Kalp krizi neden olur ve kalp krizini önlemek için neler yapılmalı gibi hayati sorgulamalar, dünya genelinde ölümlerin beşte dördüne yol açan kardiyovasküler hastalıkların tehlikesi nedeniyle gündemde.
Kalp, vücuda oksijen ve temel besinleri pompalayarak yaşamın devamlılığı için hayati bir rol üstlenirken, bu organın sağlığı üzerindeki riskler her geçen gün artıyor.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, kardiyovasküler hastalıklar her yıl yaklaşık 18 milyon insanın yaşamını yitirmesine sebep oluyor; bu ölümlerin büyük çoğunluğu ise ne yazık ki kalp krizi ve felç kaynaklı.
Uzmanlar, sağlıklı bir kalbin tesadüf değil, üzerinde sürekli çalışılması gereken bir hedef olduğunu vurguluyor.
KALP KRİZİ VE KORONER ARTER HASTALIĞI BELİRTİLER NELERDİR?
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, kalp krizi, kalbe giden kan akışının aniden kesilmesi sonucu meydana gelir.
Oksijen taşıyan kan akışı kesildiğinde, kalp kası hasar görmeye veya ölmeye başlar ve acil müdahale yapılmazsa bu durum kalıcı hasara veya ölüme yol açabilir.
Kalp krizine bağlı ölümlerin yaklaşık yarısı, belirtilerin başlangıcından sonraki ilk üç-dört saat içinde gerçekleştiği için kalp krizi belirtileri nelerdir sorusunun yanıtını bilmek hayati önem taşıyor.
Damar duvarlarında 'plak' adı verilen yağlı maddelerin birikmesiyle oluşan koroner arter hastalığı, kalp krizlerinin en yaygın nedeni.
ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'ne (CDC) göre, Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 805 bin kişi kalp krizi geçiriyor.
Vaka artışı paniğe yol açmasın! Uzmanlara göre salgın riski yok
KALP KRİZİNDE TANI VE ACİL MÜDAHALE
Kalp krizi birçok farklı belirtiyle ortaya çıkabilir.
En yaygın belirti, keskin bir ağrıdan ziyade göğüste hissedilen şiddetli bir baskı ve sıkışma hissi.
Kardiyologlar, bu durumun bazen hazımsızlıkla karıştırılabileceği uyarısını yapıyor.
Ancak, kalp krizinde ağrı genellikle sol kol, çene, sırt ve mide gibi vücudun diğer bölgelerine de yayılır.
Baş dönmesi, sersemlik, aşırı terleme, nefes darlığı ve hırıltılı solunum da diğer önemli belirtiler arasında.
Bazen aniden başlasa da, bazı durumlarda saatler veya günler öncesinden uyarı sinyalleri verebilir.
Kaliforniya'dan Kardiyolog Dr. Ailin Barseghian, şüphe durumunda ambulans (Türkiye'de 112) gelene kadar aspirin çiğnenmesini öneriyor.
Dr. Evan Levine ise yaş, kilo, sigara ve alkol kullanımı gibi risk faktörleri bilinciyle hareket ederek, göğüste baskı hissedildiğinde acil yardım çağrılmasının altını çiziyor.
CİNSİYET FARKLILIKLARI VE SOSYAL EŞİTSİZLİKLER
Kardiyovasküler hastalıklar, yaygın olarak 'erkek hastalığı' olarak algılanmakta ve bu algı, araştırmalarda kadınların yeterince temsil edilmemesine neden oluyor.
Bu durum, tedavi yöntemlerinin öncelikli olarak erkekler üzerinde araştırılıp daha sonra kadınlara uygulanması gibi bir eşitsizliği beraberinde getirdi.
British Medical Journal Heart dergisinde yayınlanan yaklaşık 300.000 kişiyi kapsayan İngiltere merkezli bir araştırma, kadınlara, siyah etnik kökenli kişilere ve sosyal açıdan dezavantajlı bölgelerden gelen kişilere kalp cerrahisi önerilme olasılığının daha düşük olduğunu; buna karşın ameliyat sonrası bir yıl içinde ölme ve tekrar hastaneye yatma olasılıklarının daha yüksek olduğunu ortaya koydu.
İngiltere Ulusal Sağlık Servisi'ne (NHS) göre, yüksek tansiyon, sigara ve diyabet gibi risk faktörleri, kadınların kalp hastalığı riskini erkeklere göre daha fazla etkileyebilir.
Obezite çığ gibi büyüyor! Türkiye'nin sadece yüzde 30'u normal kiloda
KALP KRİZİNİ ÖNLEME YOLLARI: DİYET, EGZERSİZ VE TIBBİ TAKİP
Kalp krizi nasıl önlenir sorusunun cevabı, sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve tansiyon ile kolesterol seviyelerinin kontrol altında tutulmasında yatıyor.
Kardiyologlara göre, düşük yağlı, lif açısından zengin ve günlük tuz tüketimi 6 gramın altında olan bir diyet, kalbi korumak için önemli.
Aşırı işlenmiş gıdalardan ve doymuş yağ içeren ürünlerden (kek, bisküvi, sosis, tereyağı vb.) uzak durulması şart.
Bunun yerine, doymamış yağ içeren yağlı balıklar, avokado, zeytinyağı ve kuruyemiş gibi besinler tercih edilmeli.
Dr. Ailin Barseghian, Akdeniz tipi beslenmenin kalp krizi riskini azaltmada bilimsel olarak en etkili yöntemlerden biri olduğunu belirtiyor.
Beslenmeye ek olarak, haftada beş gün, günde en az 30 dakika egzersiz yapmak da kalp sağlığı için kritik öneme sahiptir.
Kardiyolog Dr. Evan Levine'in en net tavsiyesi ise, "Sakın sigara veya elektronik sigara kullanmayın" şeklinde.
Amerikan Kalp Derneği'nin 24 bin 927 kişilik araştırması, hem sigara hem elektronik sigara kullanan kişilerde kalp hastalığı riskinin, yalnızca sigara içenlerle aynı seviyede olduğunu gösterdi.
Ayrıca daha önce kalp krizi geçirmiş kişilerde beş yıl içinde ikinci bir kriz yaşama oranının yüzde 20 olduğu ve bu riski azaltmak için kolesterol düşürücü ilaçların (statin, ezetimib) kullanılabileceği biliniyor.
Dr. Ailin Barseghian, kötü kolesterol (LDL) seviyesinin ne kadar düşük olursa, kalp krizi riskinin de o kadar azalacağını kesin bir bilgi olarak ifade ediyor.
GENÇLERDE KALP KRİZİ NEDEN ARTIYOR?
Kalp krizi riski genellikle yaşla birlikte artsa da, ABD Ulusal Sağlık İstatistikleri Merkezi verilerine göre 2019'da yüzde 0,3 olan 18-44 yaş arası bireylerdeki kalp krizi oranı, 2023'te yüzde 0,5'e yükseldi.
Bu artış, gençlerde kalp krizi nedenleri konusunu gündeme taşıyor.
Dr. Evan Levine, işlenmiş gıda tüketiminin artması, hareketsiz yaşam tarzı ve koronavirüs sonrası yaygınlaşan evden çalışma sisteminin gençlerin kalbini tehdit ettiğini belirtiyor.
Elektronik sigaraların gençler üzerindeki uzun vadeli etkilerinin henüz tam olarak bilinmemesi ise ayrı bir endişe kaynağı.
Dr. Ailin Barseghian ise genetik etkenlerin yanı sıra, stres ve uyku sorunlarının da kalp sağlığını etkileyen önemli çevresel faktörler arasında görüldüğüne dikkat çekiyor.
Aile hekimliğine sigara bıraktırma hizmeti geldi! 850 noktada başladı
