Sanat dünyası 2023’teki acı depremle kendi dertlerini unuttu, 11 ilin yaralarını sarmaya koştu. Depremzedelere destek olanlar arasında Haluk Levent önde koşarken, Refik Anadol gibi birçok sanatçı eserlerini bölgedekiler için açık artırmaya koydu. Türkiye, Cumhuriyet’in yüzüncü yılını acılar karşısında ‘tek yürek’ olarak atlattı.
SALİHA SULTAN
Pandemi sürecinin ardından dolardaki kurt artışıyla birlikte ekonomik krizinin tırmandığı günlerin ardından gelen 2023, kültür sanat dünyasında dertlere çözüm arayışları ile başladı. Ancak Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraşlı depremler, bütün Türkiye’ye olduğu gibi sanat dünyasına da kendi dertlerini unutturdu. Sanatçıların tek yürek olduğu acı günler sırasında deprem bölgesine destek olmak isteyenler arasında Haluk Levent önde koşarken, Refik Anadol gibi birçok sanatçı eserlerini deprem bölgesindeki sanatçılar ve öğrenciler için açık artırmalara çıkardı.
Birçok özel tiyatro Tiyatro Kooperatifi öncülüğünde perdesini deprem bölgesi için açarken, İstanbul Kültür Sanat Vakfı gibi kurumlar projelerinde bölgedeki sanatçılara öncelik verdi. Sanat dünyası 2023’te büyük bir dayanışmaya imza attı. Ayrıca Ekim’de başlayan ve hala süren İsrail’in Gazze’deki soykırıma varan katliamlarına da kayıtsız kalınmadı. Edebiyatçılar ve sinemacılar imzaladıkları bildirilerle katliamlara tepki gösterdi.
Yılın yüz güldüren olayları ise Merve Dizdar’ın ‘Kuru Otlar Üstüne’ filmindeki rolü ile Cannes’da ‘En İyi Kadın Oyuncu’ ödülünü alması ve dijital sanatçımız Refik Anadol’un eserinin Las Vegas’ta açılan, dünyanın en büyük küresel yapısı ve en büyük LED ekranına sahip olan eğlence merkezi Sphere’in dış ekranını kaplaması oldu.
Erkin Koray
ÖZKAN UĞUR VE ERKİN KORAY PEŞ PEŞE GİTTİ
2023 sanat dünyası için acı kayıpların yılı oldu. Müzik dünyası Ocak’ta türkücü Burhan Çaçan’a, Mayıs’ta türkülerin ustası Nuri Sesigüzel’e, Haziran’da sanatçı Metin Milli, kantocu Nurhan Damcıoğlu, ses sanatçısı Faruk Salgar ve usta kemancı Suna Kan’a, Temmuz’da MFÖ grubunun üyesi Özkan Uğur’a, Ağustos’ta Anadolu Rock’un babası Erkin Koray’a, Kasım’da ‘bayan kahkaha’ Güzide Kasacı’ya, Aralık’ta klasik Türk müziğinin duayeni Prof. Dr. Nevzat Atlığ’a veda etti.
Özkan Uğur
Nevzat Atlığ
Sinema ve oyunculuk dünyası Nisan’da Rana Cabbar’ı, Mayıs’ta Mehmet Ulay’ı, Haziran’da Yıldız Tezcan’ı, Temmuz’da Tanju Tuncel, yönetmen Yılmaz Gruda ve duayen senarist Safa Önal’ı, Aralık’ta oyuncu Can Gürzap ve yönetmen Yılmaz Atadeniz’i kaybetti. Edebiyat dünyasında da Ekim’de Büyük Doğu Yayınları sahibi, Necip Fazıl Kısakürek’in oğlu Mehmed Kısakürek ve yazar Recep Seyhan Hakk’a yürüdü. Düşünce dünyası tarihçi Zafer Toprak, Roni Margulies, Kadir Cangızbay, Hıfzı Topuz, Rauf Tamer ve Ergun Özbudun gibi isimleri uğurladı.
MEDENİYETLER KOROSU YEDİ ÜYESİNİ YİTİRDİ
Yıkıcı depremde bölgedeki birçok sanatçının da acı haberi duyuldu. Antakya Medeniyetler Korosu’nun yedi sanatçısı, Mehmet Özdemir, Gizem Dönmez, Hakan Samsunlu, Pınar Aksoy, Fatma Çevik, Müge Mimaroğlu ve Ahmet Fehmi Ayaz depremden sağ kurtulamadı. Türkiye’nin önemli edebiyat duraklarından Kahramanmaraş’ta yazar Ahmet Doğan İlbey ve Recep Şükrü Güngör depremde yıkılan evinin enkazından kurtulamadı. Alkış dergisinin sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni yazar Oğuz Paköz de depremde vefat eden yazarlar arasındaydı. Adıyaman’da yaşayan 42 yaşındaki Türk Halk Müziği sanatçısı Aziz Taştan da depremde vefat eden müzisyenlerden.
11 İLİN TARİHİ DE ENKAZA DÖNDÜ
6 Şubat’taki depremler 11 ildeki tarihi de yıktı geçti, asırlık camiler, kaleler, kiliseler ve tarihi evler ya tamamen yıkıldı ya da büyük zarar gördü. Depremlerde bölgedeki 678 kültür varlığından 31`i tamamen yıkıldı, 144`ü ağır, 104`ü orta, 98`i hafif hasar gördü.Anadolu’nun en eski camilerinden Habib-i Neccar, 2 bin yıllık geçmişe sahip Karakuş Tümülüsü, Antakya Ortodoks Klisesi, Adıyaman Ulu Camii, Hatay Ulu Camii, Kahramanmaraş Şeyh Camii, Hatay’daki tarihi meclis binası ve 250 yıllık Antakya Evleri gibi onlarca tarihi yapı sarsıntılara dayanamadı. Gaziantep Kalesi, Diyarbakır Surları da depremde ağır hasar aldı.
HALUK LEVENT GÖNÜLLERDE TAHT KURDU
Anadolu Rock müziği sanatçısı, AHBAP Derneği kurucusu, Haluk Levent depremin ardından hem toplumda hem sanat dünyasında dayanışmanın öncüsü oldu. Depremlerin ardından bölgeye koşan sanatçı, sosyal medyada bir takım grupların eleştirilerinin de hedefi oldu. Yöneltilen suçlamaların ardından deprem bölgesi için toplanan 1 milyar bağışın harcama kalemlerini denetim makbuzu eşliğinde tek tek paylaşan sanatçı, ardından Ramazan Bayramı’nda depremzedelere moral konseri verdi. Levent, İsrail’in Gazze’deki katliamları sonrası Gazzeli çocuklar için dayanışma konseri düzenleyen ilk sanatçı olarak da gönüllerde taht kurdu.
BATILI SANAT KURUMLARI ‘GAZZE’DE SINIFTA KALDI
İsrail’in Gazze’ye saldırıları Batı’daki kültür sanat kurumlarının da iki yüzlülüğünü ortaya koydu. Ekim ayında Frankfurk Kitap Fuarı Filistinli yazar Adania Shibli’nin ödül törenini iptal ederek, skandala imza attı. Fuarda ‘Filistinlileri de dinlemeliyiz’ diyen filozof Slavoj Zizek topa tutuldu. Binlerce sanatçının Filistinlilere destek verdiği açık mektubu yayınlayan Artforum’un baş editörü David Velasco işinden kovuldu. Türkiye’den ise Netanyahu’nun politikasını canice bulduğunu söyleyen Fazıl Say’ın Avrupa’daki konserleri iptal edildi. Ancak baskılar Angelina Jolie, Susan Sarondan gibi Oscarlı oyuncuları yıldırmadı.
SİNEMA DÜNYASI YILI HEYECANLI GEÇİRDİ
MERVE DİZDAR CANNES’DA TARİH YAZDI
Yılın yüz güldüren nadir olaylarından biri Merve Dizdar’ın, Cannes Film Festivali’nde Nuri Bilge Ceylan’ın yönetmenliğini yaptığı ‘Kuru Otlar Üstüne’ filmindeki ‘Nuray’ rolüyle ‘En İyi Kadın Oyuncu’ ödülünü alması oldu. Dizdar, bu ödülü kazanan ilk Türk kadın oyuncu olarak tarihe geçti. Ancak ödülü 2023 Cumhurbaşkanı seçimiyle aynı güne denk gelen Dizdar, törende yaptığı konuşmasındaki ifadeleri nedeniyle topa tutuldu.
CEYLAN VS DEMİRKUBUZ
Yılın en çok konuşulan sanat olayı ‘Hayat’ filmi vizyona giren yönetmen Zeki Demirkubuz ve ‘Kuru Otlar Üstüne’ filmi Türkiye’nin Oscar aday adayı gösterilen Nuri Bilge Ceylan arasındaki kavga oldu. 2006’dan beri küs ikiliden Demirkubuz, Ceylan için “Aç kalsam ekmek parası isteyeceğim biri değil” dedi. Ceylan üç yıl sonra ilk X mesajını Demirkubuz’a cevap vermek üzere attı ve ‘kendine YouTube’ kanalı açsa iyi eder diyerek meydan okudu. İkilinin atışmaları hayranlarınca sosyal medyada dövüş oyunu temalı capslare sahne oldu. Türkiye, iki ustanın kavgasını merakla takip ediyor.
’KURU OTLAR ÜSTÜNE’ EN İYİ 50 FİLM ARASINDA
Çevrimiçi dünyasının sinema dergisi IndieWire, yazar ve oyuncu grevleri sebebiyle sinema dünyasında çalkantılı geçen 2023 yılında gösterime girmiş en iyi 50 filmi listeledi. Filmler ile ilgili gelişmeleri aktaran haber sitesi IndieWire’ın anketinde, dünyanın dört bir yanından 158 film eleştirmeni oy kullandı. Listede, yönetmenliğini Nuri Bilge Ceylan’ın üstlendiği ‘Kuru Otlar Üstünde’ filmi de 37. sırada yer alarak, büyük bir başarıya imza attı.
