"Kiracıyım, oturduğum ev riskli; ne yapabilirim? Kiracının hakları yok mu?" diye soranlar için yol haritası açıklandı. Oturduğunuz bina tahliye edilecekse ve kiracıysanız ne gibi haklardan faydalanabileceğinize dair detaylar haberimizde...
Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası sadece deprem bölgesinde değil diğer illerde de kentsel dönüşüme hız verildi. Hem ekonomik kriz hem de çok sayıda riskli binanın yenilenmesi zorunluluğu sebebiyle mülk sahiplerinin yanı sıra kiracılar da bu süreçte sıkıntıya giriyor. Yeni bir kiralık evi bulsa bile çok yüksek kiralarla karşılaşan kiracılar uygun fiyatlı kiralık bir ev bulmakta zorlanıyor. Riskli yapılardan ne zaman taşınacaklarını, yenilenen binada yeniden kiracı olup olamayacaklarını ve taşınma ya da kredi desteği gibi devlet desteklerinden faydalanıp faydalanamayacaklarını merak ediyorlar.
Peki kiracının hiç hakkı yok mu? Yıkım kararı çıkan ve tahliye edilecek binalarda oturan kiracılar hangi haklardan yararlanabiliyor?
Riskli yapılarda oturan kiracılar ne yapabilir? Hangi imkanlar ve desteklerden faydalanabilir? Kentsel dönüşümde kiracıların hakları işin uzmanına soruldu.
Hürriyet.com.tr'de yer alan ve kentsel dönüşümde kiracı hak ve sorumluluklarını tüm yönleriyle ele alan haberde Avukat Çiğdem Kezer merak edilenleri şöyle yanıtladı:
- Kiracı risk tespiti yaptırabilir mi ve çıkan karara itiraz edebilir mi?
Kiracılar Kentsel Dönüşüm yasası kapsamında risk tespiti yaptıramaz. Ancak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüklerine başvurup, binanın riskli olmasından endişe duyduğunu, taşınmazın fotoğrafları veya diğer delilerle bir dilekçe sunarak belirtebilirler. Bu durumda kanunda belirtildiği şekilde, il müdürlükleri şikâyeti değerlendirir, resen tespit yapar ya da maliklerden yaptırmasını ister.
Bunun yanında İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) de binalarda hızlı tarama yöntemi ile test yapıyor. Kiracılar da başvuru ile yapısı için hızlı tarama isteyebilir.
Bilinmesi gereken önemli detay; İBB verileri dönüşüm için resmî sonuç niteliği taşımaz. İtiraz konusunda ise tapu hissedarları riskli yapı tebliğinden sonra 15 gün içinde riskli yapı kararına itiraz edebilir. Başvuru komisyonca değerlendirilir, karar kesinleşir ya da eksik bir husus varsa yeni çalışma yapılır. Ancak bu itirazı kiracılar yapamaz.
- 'Riskli' kararı sonrası kiracı evi ne zaman tahliye etmeli?
Mülk sahipleri gibi kiracılar da riskli yapı kararı kesinleştikten sonra evi tahliye etmek zorunda. Eline ‘eviniz riskli’ kararı ulaşan ev sahipleri kiracılara kararı tebliğ eder. Belediye 60 gün süre, sonra 30 günden az olmak üzere ek süre verir. Bu sürede boşaltılmazsa elektrik, su ve doğalgaz kesilir ve kolluk kuvveti desteği ile tahliye yapılır.
- Tahliye sonrası kira sözleşmesi geçersiz mi sayılır?
Riskli yapı kesinleşme kararı eline ulaşan mülk sahibi tahliye için kiracısına tebligat yolladığında, sözleşmenin 6306 sayılı yasa kapsamında riskli yapı tespiti kesinleştiğinden feshedildiğini de belirtir. Söz gelimi bir yıllık kira sözleşmesi yapıldı, 2. ayda riskli yapı kararı kesinleşti ve siz de 2 ay sonunda evden çıktınız. 12 aylık sözleşmeniz de olsa 4. ay sonunda artık sözleşmeniz sona eriyor.
KİRA YARDIMI KİRACILARA BİR KEZ YAPILIYOR
- Kiracılar da kira ya da kredi desteği alabilir mi?
Kira yardımı ev sahipleri için riskli yapılarda 18 ay, riskli ve rezerv yapı alanlarında en fazla 48 ay olarak uygulanıyor. Ev sahiplerine aylık ödeme yapılırken, kiracı ve sınırlı ayni hak sahiplerine (oturum hakkı olana) ‘bir kez ödeme’ yapılıyor. İstanbul’da kiracılara 7 bin lira, Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir’de 6 bin lira, diğer büyükşehirlerde 5 bin lira, büyükşehir olmayan illerde ise 4 bin lira ödeniyor. Sınırlı ayni hak sahiplerine de bir kereye mahsus 10 bin ile 17 bin 500 lira arasında değişen miktarlarda ödeme yapılıyor. En az 1 yıldır riskli yapıda oturan kiracılar veya ikamet etmek şartıyla sınırlı ayni hak sahipleri de faiz destekli kredi imkânından faydalanıyor. Yapılan son düzenleme ile konut edinme kredisinde üst limit 600 bin liradan 1 milyon 250 bin liraya yükseltildi. 1.49 faiz oranının 0.70’ini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı karşılıyor, vatandaş da 0.79 faiz imkânıyla krediden yararlanıyor. Ev sahibi ve kiracı kira ve kredi desteğinden birini seçebiliyor.
- Kiracı riskli evde tahliye sonrası depozitosunu alabilir mi?
Mülk sahibi dönüşüm nedeniyle tahliyede kiracının depozitosunu ödemek zorunda. Tahliye ve yıkım kararı bu sorumluluğu etkilemez.
ÖNCELİK EV SAHİBİNDEN SONRA ESKİ KİRACININ
- Dönüşüm sonrası kiracı yeni evde yeniden kiracı olur mu?
Mal sahibi, kiracı taşınmazı boşalttığı tarihten itibaren üç yıl içinde yeni yapılan daireyi kiraya verecekse öncelikle eski kiracıya önermeli. Eğer kendi oturmayacaksa, o evde kiracı olma hakkı önce eski kiracıya ait. Ancak mevcut kira piyasası koşullarında bunun uygulanmadığını görüyoruz. Ev sahipleri kanunen bildirmek zorunda da olsa bunu görmezden geliyor. Bu durumda kiracının son kira bedelinin 12 aylık karşılığından az olmamak kaydıyla tazminat alma hakkı doğar.
YENİ BİR KİRA BEDELİ BELİRLENİR
- Yeni dönemde kira rakamı nasıl belirlenir?
Eski kiracının dönüşüm sonrası önceliği olsa da kira bedelleri eskisi gibi kalmaz. Ev sahibi yeni bir kira bedeli belirleme hakkına sahip ve burada bir sınırlama yok. 5 bin liraya oturulan bir ev dönüşüm için boşaltılmış ve kiracı iki yıl sonra yeniden dönmüşse kira 20-30 bin de olabilir.
"KİRACIYI TAHLİYE ETMEK İÇİN DÖNÜŞÜME GİDENLER VAR"
Kiracılar ve ev sahipleri arasındaki anlaşmazlıkların hiç olmadığı kadar arttığını belirten Avukat Çiğdem Kezer, bazı ev sahiplerinin kiracıyı tahliye etmek için dönüşüme başvurduğunu anlattı.
Kezer, “Bugün bir tahliye davası en iyi ihtimalle iki-üç yıl sürüyor. Eski yapılarda ev sahipleri bu süreçlerle uğraşmak yerine risk tespiti yaptırıp dönüşüm yoluna gitmeyi seçiyor. Son depremler anlaşma süreçlerini de etkiledi. Eskiden bir-iki metrekare nedeniyle dönüşüme karşı çıkanlar vardı, şimdi oybirliğiyle anlaşılıyor. Ev sahipleri de böylece uzun yıllar beklemek yerine hem kiracıyı çıkarıyor hem de evini yeniliyor.” dedi.
