunu da ifade etmek gerekiyor.

Fransa ile Yunanistan, aralarındaki işbirliğini derinleştirmeye yönelik siyasi, iktisadi ve askeri sahalarda önemli adımlar atmış bulunuyorlar. İki ülke arasında gelişmekte, çeşitlenmekte ve derinleşmekte olan münasebetler, hem bu ülkelerin dış politikalarında hem de bölgesel siyasette kayda değer sonuçlar doğurma potansiyeline sahip bulunuyor.