Son dönemde market ve pazarlarda satılan ıspanakların arasına karışabilen zehirli bitkiler yeniden gündemde. Bunların başında ise halk arasında avrat otu olarak bilinen, Latince adıyla Atropa belladonna (güzelavrat otu) geliyor. İlk bakışta masum bir yabani ot gibi görünen bu bitki, insan sağlığını tehdit eden en tehlikeli türler arasında yer alıyor. Özellikle yapraklarının ıspanak yaprağına benzemesi, dikkat edilmediğinde karışıklığa sebep oluyor.
GÜZELAVRAT OTU NEDİR?
Güzelavrat otu; kurak arazilerde, taşlık bölgelerde, yol kenarlarında sıkça rastlanabilen, mor tonlarında çiçek açan ve küçük siyah meyveler veren bir bitki türü. Bu meyveler dışarıdan bakıldığında böğürtlenle karıştırılabiliyor. Geniş, damarlı yaprakları ise çoğu zaman ıspanakla yakın benzerlik gösteriyor. Özellikle Anadolu coğrafyasında yaygın görüldüğü için, yabani bitki toplanan bölgelerde karışma riski daha yüksek.
ZEHİRLİ Mİ? UZMANLAR NEDEN UYARIYOR?
Bilimsel araştırmalar, güzelavrat otunun insan sağlığı için son derece tehlikeli olan L-atropin, DL-hiyosiyamin ve hiyosin gibi güçlü alkaloidler içerdiğini ortaya koyuyor. Bu maddeler doğrudan sinir sistemini etkiliyor ve zehirlenme vakalarına yol açıyor. Bu nedenle bitki, birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de tüketimi ve satışı yasaklı bitkiler arasında bulunuyor.
Bitkiden çok az miktarda tüketildiğinde bile:
- Ciltte kızarma
- Ağız ve vücutta uyuşma
- Ani halsizlik
gibi belirtiler ortaya çıkabiliyor.
Daha yüksek miktarda tüketimde ise tablo çok daha ağırlaşıyor:
- Şuur bulanıklığı
- Halüsinasyonlar
- Mantıksız konuşma
- Nefes daralması
- Sürekli uyku hali
- Yüksek ateş
- Komaya kadar giden zehirlenme
Bu nedenle uzmanlar, ıspanak ayıklarken veya doğada bitki toplarken benzer görünümlü otlara karşı dikkatli olunması konusunda özellikle uyarıyor.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ NEDİR?
Güzelavrat otunun içindeki alkaloidler, vücutta çok hızlı bir şekilde etki gösteriyor. Sinir sisteminin kontrol mekanizmasını bozan bu maddeler;
- Nabzın hızla yükselmesine,
- Göz bebeklerinin aşırı büyümesine,
- Bilinç kaybına,
- Solunumun yavaşlamasına
sebep olabiliyor. Bu nedenle bitki, tarihte bile "ölümcül ot" olarak anılmış ve tıbbi kullanımının dahi son derece kontrollü olması gerektiği belirtilmiştir.
GÜZELAVRAT OTU YENİRSE NE YAPILMALI?
Güzelavrat otunun yanlışlıkla tüketilmesi halinde dakikalar içinde belirtiler ortaya çıkabileceğinden, zaman kaybetmeden hareket edilmesi gerekiyor. Uzmanlar, zehirlenme şüphesi taşıyan kişilerin:
- Hiçbir şekilde evde kendi yöntemleriyle müdahale etmemesi,
- En hızlı şekilde en yakın sağlık kuruluşuna başvurması,
- Bitkiyi yediğini doktorlara mutlaka bildirmesi
gerektiğinin altını çiziyor.
