Sonbahardan ilkbahara geçiş döneminde birçok insan, enerjinin düşüşü, motivasyon kaybı ve ruh halinde yıpranmalar yaşıyor. Bilim dünyası, günlerin kısalmasıyla ortaya çıkan bu 'karanlık depresyonun' nedenini doğrudan ışık yetersizliğine bağlıyor. British Columbia Üniversitesi'nden Dr. Raymond Lam, mevsimsel duygudurum bozukluğunun (MDB) temelinde, gözlere ulaşan güneş ışığının azalmasıyla bozulan biyolojik sinyaller olduğunu belirtiyor. Ancak bilim insanları, yıllardır kolaylıkla erişilebilen bir buluşun, yani yapay ışık terapisinin, MDB’ye karşı ilaç kadar güçlü bir çare sunduğunu kanıtladı.
IŞIK NEDEN ENERJİ VE MUTLULUK VERİYOR?
Mevsimsel depresyonun temel nedeni, gün ışığı süresinin kısalmasıyla birlikte beyindeki bazı kimyasal süreçlerin değişmesidir. Gün ışığı gözlere ulaştığında iki kritik biyolojik reaksiyonu tetikler:
Melatonin Üretimi Durur: Işık, uyku ve karanlık hormonu olan melatoninin üretimini anında durdurur, bu da daha fazla uyanıklık ve zindelik hissi yaratır.
Serotonin Artar: Gün ışığı aynı anda serotonin salgılanmasını artırır. Serotonin, halk arasında mutluluk hormonu olarak bilinir ve ruh halini doğrudan olumlu etkiler.
Sonbahar ve kış aylarında doğal ışığın eksilmesi, bu sinyallerin zayıflamasına ve ruh halinin kötüleşmesine neden olur.
İLAÇ KADAR ETKİLİ TEDAVİ YÖNTEMİ
Doğal ışığın yetersiz kaldığı kış dönemlerinde, parlak yapay ışığa maruz kalmak, bu biyolojik sinyalleri taklit etmenin en güçlü yoludur. Tam olarak bu amaçla tasarlanan gün ışığı lambaları, mevsimsel depresyonun büyük oranda azalmasına ve hatta tamamen sonlanmasına yardımcı olabilir.
2006 yılında yapılan çalışmalarda Dr. Lam ve ekibinin yayınladığı açıklamalar, ışık tedavisinin depresyon ilacı olan Prozac kadar etkili olabildiği bilimsel olarak kanıtlandı. Sonraki yıllarda yapılan analizler de ışık tedavisinin, pasif bir tedavi olan plasebodan çok daha iyi sonuçlar verdiğini gösterdi. Northwestern Üniversitesi’nden Dr. Dorothy Sit, bu bulguların "oldukça güçlü" olduğunu vurguladı. Uzmanlar, sadece hafif belirtiler gösteren kişilerin bile düzenli kullanım ile bu tedaviden belirgin fayda görebileceğini belirtiyor.
GÜNEŞ LAMBASI NASIL DOĞRU KULLANILIR?
Işık terapisinden en yüksek verimi almak için uzmanlar, basit ancak etkili birkaç kurala uyulmasını öneriyor:
PARLAKLIK ŞART: Tedavi için 10 bin lümen parlaklık veren bir ampul kullanmak esastır.
SABAH SAATLERİ KRİTİK: Işığa maruz kalmak için sabah saatleri en etkili zamandır. Günün ilerleyen saatlerinde kullanım, uyku düzenini bozabilir.
YARIM SAAT YETERLİ: Her sabah, yüzü doğrudan ışığa dönük şekilde 30 dakika durmak yeterli bir doz sağlar.
DÜZENLİLİK ANAHTARDIR: Tedavinin en önemli parçası düzenli kullanımdır.
Uzmanlar, ruh hali düzelmeyen veya şiddetli belirtiler yaşayan kişilerin mutlaka bir doktora başvurması gerektiğini, ışık tedavisinin egzersiz, dengeli beslenme ve sosyal etkileşimler ile birlikte uygulandığında daha iyi sonuç verdiğini de ekliyor.
