Yargıtay’dan fazla mesai konusunda dikkat çeken karar: “Fazla mesai ücrete dahildir” ifadesi artık sınırsız çalışmayı kapsamıyor. Karar, milyonlarca çalışanın emeğini koruma altına alırken, işverenlerin de bu sınırları aşan uygulamalarının hukuka aykırı olduğunu gözler önüne seriyor.
Türkiye’de milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren fazla mesai tartışmalarında Yargıtay’dan emsal nitelikte bir karar çıktı. İş sözleşmelerine eklenen “fazla çalışma ücrete dahildir” ibaresi artık işverenin sınırsız mesai yükleyebileceği anlamına gelmeyecek. Yargıtay, yasal sınırların aşılması durumunda işçiye mutlaka ek ücret ödenmesi gerektiğini vurgulayarak işçi haklarını güvence altına aldı.
YARGITAY'DAN EMSAL KARAR: MESAİ SINIRSIZ DEĞİL
Türkiye’de birçok işverenin iş sözleşmelerine eklediği “fazla çalışma ücrete dahildir” ibaresine karşı Yargıtay net bir içtihat oluşturdu. Alınan karara göre, bu ifade işverenin işçiye sınırsız şekilde fazla mesai yaptırmasına olanak tanımıyor. Özellikle belirlenmiş yasal sınırların aşılması durumunda, işverenin fazla çalışma ücretini ayrıca ödemesi gerektiği vurgulandı.
İŞ KANUNU FAZLA MESAİYİ SINIRLADI
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, haftalık çalışma süresi en fazla 45 saat. Bu sınırın aşılması halinde yapılan her fazla mesai, yüzde 50 zamlı olarak ödenmek zorunda. Ayrıca yıllık fazla mesai süresi 270 saat ile sınırlı. Yani bir işçiye yılda en fazla 270 saat fazla mesai yaptırılabilir. Bu sınırın üzerinde yapılan çalışmalar için “fazla çalışma ücrete dahildir” ibaresi geçerliliğini yitiriyor ve işveren, çalışana ayrıca ödeme yapmakla yükümlü hale geliyor.
ASGARİ ÜCRETLİYE FAZLA MESAİ ŞART
Yargıtay kararlarında dikkat çeken bir diğer detay ise asgari ücretle çalışanlara yönelik. Eğer bir çalışan asgari ücret alıyorsa, iş sözleşmesine “fazla mesai dahildir” ibaresi konsa dahi bu uygulama geçersiz sayılıyor. Bu durumda işveren, fazla mesai ücreti ödemek zorunda. Karar, özellikle düşük gelirli çalışanların haklarını güvence altına alması bakımından büyük önem taşıyor.
OECD’YE GÖRE TÜRKİYE ZİRVEDE: ÇALIŞAN YÜKÜ AĞIR
OECD verilerine göre Türkiye, haftalık ortalama 45,7 saatlik mesai süresiyle en uzun süre çalışan ülke konumunda. OECD ortalaması ise 37 saat civarında. Daha da çarpıcı olan veri ise çalışanların %15,1’inin haftada 60 saatten fazla çalışıyor olması. Bu oran OECD ortalamasının neredeyse dört katı. Ancak bu ağır çalışma temposuna rağmen, birçok işçi fazla mesai ücretini alamıyor.
FAZLA MESAİ YERİNE SERBEST ZAMAN HAKKI
Yasaya göre işçiler isterlerse fazla mesai ücretini nakit olarak değil, izin olarak da kullanabiliyor. Her 1 saatlik fazla mesaiye karşılık, 1 saat 30 dakikalık serbest zaman hakkı doğuyor. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi için işçinin yazılı talebi ve bu iznin 6 ay içinde kullanılması gerekiyor.
5 YILLIK ZAMAN AŞIMINA DİKKAT
Fazla mesai ücretleriyle ilgili dava açılması durumunda, yalnızca son beş yıllık süre içindeki alacaklar talep edilebiliyor. Bu nedenle işçilerin hak kaybı yaşamamak için fazla mesai alacaklarını zamanında talep etmeleri büyük önem taşıyor. Yargıtay’ın bu emsal kararı, hem geçmiş dönemlerdeki hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlıyor hem de işçilerin yasal güvenceye kavuşmasını destekliyor.
İŞÇİ HAKLARI ARTIK DAHA GÜVENCEDE
Yargıtay’ın aldığı bu karar, Türkiye’de çalışan milyonlarca emekçinin fazla mesai haklarını daha da güçlendiriyor. Keyfi uygulamalara son veren karar sayesinde, işverenin sınırsız mesai dayatmasına karşı yasal zemin oluşturulmuş oldu. İşçilerin hem fiziksel sağlığını hem de ekonomik haklarını koruyan bu karar, iş hukukunda dönüm noktası niteliği taşıyor.
