AYM, Avukatlık Kanunu’nda yer alan disiplin cezalarına ilişkin düzenlemeleri hukuki güvence ve öngörülebilirlikten yoksun buldu. 134. ve 135. maddeler Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edildi; yürürlük tarihi 9 ay ertelendi. Mahkeme, aynı fiile farklı cezaların verilebilmesinin hukuk devleti ilkesini zedelediğine hükmetti.
BERFU KARGI
Anayasa Mahkemesi, Avukatlık Kanunu’nun disiplin cezalarına ilişkin iki maddesini Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti. Mahkeme, 134. ve 135. maddelerde disiplin cezalarının hangi fiillerle ilişkilendirileceğine dair açık, öngörülebilir ve yeterli yasal güvencelerin bulunmadığına hükmetti. Kararın yürürlüğü dokuz ay ertelendi.
AVUKATLARA DİSİPLİN CEZASI VEREN KURALLAR İPTAL EDİLDİ
1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 134. ve 135. maddeleri, Ankara 20. İdare Mahkemesi’nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Dava, bir avukata verilen kınama cezasının iptali istemiyle açılmış ve itiraz konusu kuralların Anayasa’nın 2., 13. ve 38. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştü.
İptal edilen 134. madde, meslek kurallarına uymayan ya da görevini dürüstlük ilkesine aykırı biçimde yürüten avukatlara disiplin cezası verileceğini öngörüyordu. 135. madde ise uyarma, kınama, para cezası, işten çıkarma ve meslekten çıkarma gibi cezaları ve tanımlarını düzenliyordu.
MAHKEME: “KANUNİLİK İLKESİ İHLAL EDİLDİ”
Anayasa Mahkemesi kararında, söz konusu kuralların hangi disiplin fiiline hangi cezanın verileceğini belirlemediğine ve bu haliyle idareye sınırsız takdir yetkisi tanındığına dikkat çekildi. Mahkeme, aynı fiil için farklı cezaların keyfî biçimde uygulanabileceğini, bunun da hukuki güvenliği zedelediğini ve kanunilik ilkesini ihlal ettiğini vurguladı.
Mahkeme değerlendirmesinde şu ifadeler yer aldı:
“Kurallar, bireylerin hangi somut fiil ve olguya hangi hukuki yaptırımın bağlandığını yeterli açıklık ve kesinlikle öngörebilmelerine yasal çerçevede imkân tanımamaktadır. Bu durum, Anayasa’nın 2. maddesinde güvence altına alınan hukuk devleti ilkesine aykırıdır.”
DİSİPLİN YETKİSİNDE ÖNGÖRÜLEBİLİRLİK VE SINIRLILIK YOK
Yüksek Mahkeme, daha önce Türk Eczacıları Birliği Kanunu, Veteriner Hekimleri Birliği Kanunu ve Noterlik Kanunu’ndaki benzer düzenlemeleri de aynı gerekçeyle iptal etmişti. 2021 tarihli Eczacılar kararına da atıf yapılan gerekçede, “disiplin cezasını gerektiren eylemin niteliği ile verilecek ceza arasında bağ kurulmadığı ve yaptırımların keyfîliğe açık hale geldiği” vurgulandı.
YÜRÜRLÜK 9 AY ERTELENDİ
Anayasa Mahkemesi, iptal kararı sonrası doğacak hukuki boşluğun kamu yararını zedelememesi adına kararın Resmî Gazete’de yayımlandıktan 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti. Bu süre içinde yasa koyucunun, Anayasa’ya uygun yeni bir düzenleme yapması bekleniyor.
NE OLMUŞTU?
Avukatlık Kanunu’nun 134. maddesi, 2001 yılında yapılan değişiklikle “avukatlık onuruna aykırı davranışlar” için disiplin cezası verilmesini düzenliyordu. 135. madde ise cezaların türünü belirtiyor, ancak hangi fiile hangi cezanın verileceğini açıkça göstermiyordu. İtiraz başvurusunda bu durumun hem öngörülebilirlik ilkesine aykırı olduğu, hem de avukatların hukuk güvenliğini tehdit ettiği ileri sürülmüştü.
YENİ DÜZENLEME BEKLENİYOR
Yüksek Mahkeme’nin kararı, sadece avukatları değil, meslek odaları ve disiplin mekanizmaları aracılığıyla ceza uygulayan tüm meslek gruplarını ilgilendiriyor. Dokuz aylık süre içinde yasama organının, disiplin fiilleriyle cezalar arasındaki ilişkiyi net biçimde kuran ve hukuki güvenceleri güçlendiren yeni bir düzenleme yapması gerekecek.
